Είναι η πρόταση Τραμπ για τη Γάζα βιώσιμη ή ένα ακόμα «παιχνίδι» του Νετανιάχου;

Ο Ντόναλντ Τραμπ χαρακτήρισε την συζήτηση για το νέο σχέδιο ειρήνης για τη Γάζα «πιθανώς μία από τις σπουδαιότερες ημέρες στην ιστορία του πολιτισμού».

Ωστόσο, η ανθρωπιστική κατάσταση στη Γάζα είναι τόσο φρικτή που οποιαδήποτε ελπίδα για τον τερματισμό της αγωνιώδους ανθρώπινης δυστυχίας πρέπει να αξιοποιηθεί με σοβαρότητα.

Το νέο σχέδιο Τραμπ

Το νέο σχέδιο του Τραμπ φαίνεται να είναι μία ευρέως υποστηριζόμενη προσπάθεια της κυβέρνησης για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα. Εάν εφαρμοστεί πλήρως, θεωρητικά προσφέρει την υπόσχεση ενός μέλλοντος για τους Παλαιστινίους στη Λωρίδα. Εάν επικρατήσει, θα μπορούσε να δημιουργήσει χώρο για μια διαδικασία διαμεσολάβησης στην ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση.

Η σταδιακή προσέγγισή του, που πιθανότατα θα διαρκέσει πολλούς μήνες, αναγνωρίζει ότι μια τόσο βίαιη σύγκρουση δεν μπορεί να τερματιστεί με τις επιφανειακές, εμπορικές συμβιβαστικές λύσεις που ο Τραμπ εφάρμοζε ως μεγιστάνας των ακινήτων, τονίζει δημοσίευμα του CNN.

Ο Τραμπ πέτυχε όντως πρόοδο, καθώς έπεισε τον Νετανιάχου να υπογράψει δημοσίως ένα σχέδιο που φέρει τα σαφή σημάδια των πρόσφατων συναντήσεών του με κορυφαίους Άραβες και Μουσουλμάνους ηγέτες.

Ωστόσο, η Μέση Ανατολή δεν έχει ποτέ στερηθεί ειρηνευτικών σχεδίων. Υπάρχουν δεκάδες τέτοια σχέδια, που έχουν χρηματοδοτηθεί από τις ΗΠΑ, την Ευρώπη, τη Σαουδική Αραβία και άλλα αραβικά κράτη. Όμως, τα περισσότερα δεν φτάνουν ποτέ στο στάδιο της εφαρμογής, επειδή πάντα παρεμβαίνουν η βασανισμένη ιστορία της περιοχής και ο πολιτικός οπορτουνισμός και των δύο πλευρών.

Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους η δήλωση του Τραμπ ότι «είμαστε, τουλάχιστον, πολύ, πολύ κοντά» στην επίλυση «ζητημάτων που υπάρχουν εδώ και εκατοντάδες ή χιλιάδες χρόνια» πρέπει να αντιμετωπιστεί με συγκρατημένο ενθουσιασμό.

Ακόμη και αν η Χαμάς συμφωνήσει, η οργάνωση της απελευθέρωσης των ομήρων εντός των 72 ωρών που έχουν δοθεί θα είναι πολύ δύσκολη υπόθεση. Και στο πεδίο μάχης της Γάζας, ανά πάσα στιγμή μπορεί να εκραγούν επεισόδια που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν από οποιαδήποτε πλευρά ως δικαιολογία για να απορρίψει την ειρηνευτική πρόταση του Τραμπ.

Η τύχη της νέας πρωτοβουλίας του Τραμπ για τη Μέση Ανατολή εξαρτάται από πολλούς παράγοντες.

Η άλλη προειδοποίηση είναι αυτή που έχει στοιχειώσει και την άλλη μεγάλη ειρηνευτική πρωτοβουλία του Τραμπ – για την Ουκρανία, η οποία, όπως και η διαδικασία για τη Γάζα, περιλαμβάνει μεγαλόστομες δηλώσεις για επικείμενες σημαντικές εξελίξεις και φωτογραφικές ευκαιρίες, αλλά απέτυχε εν μέσω της επιδείνωσης της αιματοχυσίας.

