Ουκρανία: Η σκληρή στάση Στάρμερ, Μακρόν και Μερτς οδηγεί το ΝΑΤΟ στα βράχια

Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι επισκέφθηκε το Λονδίνο τη Δευτέρα 8 Δεκεμβρίου, όπου συναντήθηκε με τον Κιρ Στάρμερ, πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου, τον Εμανουέλ Μακρόν, πρόεδρο της Γαλλίας και τον Φρίντριχ Μερτς, καγκελάριο της Γερμανίας (φωτογραφία, επάνω, από το Reuters/Valentyn Ogirenko).

Δύο πράγματα συνέβησαν: Ο Ζελένσκι ξεκαθάρισε (και επεξέτεινε το θέμα καθ’ οδόν προς τις Βρυξέλλες μετά τη συνάντηση) ότι η Ουκρανία δεν θα παραχωρήσει κανένα έδαφος στη Ρωσία.

Αν δεν αλλάξει η κυβέρνηση στο Κίεβο, η πιθανότητα για οποιεσδήποτε διαπραγματεύσεις είναι ελάχιστη έως μηδενική

Μερτς, από αριστερά, Στάρμερ, Ζελένσκι και Μακρόν στη συνάντηση της Δευτέρας 8 Δεκεμβρίου 2025 στην Ντάουνινγκ Στριτ 10 (φωτογραφία Reuters/Toby Melville)

Ταυτόχρονα, οι τρεις ηγέτες υποστήριξαν σθεναρά τη χρήση κατασχεμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων (245 δισεκατομμύρια δολάρια) για τη χρηματοδότηση του πολέμου της Ουκρανίας.

Ο Κιρ Στάρμερ ισχυρίστηκε ότι στη συνάντηση με τον Ζελένσκι «συζήτησαν τη θετική πρόοδο που έχει σημειωθεί για τη χρήση κατασχεμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων προκειμένου να υποστηριχθεί η ανοικοδόμηση της Ουκρανίας», αναφέρει σε ανάλυσή του ο Stephen Bryen, πρώην αναπληρωτής υφυπουργός Αμυνας των ΗΠΑ, ειδικός στη στρατηγική και την τεχνολογία ασφαλείας.

Στην πραγματικότητα, υπάρχει έντονη αντίθεση στην Ευρώπη για τη χρησιμοποίησή τους, που διατυπώνεται από το Βέλγιο, την Ιταλία, την Ουγγαρία και τη Σλοβακία, με σοβαρές αμφιβολίες να εκφράζονται από τη Γαλλία και τη Γερμανία (παρά το γεγονός ότι φαινομενικά προσχωρούν στον Στάρμερ). Οι ΗΠΑ επίσης αντιτίθενται σθεναρά.

Οι τρεις ευρωπαίοι ηγέτες, οι οποίοι είναι όλοι έντονα αντιδημοφιλείς και αντιμετωπίζουν εχθρικά εκλογικά σώματα, μπορεί να πιστεύουν ότι σώζουν τον Ζελένσκι από έναν επιθετικό Πούτιν και από τον Ντόναλντ Τραμπ, τον μισητό αμερικανό πρόεδρο, αλλά στην πραγματικότητα έχουν απαλλάξει την κυβέρνηση Τραμπ από κάθε ανάγκη να επιτύχει έναν συμβιβασμό για την Ουκρανία.

«Σταθερότητα με τη Ρωσία»

Υποστηρίζοντας τον Ζελένσκι και υπονομεύοντας τις προσπάθειες του Τραμπ, ο αμερικανός πρόεδρος μπορεί τώρα να επικεντρωθεί στις γεωπολιτικές προτεραιότητες των ΗΠΑ.

Μαζί με την Κίνα, η Ρωσία θεωρείται κρίσιμη για την αμερικανική πολιτική. Η Εθνική Στρατηγική Ασφάλειας του 2025 καθιστά σαφές ότι οι ΗΠΑ θέλουν να «αποκαταστήσουν τη στρατηγική σταθερότητα με τη Ρωσία».

Τι σημαίνει «στρατηγική σταθερότητα με τη Ρωσία»; Επιστροφή σε μια πιο ισορροπημένη σχέση μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων. Μέρος της αποκατάστασης προφανώς οδηγεί στον τερματισμό της επέκτασης του ΝΑΤΟ και στην απομάκρυνση της Ουκρανίας από αυτό.

Η νέα Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας ακολουθεί αυτήν την προσέγγιση. Αυτό σημαίνει μια σημαντική επανεξέταση του ΝΑΤΟ, το οποίο δεν μπορεί να αντιταχθεί στη γεωπολιτική ηγεσία των ΗΠΑ, εάν συνεχίσει να υφίσταται. Χάρη στους Στάρμερ, Μακρόν και Μερτς η βορειοατλαντική συμμαχία βρίσκεται αντιμέτωπη με την ίδια την ύπαρξή της.

