Vaillancourt: Το Σαν Φρανσίσκο σκοπεύει να κατεδαφίσει το 96 ετών σιντριβάνι – σύμβολό του

Η πόλη του Σαν Φρανσίσκο σχεδιάζει να αφαιρέσει το σιντριβάνι Vaillancourt — ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα και αμφιλεγόμενα έργα τέχνης των τελευταίων δεκαετιών — στο πλαίσιο ανάπλασης της πλατείας Embarcadero, προκαλώντας θύελλα αντιδράσεων από καλλιτέχνες, πολίτες και ιστορικούς της τέχνης, σύμφωνα με τους New York Times. Το σχέδιο, αξίας 35 εκατομμυρίων δολαρίων, προβλέπει την αντικατάσταση του τεράστιου τσιμεντένιου έργου με πράσινους χώρους, φυτεύσεις και υποδομές αναψυχής.

Ο μπρουταλισμός ως «τερατούργημα από μπετόν»

Το σιντριβάνι, έργο του Καναδού γλύπτη Αρμάν Βαγιάνκουρ, δημιουργήθηκε το 1971 και έκτοτε αποτελεί σύμβολο της πόλης — αν και όχι χωρίς αντιπαραθέσεις. Οι κριτικοί το έχουν χαρακτηρίσει «τερατούργημα από μπετόν», «δέκα ρίχτερ αισθητικής» και «απίστευτα άσχημο και βίαιο». Παρ’ όλα αυτά, για πολλούς κατοίκους του Σαν Φρανσίσκο είναι συνδεδεμένο με τη συλλογική μνήμη: ο Bono των U2 είχε γράψει πάνω του με σπρέι «Rock ’n’ Roll Stops the Traffic» το 1987, ενώ τη δεκαετία του ’90 έγινε σημείο συνάντησης για τη σκέιτ κουλτούρα της πόλης.

View this post on Instagram

A post shared by Armand Vaillancourt (@armandvaillancourtofficiel)

Σήμερα, το έργο στέκει περιφραγμένο και σιωπηλό στην πλατεία Embarcadero, με τις τεχνικές εκθέσεις του δήμου να το χαρακτηρίζουν «μη λειτουργικό, επικίνδυνο και μη προσβάσιμο». Η αποκατάστασή του, σύμφωνα με τις ίδιες εκθέσεις, θα κόστιζε σχεδόν 29 εκατομμύρια δολάρια. «Όταν έτρεχε το νερό, ήταν εντυπωσιακό», δήλωσε η πρόεδρος της Καλλιτεχνικής Επιτροπής, Κατ Άντερσον. «Όμως έχει πάψει να είναι σιντριβάνι εδώ και χρόνια».

«Το έργο αυτό ανήκει στον λαό»

Ο 96χρονος σήμερα Βαγιάνκουρ, μιλώντας από το στούντιό του στο Μόντρεαλ, δήλωσε βαθιά πληγωμένος: «Το έργο αυτό ανήκει στον λαό. Αν το κατεδαφίσουν, θα είναι ντροπή για την πόλη του Σαν Φρανσίσκο». Με την πυκνή λευκή του κόμη να του δίνει όψη προφήτη, πρόσθεσε: «Έχει παραμεληθεί, αλλά είναι ακόμη ζωντανό».

Οι αντιδράσεις δεν άργησαν να ξεσπάσουν. Ο οργανισμός Docomomo US, που αγωνίζεται για τη διάσωση της μοντέρνας αρχιτεκτονικής, χαρακτήρισε το σιντριβάνι «σημαντικό δείγμα της εποχής του» και «έργο που μιλά σε όλους όσοι κάποτε ένιωσαν πως δεν ταίριαζαν πουθενά». Αντίθετα, κάτοικοι και επιχειρηματίες της περιοχής ζητούν την κατεδάφισή του, χαρακτηρίζοντάς το «ασχημόμορφο απομεινάρι του παρελθόντος». «Η εποχή του έχει περάσει», είπε ο Τζούλιαν Λέικ, εκπρόσωπος του οργανισμού Bay Area Council. «Μπορεί να αντικατασταθεί από κάτι εξίσου παράξενο, αλλά πιο εμπνευσμένο».

View this post on Instagram

A post shared by Armand Vaillancourt (@armandvaillancourtofficiel)

Ορισμένοι, όπως ο πρώην κριτικός αρχιτεκτονικής της San Francisco Chronicle John King, βλέπουν στο έργο ένα ιστορικό τεκμήριο που αξίζει να σωθεί. «Δεν είναι αριστούργημα», είπε, «αλλά αποτυπώνει μια στιγμή της αμερικανικής αστικής ιστορίας με μοναδική ένταση. Είναι ένα από τα πιο παράξενα δημόσια έργα τέχνης των ΗΠΑ και γι’ αυτό ακριβώς πρέπει να παραμείνει».

Ο καλλιτέχνης, μέσω του δικηγόρου του, απέστειλε επιστολή παύσης ενεργειών στην πόλη, προειδοποιώντας πως η κατεδάφιση θα παραβίαζε τα «ηθικά του δικαιώματα». Όμως, όπως επισημαίνουν ειδικοί, από τη στιγμή που το έργο ανήκει στη συλλογή της πόλης, ο δημιουργός έχει ελάχιστο νομικό έλεγχο επάνω του.

Καθώς η Καλλιτεχνική Επιτροπή του Σαν Φρανσίσκο ετοιμάζεται να λάβει την τελική της απόφαση, το σιντριβάνι Vaillancourt στέκει σιωπηλό, σημάδι μιας εποχής που πίστευε ότι το μπετόν μπορούσε να γίνει τέχνη και ποίηση. Αν κατεδαφιστεί, θα χαθεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά δείγματα του μπρουταλισμού στην αμερικανική Δύση· αν σωθεί, θα παραμείνει υπενθύμιση του πόσο ριψοκίνδυνη —και ανατρεπτική— μπορεί να είναι η τέχνη στο δημόσιο χώρο.

*Με πληροφορίες από: The New York Times, Κεντρική Φωτογραφία: Μέρος του σιντριβανιού Vaillancourt, Πηγή: Wikipedia