Η τύχη της νέας πρωτοβουλίας του Τραμπ για τη Μέση Ανατολή εξαρτάται από πολλούς παράγοντες.

Είναι ο Τραμπ έτοιμος να πιέσει τον Νετανιάχου;

Το ειρηνευτικό σχέδιο 20 σημείων απαιτεί άμεση κατάπαυση του πυρός, την απελευθέρωση των ομήρων που κρατούνται από τη Χαμάς σε αντάλλαγμα για Παλαιστινίους που βρίσκονται σε ισραηλινές φυλακές, τη σταδιακή αποχώρηση του Ισραήλ, τον αφοπλισμό της Χαμάς, την αποστρατιωτικοποίηση της Γάζας και τη δημιουργία μιας μεταβατικής κυβέρνησης στη Λωρίδα υπό την ηγεσία ενός εξωτερικού διεθνούς οργανισμού.

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι ότι θα μπορούσε να καταρρεύσει σχεδόν αμέσως αν η Χαμάς δεν συμφωνήσει με το αίτημα να απελευθερώσει τους υπόλοιπους Ισραηλινούς ομήρους, ζωντανούς και νεκρούς, εντός 72 ωρών από την έγκριση του Νετανιάχου τη Δευτέρα.

Τη Δευτέρα υπήρχαν ενδείξεις ότι ο Τραμπ αυξάνει την πίεση στον Ισραηλινό ηγέτη.

Ο Νετανιάχου έφτασε στη Ουάσινγκτον τη Δευτέρα, εξαρτώμενος περισσότερο από ποτέ από τον Τραμπ και τις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς η απομόνωση του Ισραήλ βαθαίνει. Οι χώρες που πρόσφεραν υποστήριξη και συμπάθεια για τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου, τη χειρότερη μαζική επίθεση εναντίον Εβραίων από το Ολοκαύτωμα, έχουν αποξενωθεί από τον θάνατο δεκάδων χιλιάδων αμάχων στην ισραηλινή προσπάθεια να εκδιώξει τη Χαμάς από τη Γάζα.

Τη Δευτέρα υπήρχαν ενδείξεις ότι ο Τραμπ αυξάνει την πίεση στον Ισραηλινό ηγέτη, μετά από μήνες που έκανε τα στραβά μάτια στις επιχειρήσεις του στη Γάζα.

Ο Τραμπ υποστήριξε ότι ενώ ο Νετανιάχου είναι πολεμιστής, ο ισραηλινός λαός «θέλει να επιστρέψει στην ειρήνη. Θέλει να επιστρέψει στην ομαλοποίηση με την πραγματική έννοια του όρου». Και ενώ επέκρινε τις ευρωπαϊκές χώρες για την μονομερή αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους, φάνηκε να κατανοεί τους λόγους τους. «Πιστεύω ότι το κάνουν αυτό επειδή έχουν κουραστεί πολύ από την κατάσταση που επικρατεί εδώ και πολλές δεκαετίες».

Ο Τραμπ έφερε επίσης τον Νετανιάχου σε τηλεφωνική επικοινωνία με τον πρωθυπουργό του Κατάρ, Σεΐχη Μοχάμεντ μπιν Αμπντουλραμάν μπιν Τζασίμ Αλ Θανί, και ο Ισραηλινός ηγέτης εξέφρασε τη «λύπη» του για το θάνατο ενός στρατιώτη του Κατάρ σε ισραηλινή επιδρομή εναντίον διαπραγματευτών της Χάμας στη Ντόχα και για την παραβίαση της κυριαρχίας του Κατάρ αυτό το μήνα.

Αυτό ήταν ένα ασυνήθιστο σημάδι ότι ο Τραμπ ήταν διατεθειμένος να ασκήσει την επιρροή του στον Νετανιάχου. Ήταν μια υπόδειξη ότι θα ήταν πρόθυμος να το κάνει και στο μέλλον;

Αποτελεί ένα ακόμα «παιχνίδι» του Ισραηλινού πρωθυπουργού;

Ο Νετανιάχου, ο οποίος όπως και άλλοι ηγέτες του κόσμου κατανοεί τη δύναμη του να κολακεύει τον Τραμπ, πρόσφερε στον πρόεδρο τον θρίαμβο του.