Σοκαριστική αναφορά

Με τη Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας του 2025 εκφράζεται ανοιχτά η ανησυχία για τη βιομηχανική, κοινωνική και πολιτική παρακμή της Ευρώπης και την απώλεια ελευθεριών όχι μόνο στην περιφέρεια (Ρουμανία, για παράδειγμα) αλλά και στον πυρήνα της στη Γαλλία, τη Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο (όπου ακόμη και ορισμένες τοπικές εκλογές έχουν αναβληθεί τουλάχιστον για τα επόμενα δύο χρόνια και όπου η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου προσπάθησε να εκφοβίσει και να καταστείλει την αντιπολίτευση).

Με μια σοκαριστική αναφορά για την Ευρώπη, η Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας προειδοποεί: «Εάν συνεχιστούν οι τρέχουσες τάσεις, η ήπειρος θα είναι αγνώριστη σε 20 χρόνια ή λιγότερο.

Ως εκ τούτου, δεν είναι καθόλου προφανές εάν ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες θα έχουν οικονομίες και στρατούς αρκετά ισχυρούς για να παραμείνουν αξιόπιστοι σύμμαχοι».

Οι ΗΠΑ δεν πρόκειται να διακόψουν ανοιχτά τις σχέσεις τους με το ΝΑΤΟ, αλλά μεταθέτουν το βάρος της ευθύνης στην Ευρώπη, δηλώνοντας ότι δεν θα συνεχίσουν να πληρώνουν «άδικα» για την ευρωπαϊκή ασφάλεια.

Ενώ οι Ευρωπαίοι προσπαθούν τώρα να αυξήσουν τις επενδύσεις τους στην άμυνα (έως 5% του ΑΕΠ), θα περάσουν χρόνια πριν υπάρξει οποιαδήποτε πραγματική αλλαγή στις ένοπλες δυνάμεις τους.

Αναντικατάστατες οι ΗΠΑ

Οι νέοι στην Ευρώπη γενικά δεν θέλουν να υπηρετήσουν στον στρατό, και υπάρχει αρκετά μεγάλη αναταραχή καθώς η Γαλλία ξεκινά μια περιορισμένη μορφή στρατιωτικής θητείας και η Γερμανία θεσπίζει ένα εθελοντικό σύστημα με κλήρωση, που θεωρείται ως το πρώτο βήμα για την υποχρεωτική στράτευση.

Ο βρετανικός στρατός καταρρέει και η εύρεση νεοσύλλεκτων είναι δύσκολη, καθώς οι ένοπλες δυνάμεις συνεχίζουν να συρρικνώνονται. Η έλλειψη κεφαλαίων στο Ηνωμένο Βασίλειο καθιστά την ανασύσταση σχεδόν αδύνατη.

Αλλού, στην Πολωνία, ο πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ ανακοίνωσε ένα σχέδιο για να υποβληθούν όλοι οι Πολωνοί σε υποχρεωτική στρατιωτική εκπαίδευση.

Ετσι, υπάρχει ένα τεράστιο χάσμα μεταξύ προθέσεων και πραγματικότητας όσον αφορά τον ευρωπαϊκό επανεξοπλισμό ή οποιαδήποτε δυνατότητα αντικατάστασης των Ηνωμένων Πολιτειών για τη διασφάλιση της σταθερότητας στην Ευρώπη.

Υπό αυτές τις συνθήκες, η απόφαση των «τριών μεγάλων» συν τον Ζελένσκι να υπονομεύσουν τις πρωτοβουλίες των ΗΠΑ για την Ουκρανία και τη Ρωσία μοιάζει αυτοκτονική, και έτσι είναι.

Γεωπολιτικές αλλαγές

Ισως κάποιο είδος διαπραγματεύσεων για την Ουκρανία να προχωρήσει, αν η κυβέρνηση του Κιέβου αλλάξει χέρια (ο Τραμπ ζητά εκλογές), μαζί και η πολιτική της, ειδάλλως η πιθανότητα για οποιεσδήποτε διαπραγματεύσεις είναι ελάχιστη έως μηδενική.

Η αμερικανική κυβέρνηση θα προσπαθήσει να επιδιώξει βελτίωση των δεσμών με τη Ρωσία, παρά τη στάση των Ευρωπαίων, και θα επιδιώξει να μειώσει το όριο του πυρηνικού οπλοστασίου με στρατηγικές συμφωνίες, εάν μπορεί και εάν οι Ρώσοι είναι πρόθυμοι να ακολουθήσουν.

Παράλληλα, η Ουάσιγκτον θα μπορούσε να αρχίσει να άρει τις κυρώσεις ή να συμφωνήσει σε εξαιρέσεις από ορισμένες, επιτρέποντας επιχειρηματικές συμφωνίες και επενδύσεις των ΗΠΑ στη Ρωσία.

Κάθε ανάλογη κίνηση περιέχει τη δική της δυναμική και οδηγεί σε αλλαγές στο γεωπολιτικό τοπίο, καθώς η Ουάσιγκτον επικεντρώνεται ξανά στα βασικά της συμφέροντα.