Τα ξημερώματα της 13ης Δεκεμβρίου 1939, τρεις περίπου μήνες μετά την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το γερμανικό βαρύ καταδρομικό («θωρηκτό τσέπης», όπως ήταν ευρέως γνωστό) Ναύαρχος Γκραφ Σπέε (Admiral Graf Spee) κατευθύνεται προς την περιοχή (ακριβέστερα, την τεραστίων διαστάσεων υδρολογική λεκάνη) του Ρίο ντε λα Πλάτα (Ρίβερ Πλέιτ), στην ανατολική ακτογραμμή της Νότιας Αμερικής, ανάμεσα στην Ουρουγουάη προς βορράν και την Αργεντινή προς νότον.


Η περιοχή του Ρίο ντε λα Πλάτα (Ρίβερ Πλέιτ)

Το εν λόγω σκάφος, καταδρομικό κλάσεως Deutschland, που έχει ενταχθεί στην ενεργό δύναμη του Γερμανικού Πολεμικού Ναυτικού από το 1934 και έχει ήδη δραστηριοποιηθεί επιτυχώς κατά των Συμμαχικών νηοπομπών στον Νότιο Ατλαντικό και τον Ινδικό ωκεανό, αναζητά εμπορικά πλοία του εχθρού με στόχο ασφαλώς να τα βυθίσει.


Το βαρύ καταδρομικό «Ναύαρχος Γκραφ Σπέε»

Από την άλλη πλευρά, στο στρατόπεδο του εχθρού, είκοσι τρία πολεμικά σκάφη μεγάλου εκτοπίσματος έχουν λάβει εντολή να καταδιώξουν και να καταστρέψουν το γερμανικό «θωρηκτό τσέπης».


Ο Χένρι Χάργουντ

Μία μοίρα εξ αυτών, υπό τη διοίκηση του βρετανού αρχιπλοιάρχου Χένρι Χάργουντ (Henry Harwood), πλέει στην ίδια θαλάσσια περιοχή με το γερμανικό σκάφος.


Το καταδρομικό «Αίας»

Τη συγκροτούν τα καταδρομικά του Βρετανικού Βασιλικού Ναυτικού Αίας (Ajax) και Έξετερ (Exeter) και το καταδρομικό του Βασιλικού Ναυτικού της Νέας Ζηλανδίας Αχιλλέας (Achilles).


Το καταδρομικό «Έξετερ»

Η σύγκρουση των αντιπάλων είναι αναπόφευκτη.


Το καταδρομικό «Αχιλλέας»

Οι κανονιοβολισμοί που ανταλλάσσονται, και ξεκινούν από μια απόσταση περίπου 10 ναυτικών μιλίων, προξενούν πολύ σοβαρές καταστροφές και ανθρώπινες απώλειες στο Έξετερ, το οποίο εντός ολίγου τίθεται εκτός μάχης, ενώ καθόλου αμελητέα πλήγματα δέχεται και ο Αίας.


Οι ζημίες που υπέστη το «Έξετερ»

Ωστόσο, και το γερμανικό «θωρηκτό τσέπης» πλήττεται κατ’ επανάληψιν από τα πυρά των Συμμαχικών καταδρομικών, γεγονός που υποχρεώνει τον κυβερνήτη του, τον πλοίαρχο Χανς Λάνγκσντορφ (Hans Langsdorff), να εγκαταλείψει τελικά το πεδίο της μάχης μέσα σε ένα προπέτασμα καπνού.


Ο Χανς Λάνγκσντορφ

Τη σφοδρή ανταλλαγή πυρών, που διαρκεί μία ώρα και είκοσι λεπτά, διαδέχεται η ολοήμερη καταδίωξη του γερμανικού σκάφους, που κατευθύνεται προς το λιμένα του Μοντεβιδέο, της πρωτεύουσας της ουδέτερης Ουρουγουάης. Φθάνει εκεί λίγο μετά τα μεσάνυχτα, στις 14 Δεκεμβρίου, και ο Λάνγκσντορφ ζητά από τις Αρχές της χώρας την άδεια να προβεί στις αναγκαίες επισκευές, μια και ο εχθρός έχει καταφέρει πολλές δεκάδες πλήγματα εναντίον του σκάφους του.