«Υποστηρίζω το σχέδιό σας να τερματίσετε τον πόλεμο στη Γάζα, το οποίο επιτυγχάνει τους πολεμικούς μας στόχους. Θα φέρει πίσω στο Ισραήλ όλους τους ομήρους μας, θα διαλύσει τις στρατιωτικές δυνατότητες της Χάμας, θα τερματίσει την πολιτική της κυριαρχία και θα διασφαλίσει ότι η Γάζα δεν θα αποτελέσει ποτέ ξανά απειλή για το Ισραήλ», δήλωσε.

Ωστόσο, όπως τονίζει το CNN, η ιστορία του Νετανιάχου, η ικανότητά του να χειρίζεται με επιδεξιότητα τις απαιτήσεις των ΗΠΑ, παραμένοντας πιστός στους δικούς του πολιτικούς στόχους, και το μακρύ ιστορικό του να αψηφά και να εξοργίζει τους Αμερικανούς προέδρους σημαίνει ότι θα κριθεί από τις πράξεις του και όχι από τα λόγια του.

Αυτή η δοκιμασία θα ξεκινήσει μόλις φτάσει στο Ισραήλ. Θα αντιμετωπίσει πραγματικά τα ακροδεξιά μέλη της συνασπιστικής του κυβέρνησης που θέλουν να συντρίψουν τη Χαμάς, να εκδιώξουν τους Παλαιστινίους από τη Γάζα και να προσαρτήσουν τη Δυτική Όχθη και που θα αντιταχθούν στο σχέδιο του Τραμπ;

Αν δεν υποχωρήσουν, θα είναι αρκετά τολμηρός ώστε να διακινδυνεύσει την πτώση της κυβέρνησής του και να διεκδικήσει την εξουσία με βάση το όραμα του Τραμπ;

Ο Νετανιάχου μπορεί να ενέκρινε θερμά την πρόταση του Τραμπ στο Λευκό Οίκο, με την προσδοκία ότι η Χαμάς δεν θα μπορούσε ποτέ να την αποδεχτεί.

Υπάρχει μια εναλλακτική και ίσως πιο πιθανή εκδοχή.

Ο Νετανιάχου μπορεί να ενέκρινε θερμά την πρόταση του Τραμπ στο Λευκό Οίκο, με την προσδοκία ότι η Χαμάς δεν θα μπορούσε ποτέ να την αποδεχτεί και ότι, ως εκ τούτου, δεν θα αντιμετώπιζε καμία αντίρρηση για την κλιμάκωση της επίθεσης στη Γάζα. Ακόμη και αν η Χαμάς συμφωνήσει, ο Νετανιάχου μπορεί να υπονομεύσει τη μαχητική ομάδα προκειμένου να ανατρέψει τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός.

Πολλοί αμερικανοί παρατηρητές πιστεύουν ότι ο πρωθυπουργός, ο οποίος αντιμετωπίζει προσωπικά νομικά προβλήματα και μελλοντικές έρευνες για τις 7 Οκτωβρίου, θεωρεί την παράταση του πολέμου ως ζήτημα πολιτικής επιβίωσης.

Και κατά καιρούς, η κοινή συνέντευξη Τύπου του Νετανιάχου και του Τραμπ τη Δευτέρα έμοιαζε περισσότερο με τελεσίγραφο για το τι θα συμβεί αν οι όμηροι δεν απελευθερωθούν αμέσως παρά με μια πρόταση για ειρήνη.

Ο Τραμπ είπε ότι αναμένει θετική απάντηση από τη Χαμάς. Αλλά πρόσθεσε: «Αν όχι, όπως ξέρεις, θα έχεις την πλήρη υποστήριξή μας για να κάνεις ό,τι πρέπει να κάνεις».

