Η επέτειος των πενήντα χρόνων από το θάνατο του κορυφαίου σοβιετικού συνθέτη Ντμίτρι Ντμίτριεβιτς Σοστακόβιτς, δίνει την αφορμή μιας επαναπροσέγγισης του έργου του.

Η συναυλία της Φιλαρμόνια Ορχήστρας Αθηνών την Τρίτη 25 Νοεμβρίου στις 20:30 στο Μέγαρο Μουσικής, υπό τη μουσική διεύθυνση του Βύρωνα Φιδετζή, πραγματοποιεί αυτή την επαναπροσέγγιση ιστορικά, παρουσιάζοντας δύο έργα του τιμώμενου συνθέτη: Αποφεύγοντας ηθελημένα τις γνώριμες και αναμενόμενες συμφωνίες του, παρουσιάζει την Εισαγωγή  πάνω σε ρωσικά και κιργιζιανά λαϊκά θέματα, έργο 115, του 1963 και το συμφωνικό ποίημα «Οκτώβρης» έργο 131 του 1967.

Μαζί τους παρουσιάζονται δημιουργίες δύο άλλων σπουδαίων σοβιετικών συνθετών διαφορετικών γενιών. Εκείνης που προηγήθηκε της γενιάς Σοστακόβιτς και εκείνης που ακολούθησε. Έτσι, τη Φιλαρμόνια φέρνει το κοινό κοντά σε τρεις διαδοχικές γενιές ρωσικής μουσικής – και ο Σοστακόβιτς, στη μέση, μοιάζει να παίρνει και να δίνει τη σκυτάλη.

Εκπρόσωπος της πρώτης γενιάς είναι ο Νικολάι Μιασκόφσκυ (1881-1950), ο θεωρούμενος πατέρας της σοβιετικής συμφωνίας. Στο πρόγραμμα  περιλαμβάνεται η επιβλητική επικολυρική 25η του συμφωνία, έργο 69, γραμμένη στα 1945/46, μία από τις σημαντικότερες εκ των 27 που συνολικά συνέθεσε. Ακλόνητα προσηλωμένος στη ρωσική συμφωνική παράδοση, επιδέξιος χειριστής των ορχηστρικών ηχοχρωμάτων, ο Μιασκόφσκι μας οδηγεί πάνω στη γραμμή που συνδέει το συμφωνικό σύμπαν του Τσαϊκόφσκι και της Ομάδας των Πέντε με τη ρωσική συμφωνική μουσική του 20ού αιώνα.

Από την αμέσως μετά τη γενιά Σοστακόβιτς γενιά, αναδεικνύεται στις μέρες μας όλο και περισσότερο η δημιουργική μορφή του Μίετσισλαβ Βάινμπεργκ (1919-1996), του εβραϊκής καταγωγής Πολωνού, που κατέφυγε νεότατος στη Σοβιετική Ένωση το 1939 μπροστά στην προέλαση των ναζί, όπου και γνωρίστηκε και συνδέθηκε με φιλία με τον Σοστακόβιτς. Συμφωνικό έργο του Βάινμπεργκ παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα: πρόκειται για την υπέροχη Φαντασία για βιολοντσέλο και ορχήστρα έργο 52, γραμμένη το 1952, έργο που μαρτυρεί σε κάθε νότα την εκλεκτική συγγένεια του συνθέτη με το έργο του Σοστακόβιτς. Σολίστ στο έργο αυτό θα είναι ο σπουδαίος Ρενάτο Ρίπο, σόλο βιολοντσελίστας της ΦΟΑ.

Όλα τα έργα του προγράμματος δίνονται σε πρώτη ελληνική εκτέλεση, πλην του «Οκτώβρη» τον οποίο η ΦΟΑ πρωτοπαρουσίασε στο ελληνικό κοινό στις 30/11/2017 υπό τη διεύθυνση του καλλιτεχνικού διευθυντή της Βύρωνα Φιδετζή.

Ο Ρενάτο Ρίπο μιλά στο in για όλα όσα θα δούμε και κυρίως θα ακούσουμε την Τρίτη 25 Νοεμβρίου στο Μέγαρο Μουσικής

Η συναυλία «Γύρω από τον Σοστακόβιτς» ενώνει τρεις γενιές Σοβιετικών συνθετών. Πώς αντιλαμβάνεστε προσωπικά αυτόν τον μουσικό διάλογο ανάμεσα στους Μιασκόφσκι, Σοστακόβιτς και Βάινμπεργκ;