Ο Χανς Λάνγκσντορφ στο Μοντεβιδέο

Οι Βρετανοί έχουν λάβει την απόφαση να παρατείνουν όσο το δυνατόν περισσότερο τον αποκλεισμό του γερμανικού σκάφους στο λιμένα του Μοντεβιδέο, ώστε να ενισχύσουν στο μεταξύ τις ναυτικές δυνάμεις τους στην περιοχή. Για να επιτύχουν το στόχο τους, καταφεύγουν στην κατασκευή ψευδών —ή μάλλον ψευδεπίγραφων εν προκειμένω, δηλαδή σκόπιμα παραποιημένων— ειδήσεων, επιδιώκοντας να πείσουν τον εχθρό πως επίκειται η άφιξη του αεροπλανοφόρου Ark Royal και του καταδρομικού Renown. Οι κατασκευασμένες πληροφορίες τους διοχετεύονται με πειστικό τρόπο μέσω διπλωματικών τεχνασμάτων και παραπλανητικών σημάτων.


Η ναυμαχία του Ρίβερ Πλέιτ

Ο Λάνγκσντορφ, ο οποίος έχει ήδη εξαντλήσει ένα μεγάλο μέρος των πυρομαχικών του και έχει δει το σκάφος του να υφίσταται σοβαρές ζημίες, σύντομα πείθεται ότι η διαφυγή του από το λιμένα του Μοντεβιδέο είναι ανέφικτη.


Ο «Ναύαρχος Γκραφ Σπέε» στο λιμένα του Μοντεβιδέο

Έτσι, τις πρώτες βραδινές ώρες της 17ης Δεκεμβρίου, ύστερα από διαβουλεύσεις με τη γερμανική στρατιωτική και πολιτική ηγεσία, ο γερμανός πλοίαρχος οδηγεί το σκάφος του στα ανοιχτά του λιμένος του Μοντεβιδέο και προβαίνει στην ανατίναξή του, τοποθετώντας εκρηκτικά στους κύριους χώρους αποθήκευσης πυρομαχικών και στο μηχανοστάσιο. Το πρυμναίο τμήμα του γερμανικού «θωρηκτού τσέπης» καταστρέφεται ολοσχερώς, και ο Ναύαρχος Γκραφ Σπέε μετατρέπεται σε ένα μισοβυθισμένο κουφάρι πλοίου. Το πλήρωμα του γερμανικού σκάφους διαφεύγει εν συνεχεία στην Αργεντινή, όπου τη νύχτα της 19ης προς την 20ή Δεκεμβρίου 1939 ο Λάνγκσντορφ αυτοκτονεί.

Η ναυμαχία του Ρίβερ Πλέιτ όπως έμεινε στην Ιστορία, η πρώτη από τις μεγάλες ναυτικές συγκρούσεις του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου που επέπρωτο να ακολουθήσουν, εξύψωσε το ηθικό και ενίσχυσε το κύρος των Βρετανών, αλλά με βαρύ τίμημα. Το Έξετερ υποχρεώθηκε να παραμείνει εκτός πολεμικής δράσης επί δεκαπέντε μήνες, ενώ οι επισκευές στον Αίαντα διήρκεσαν έως τα μέσα του 1940.


Ο «Αχιλλέας» από το κατάστρωμα του «Αίαντος»

Ο πρώσος στρατηγός Καρλ φον Κλαούζεβιτς (1780-1831), ένας από τους πλέον διάσημους παγκοσμίως θεωρητικούς της τέχνης του πολέμου, είχε γράψει τα ακόλουθα για το ρόλο της παραπλάνησης στον πόλεμο: «Με λίγα λόγια, οι περισσότερες πληροφορίες είναι ψευδείς, και ο τρόμος των ανδρών λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής των ψεμάτων και των αναληθειών».

Στην κεντρική φωτογραφία του παρόντος άρθρου, ο «Ναύαρχος Γκραφ Σπέε», ένα μισοβυθισμένο κουφάρι πλοίου, στα ανοιχτά του Μοντεβιδέο στις 17 Δεκεμβρίου 1939.

Ειδήσεις Σήμερα: