Oι επιδράσεις των μέτρων της ΔΕΘ στην οικονομία – Mελέτη της Alpha

Τις αναμενόμενες επιπτώσεις των νέων δημοσιονομικών παρεμβάσεων από την κυβέρνηση στο πλαίσιο της 89ης ΔΕΘ, παρουσιάζει σε μελέτη της η Alpha Bank.

Σε γενικές γραμμές εκτιμά ότι η αναμόρφωση της φορολογικής κλίμακας θα αποκαταστήσει τις απώλειες των νοικοκυριών σε όρους πραγματικών αμοιβών, ενώ οι φορολογικές ελαφρύνσεις σε νέους και οικογένειες με παιδιά δείχνουν την πρόθεση εστίασης στο δημογραφικό πρόβλημα.

Τα νέα μέτρα

Ειδικότερα, η δημιουργία δημοσιονομικού χώρου επέτρεψε την ανακοίνωση νέων παρεμβάσεων από την κυβέρνηση στη ΔΕΘ με συνολικό δημοσιονομικό κόστος 1,76 δισ. ευρώ για το 2026 και 2,46 δισ. ευρώ για το 2027, οι οποίες, μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν:

1)Την αναμόρφωση της φορολογικής κλίμακας με μείωση των φορολογικών συντελεστών, εισαγωγή ενδιάμεσου συντελεστή από τα Ευρώ 40 χιλ. έως ευρώ 60 χιλ. και περαιτέρω μειώσεις για φορολογούμενους με παιδιά και νέους έως 30 ετών.

2)Αυξήσεις μισθών κατηγοριών δημοσίων υπαλλήλων, αυξήσεις συντάξεων βάσει του πληθωρισμού και του ΑΕΠ, ενώ παράλληλα θα συμψηφίζεται μόνο το ήμισυ της αύξησης της σύνταξης με τη προσωπική διαφορά το 2026, η οποία και καταργείται από το 2027.

3)Πτώση κατά 50% του τεκμαρτού εισοδήματος για ελεύθερους επαγγελματίες που διαμένουν σε οικισμούς εκτός Αττικής με πληθυσμό έως 1.500 άτομα.

4)Θέσπιση νέου ενδιάμεσου συντελεστή για εισόδημα από ενοίκια μεταξύ Ευρώ 12.000 και 24.000. Υπενθυμίζεται ότι μέχρι σήμερα ο ισχύων φορολογικός συντελεστής για εισοδήματα άνω των 12.000 ευρώ είναι 35%.

5)Μείωση κατά το ήμισυ το 2026 και κατάργηση από το 2027 του φόρου ακίνητης περιουσίας (ΕΝΦΙΑ) για ακίνητα που αποτελούν κύρια κατοικία και ανήκουν σε φυσικά πρόσωπα, μόνιμους κατοίκους οικισμών με πληθυσμό μικρότερο των 1.500 κατοίκων.
6)Αναπροσαρμογή και εξορθολογισμός του συστήματος τεκμηρίων διαβίωσης.

7)Επέκταση μειωμένου ΦΠΑ (κατά 30%) στα ακριτικά νησιά του Αιγαίου κάτω των 20.000 κατοίκων.

Εισόδημα, αγορά εργασίας και ανάπτυξη

Σε ότι αφορά στο διαθέσιμο εισόδημα, την αγορά εργασίας και οικονομική ανάπτυξη η μελέτη της Alpha Bank εκτιμά κατ’ αρχάς ότι βασικός στόχος των νέων μέτρων είναι η περαιτέρω ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος, το οποίο έχει ανακάμψει σημαντικά σε ονομαστικούς όρους την τελευταία πενταετία.

Σε πραγματικούς όρους, ωστόσο, η άνοδος έχει μετριαστεί, εξαιτίας του υψηλού πληθωρισμού από το 2022 και έπειτα.

Ως εκ τούτου η αναμόρφωση της φορολογικής κλίμακας εκτιμάται ότι θα αποκαταστήσει τις απώλειες των νοικοκυριών σε όρους πραγματικών αμοιβών που επήλθαν εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης και του υψηλού επιπέδου τιμών, ενισχύοντας παράλληλα τη φορολογική δικαιοσύνη και τονώνοντας την ιδιωτική κατανάλωση.

Οι σημαντικές φορολογικές ελαφρύνσεις στη μισθωτή εργασία αναμένεται να οδηγήσουν σε μείωση του μη μισθολογικού κόστους της εργασίας.