Πρόκειται για μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα επιλογή προγράμματος της Φιλαρμόνιας. Το παγκόσμιο έτος Σοστακόβιτς τιμά τη συμπλήρωση 50 χρόνων από τον θάνατο του μεγάλου αυτού συνθέτη, αλλά μία συναυλία αποκλειστικά με έργα του θα φαινόταν να ξεχνά το γεγονός ότι και ο Σοστακόβιτς, όπως και όλοι οι μεγάλοι και ξεχωριστοί συνθέτες, είναι μέρη μιας συνέχειας ευρωπαϊκού μουσικού πολιτισμού που κρατά πολλούς αιώνες. Κάθε γενιά παίρνει τη σκυτάλη από την προηγούμενη και την δίνει στην επόμενη, μαζί με όλα τα επιτεύγματα που εκείνη, η προηγούμενη γενιά, κατάφερε. Μαζί όμως με τα επιτεύγματα δίνει στους επόμενους και τα στοιχεία εκείνα της παράδοσης που αμφισβητούνται από την ίδια την εξέλιξη του ανθρώπινου πνεύματος και χρειάζονται ανανέωση ή επανεκκίνηση. Ο Μιασκόφσκυ είναι ο συνδετικός κρίκος της μεγάλης ρωσικής συμφωνικής σχολής του 19ου αιώνα και της τέχνης που επηρεάστηκε από τα κοινωνικά μηνύματα και τις πολιτικές διεργασίες που έθεσε σε κίνηση η ίδρυση της Σοβιετικής Ένωσης, που εκπροσωπείται από τους δύο επόμενους συνθέτες, τον Σοστακόβιτς και τον Βάινμπεργκ. Αυτή τη συνέχεια την εκπροσωπεί όμως ο κάθε συνθέτης με τον δικό του τρόπο και αυτή ακριβώς είναι η γοητεία της Τέχνης.

Ερμηνεύετε τη Φαντασία για Βιολοντσέλο και Ορχήστρα του Βάινμπεργκ, ένα έργο που παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Τι σας τράβηξε σε αυτό και τι το κάνει ξεχωριστό για εσάς;

Ομολογώ ότι το έργο αυτό δεν το γνώριζα. Γνώριζα μόνο το όνομα του συνθέτη ως ενός από τους συνθέτες της τελευταίας γενιάς Σοβιετικών συνθετών που έζησαν και την κατάρρευση του συστήματος αυτού στη δεκαετία του 1990. Το έργο μου το πρότεινε ο μαέστρος Βύρων Φιδετζής, που πάντοτε αναζητεί έργα λιγότερο γνωστά στο ευρύτερο κοινό. Εν τω μεταξύ έμαθα ότι ο Βάινμπεργκ έχει γράψει πολλή κινηματογραφική μουσική με μεγάλη επιτυχία, καθώς και μουσική δωματίου, πολλές συμφωνίες και κοντσέρτα (μεταξύ αυτών και ένα ωραιότατο κοντσέρτο για βιολοντσέλο, το οποίο ελπίζω κάποτε να ερμηνεύσω). Επίσης, είναι ένας συνθέτης που τα τελευταία χρόνια αναγνωρίζεται διεθνώς. Εκείνο που θέλω να σημειώσω είναι ότι έχει μια μελαγχολία στη μουσική του, ίσως λόγω της εβραϊκής του καταγωγής, που με γοητεύει και με συγκινεί, ενώ μέσα από την τέχνη του έχει αναδείξει και το πολωνέζικο φολκλόρ με τους χορούς που έχει γράψει.

Ο Βάινμπεργκ είχε στενή φιλία με τον Σοστακόβιτς. Νιώθετε αυτή τη σύνδεση στη μουσική; Πώς διαφοροποιείται η φωνή του από εκείνη του μέντορά του;

Υπάρχουν αρκετά στοιχεία και ενδείξεις της επίδρασης που άσκησε ο παλιότερος και εμπειρότερος συνθέτης στον νεαρότερο. Έχει για παράδειγμα σε πολλά σημεία έντονα ρυθμικά μοτίβα, που τα συνήθιζε πολύ και ο Σοστακόβιτς και χαρακτηρίζουν τη μουσική του. Κάνει εντύπωση επίσης η πολύ διακριτική ενορχήστρωση, που μαρτυρεί βαθιά γνώση της τεχνικής της ορχήστρας. Από την άλλη είναι ένας διαφορετικός συνθέτης με τη δική του προσωπικότητα, διαφορετική καταγωγή και προσλαμβάνουσες και το έργο του έχει τη δική του φυσιογνωμία.

Ως ερμηνευτής, ποιες είναι οι ιδιαίτερες προκλήσεις ή τα συναισθηματικά βάθη της Φαντασίας; Απαιτεί διαφορετική ευαισθησία από άλλα έργα για βιολοντσέλο;

Μια φαντασία έχει συνήθως μια ιδιαίτερη ευαισθησία και ελευθερία έκφρασης. Η προετοιμασία και η ερμηνεία εντός τέτοιου έργου αλλά και γενικότερα, είναι δίδυμες αδελφές που δεν μοιάζουν 100%. Θέλει μια ηρεμία και μια εσωτερικότητα για να μελετηθεί σωστά. Το έργο δεν μου ήταν γνωστό και χαίρομαι που μου δόθηκε η ευκαιρία να το προσεγγίσω και να το παρουσιάσω για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Και έχει και ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για μένα, διότι το μήνα αυτό, που συμμετέχω ως σολίστ σε αυτή τη συναυλία, συμπληρώνονται ακριβώς 50 χρόνια από το πρώτο μου δημόσιο ρεσιτάλ, σε ηλικία 13 χρονών.