Η θέση της Χαμάς

Αν το Ισραήλ είναι πιο απομονωμένο, το ίδιο ισχύει και για τη Χαμάς. Ο Τραμπ έκανε μεγάλη επίδειξη απαγγέλλοντας τα ονόματα όλων των Αράβων και Μουσουλμάνων ηγετών που υποστήριξαν το σχέδιό του. Για τη Χαμάς είπε: «Είναι οι μόνοι που απέμειναν. Όλοι οι άλλοι το έχουν αποδεχτεί».

Ωστόσο, η αισιοδοξία του Τραμπ μπορεί να είναι αβάσιμη.

Η παράδοση των ομήρων εντός 72 ωρών θα ανάγκαζε τη Χαμάς να εγκαταλείψει το κύριο πλεονέκτημά της.

Ένα μέλος του πολιτικού γραφείου της Χαμάς, ο Γκάζι Χαμάντ, κατέστησε σαφές σε συνέντευξή του στον Τζέρεμι Ντάιμοντ του CNN ότι υπάρχουν λίγα σημάδια ότι η οργάνωση είναι έτοιμη να απελευθερώσει και τους 48 εναπομείναντες ομήρους ή να μετριάσει τη στάση της. Ερμήνευσε την απόπειρα δολοφονίας του και άλλων διαπραγματευτών της Χαμάς στο Κατάρ από το Ισραήλ ως ένδειξη ότι ο Νετανιάχου δεν ήταν σοβαρός όσον αφορά την ειρήνη. Και εξέφρασε τη δυσπιστία του προς τον Τραμπ και την αμερικανική ομάδα.

Η παράδοση των ομήρων εντός 72 ωρών θα ανάγκαζε τη Χαμάς να εγκαταλείψει το κύριο πλεονέκτημά της.

«Δυστυχώς, αυτό το σχέδιο είναι γεμάτο νάρκες, τεράστιες νάρκες που θα μπορούσαν να υπονομεύσουν ακόμη και την εφαρμογή του», δήλωσε ο Μουσταφά Μπαργκούτι, συνιδρυτής της Παλαιστινιακής Εθνικής Πρωτοβουλίας, στο CNN International. «Η μεγαλύτερη νάρκη εδώ είναι τι θα κάνει το Ισραήλ αφού πάρει πίσω τους κρατούμενους ή τους ομήρους του; Θα ξαναρχίσει ο Νετανιάχου τον πόλεμο; Ποιες είναι οι εγγυήσεις ότι δεν θα το κάνει αυτό;», είπε.

Ένα άλλο εμφανές μειονέκτημα του σχεδίου του Τραμπ είναι ότι πάσχει από ένα χαρακτηριστικό ελάττωμα τέτοιων πρωτοβουλιών: την έλλειψη συμβολής από τους ίδιους τους Παλαιστινίους.

Και η ιδέα ότι ο Τραμπ θα ασκεί de facto εξουσία στη Γάζα ως επικεφαλής ενός γενικού διεθνούς οργάνου που ονομάζεται «Συμβούλιο Ειρήνης» θα μπορούσε να είναι απαγορευτική για πολλούς Παλαιστινίους. Το συμβούλιο θα συμπληρώνεται από μια απολιτική επιτροπή Παλαιστινίων τεχνοκρατών.

Υπάρχει επίσης μια πρόταση για την ένταξη του Τόνι Μπλερ στο συμβούλιο ειρήνης.

Ο πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας έχει ασχοληθεί εντατικά με το θέμα της Μέσης Ανατολής από την είσοδό του στο 10 Downing Street το 1997 και μετά τη δεκαετή θητεία του ως πρωθυπουργός. Ωστόσο, στην περιοχή είναι περισσότερο γνωστός για την υποστήριξή του στην καταστροφική εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ. Και η ιδέα ότι ένας εξέχων Βρετανός θα βοηθήσει ουσιαστικά στην άσκηση εξουσίας επί των κατοίκων της Γάζας φέρνει στο νου απαγορευτικές ιστορικές αναμνήσεις.

«Έχουμε ήδη υποστεί βρετανική αποικιοκρατία στο παρελθόν, έχουμε αγωνιστεί για περισσότερα από 100 χρόνια για να απελευθερωθούμε από αυτήν την αποικιοκρατία και στη συνέχεια από την ισραηλινή κατοχή», δήλωσε ο Μπαργκούτι.