Τούτο προσδοκάται να οδηγήσει σε ενδυνάμωση των κινήτρων, αφενός των επιχειρήσεων για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, αφετέρου των πληθυσμού που βρίσκεται σε παραγωγική ηλικία, προκειμένου να συμμετάσχει στην αγορά εργασίας.

Ειδικά για τους νέους η παροχή επιπλέον φορολογικών κινήτρων είναι πολύ σημαντική, διότι αποτελούν μία κοινωνική ομάδα με χαμηλή συμμετοχή στην αγορά εργασίας.

Ο ενεργός πληθυσμός των νέων έως 29 ετών, δηλαδή το σύνολο εργαζομένων και ανέργων ως ποσοστό του συνολικού πληθυσμού αυτής της ηλικιακής ομάδας, σταδιακά μειώθηκε από 52% το 2009, σε 44,6% το 2024 και υπολείπεται σημαντικά του μέσου όρου της ΕΕ-27 (55,8%).

Η αύξηση της συμμετοχής των νέων στην αγορά εργασίας είναι βασική προϋπόθεση για την περαιτέρω πτώση του ποσοστού της ανεργίας, για την αντιμετώπιση των ελλείψεων εργατικού δυναμικού σε διάφορους τομείς όπως ο τουρισμός, αλλά και για την αύξηση των παραγωγικών δυνατοτήτων της χώρας.

Δημογραφία και αποκέντρωση

Η μελέτη της Alpha Bank εκτιμά επίσης ότι οι φορολογικές ελαφρύνσεις που ανακοινώθηκαν για τους νέους και τις οικογένειες με παιδιά, δείχνουν την πρόθεση εστίασης στο δημογραφικό πρόβλημα.

Οι δημογραφικές εξελίξεις είναι ιδιαίτερα δυσμενείς για τη χώρα μας από το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης, με τον συνολικό δείκτη γονιμότητας (total fertility rate) να μειώνεται από 1,5 παιδιά ανά γυναίκα το 2009 σε 1,26 παιδιά ανά γυναίκα το 2023, χαμηλότερα έναντι του μέσου όρου της ΕΕ-27 (1,38 παιδιά ανά γυναίκα) και πολύ χαμηλότερα έναντι του επιπέδου αναπλήρωσης του πληθυσμού (2,1 παιδιά ανά γυναίκα).

Σύμφωνα προβλέψεις της Eurostat ο πληθυσμός της Ελλάδας αναμένεται να μειωθεί από 10,46 εκατ. το 2022 σε 7,28 εκατ. το 2100, το οποίο αντιστοιχεί σε μείωση της τάξης του 30%.

Το εισοδηματικό κριτήριο για τη δημιουργία ή τη διεύρυνση της οικογένειας μπορεί να συνδυαστεί με άλλες παρεμβάσεις όπως, ενδεικτικά, είναι η βελτίωση του κράτους πρόνοιας, δημιουργώντας ευνοϊκότερες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες για την άμβλυνση του προβλήματος.

Επιπλέον, οι φορολογικές ελαφρύνσεις στον ΦΠΑ στα ακριτικά νησιά κάτω των 20.000 κατοίκων και του ΕΝΦΙΑ στα χωριά που κατοικούν μέχρι 1.500 άτομα, είναι παρεμβάσεις που στοχεύουν στην ενίσχυση της περιφέρειας, ενώ ενθαρρύνουν τη δημογραφική αποκέντρωση.

Aγορά κατοικίας – στεγαστικό

Παράλληλα με την εφαρμογή νέων παρεμβάσεων στην αγορά κατοικίας το 2026 και την επιστροφή ενός ενοικίου κάθε Νοέμβριο αρχής γενομένης από το 2025, επεκτείνεται η εφαρμογή μέτρων όπως η απαλλαγή φόρου εισοδήματος για τρία έτη για κενές κατοικίες οι οποίες θα δοθούν για μακροχρόνια μίσθωση κ.λπ.

Τέλος, τίθεται σε εφαρμογή η κοινωνική αντιπαροχή, δηλαδή η αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου (παραχώρηση τριών στρατοπέδων σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Πάτρα) για την κατασκευή κατοικιών με στόχο την αντιμετώπιση του στεγαστικού ζητήματος, μέσω της αύξησης της προσφοράς τους.