Το πρόγραμμα τονίζει μια ιστορική «επανεξέταση» του Σοστακόβιτς. Πώς θεωρείτε ότι πρέπει να ακούμε σήμερα τη μουσική του, πενήντα χρόνια μετά τον θάνατό του;

Είναι γνωστό ότι ο Σοστακόβιτς έχει συνδέσει το έργο του με την ιστορία της Σοβιετικής Ένωσης… Ωστόσο, σήμερα πρέπει να βλέπουμε το έργο του Σοστακόβιτς πέρα από χρονικές συγκυρίες και να τον αντιμετωπίζουμε γι’ αυτό που πραγματικά είναι: ένας εκ των κορυφαίων και πιο παραγωγικών συνθετών του 20ού αιώνα.

Έχετε συνεργαστεί εκτενώς με την Athens Filarmonia Orchestra. Πώς θα περιγράφατε τη σχέση της ορχήστρας με το ρωσικό/σοβιετικό ρεπερτόριο;

Η Φιλαρμόνια επιλέγει να παρουσιάζει έργα άγνωστα ή πολύ λίγο γνωστά στο ευρύτερο κοινό… Η Ρωσία είναι μια μεγάλη ευρωπαϊκή χώρα και έχει προσφέρει στον Ευρωπαϊκό πολιτισμό όχι μόνο στη μουσική, αλλά και στη λογοτεχνία, στο θέατρο κ.λπ.

Υπό τη διεύθυνση του Βύρων Φιδετζή, πόσο επηρεάζεται η δική σας ερμηνεία;

Όπως ξέρουμε, ο Βύρων Φιδετζής υπήρξε ο κορυφαίος Έλληνας σολίστ του βιολοντσέλου… Το έργο είναι νέο και για τους δυο μας, το ανακαλύπτουμε μαζί και μας γοητεύει να αναζητούμε τις κρυφές του ομορφιές.

Πολλά έργα του προγράμματος παρουσιάζονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Τι σημαίνει για εσάς να συστήνετε αυτή τη μουσική σε νέο κοινό;

Όπως όλοι οι σολίστ ερμηνεύουμε και δημιουργούμε πάνω στη σκηνή… Είναι μεγάλη μας τιμή όταν έχουμε την ευκαιρία να παρουσιάζουμε ένα σημαντικό έργο για πρώτη φορά στον χώρο που εργαζόμαστε τόσα χρόνια.

Ο Σοστακόβιτς ισορροπούσε ανάμεσα στη δημόσια έκφραση και την προσωπική αλήθεια. Νιώθετε την ίδια ένταση στη Φαντασία του Βάινμπεργκ;

Νομίζω ότι η Φαντασία του Βάινμπεργκ έχει λιγότερο να κάνει με δημόσια παρουσία… Πάντα όμως με την ίδια υψηλή καλλιτεχνική ποιότητα.

Τι θα θέλατε να κρατήσει το κοινό από αυτή τη συναυλία;

Να πάρει μαζί του μια εικόνα ενός σπουδαίου ευρωπαϊκού μουσικού πολιτισμού… Είναι προνόμιο να επικοινωνούμε χωρίς λέξεις, αλλά μόνο με το βαθύ και αληθινό μήνυμα της μεγάλης μουσικής.

Πρόγραμμα

DMITRI SHOSTAKOVICH | Εισαγωγή σε ρωσικά και κιργκιζιανά λαϊκά θέματα
MIECZYSLAW WEINBERG | Φαντασία για τσέλο και ορχήστρα, έργο 52
DMITRI SHOSTAKOVICH | Συμφωνικό ποίημα «Οκτώβρης», έργο 131
NIKOLAI MYASKOVSKY | Συμφωνία αρ. 25, έργο 69

Σολίστ: Ρενάτο Ρίπο, βιολοντσέλο
Μουσική Διεύθυνση: Βύρων Φιδετζής

Πληροφορίες για την εκδήλωση, στην ιστοσελίδα του Μεγάρου: https://www.megaron.gr/event/filarmonia-orchistra-athinon-gyro-apo-ton-sostakovits/

Συμπαραγωγή
Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

Η προπώληση έχει αρχίσει
Τιμές εισιτηρίων
7 € (εκπτωτικά) • 10 € • 15 €

Eισιτήρια 210 72 82 333 • megaron.gr

Πληροφορίες: http://www.megaron.gr

Ειδήσεις Σήμερα: