Την τελευταία δεκαετία, ο αναθεωρητισμός της Τουρκίας είχε ενταθεί. Σε μια σειρά περιοχών και συγκρούσεων από Αιγαίο, Μεσόγειο, Λιβύη έως Συρία και Καύκασο, η Άγκυρα χρησιμοποίησε ακόμα και στρατιωτική ισχύ για να εγείρει περιφερειακές αξιώσεις. Έχει όμως άλλα περιθώρια για να συνεχίσει σε αυτό το επιθετικό μοτίβο;

Για τον ειδικό αναλυτή του έγκριτου αμερικανικού περιοδικού Foreign Policy, δρος Ιστορίας Νικ Ντάνφορντ, η απάντηση είναι ξεκάθαρα «όχι».

«Αφού η Τουρκία αγκάλιασε με ενθουσιασμό μια νέα εποχή αλυτρωτισμού, ξαφνικά βρίσκεται σήμερα σε ένα πολυσύχναστο πεδίο» αναφέρει. «Ο κόσμος έχει μπει σε μια περίοδο γεωπολιτικής τύπου Risk, με ανταγωνιστικές προσπάθειες να ξαναγραφούν κανόνες και να επαναχαραχθούν σύνορα».

Ο Ντάνφορντ υπενθυμίζει ότι μέχρι σήμερα οι επεμβάσεις της Τουρκίας δημιούργησαν τετελεσμένα, συμβάλλοντας στην πτώση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία και στην κατάληψη του Ναγκόρνο-Καραμπάχ από το Αζερμπαϊτζάν.

Παράλληλα με την επιτάχυνση των εξαγωγών όπλων και την επέκταση υπερπόντιων στρατιωτικών βάσεων, η Τουρκία ανησύχησε τους γείτονές της με την «απροκάλυπτα αλυτρωτική χαρτογραφία και ρητορική της».

«Στις αρχές της δεκαετίας του 2020, η Τουρκία πρόβαλε επιθετικές νέες θαλάσσιες διεκδικήσεις εις βάρος της Ελλάδας», αναφέρει. Θυμίζει ότι πολιτικοί σύμμαχοι του Ερντογάν άρχισαν να επιδεικνύουν χάρτες που έδειχναν τμήματα της Ελλάδας ως τουρκικό έδαφος. Και ο ίδιος ο Ερντογάν προειδοποίησε την Αθήνα: «Τα νησιά που κατέχετε δεν μας δεσμεύουν, θα κάνουμε ό,τι χρειαστεί όταν έρθει η ώρα. Όπως λέμε, μπορούμε να έρθουμε ξαφνικά ένα βράδυ».

Συναντάει αντιδράσεις

Ενώ μέχρι πρόσφατα, λοιπόν, η Τουρκία ξεχώριζε για τις επανειλημμένες παραβάσεις των διεθνών κανόνων, ο Ντάνφορντ εξηγεί ότι, πλέον, αυτοί οι κανόνες έχουν «κατακρεουργηθεί από μια σειρά μεγαλύτερων και πιο επιθετικών δρώντων, από τη Μόσχα έως την Ουάσιγκτον», με αποτέλεσμα «η Τουρκία να μοιάζει σχεδόν ήρεμη συγκριτικά».

Η Τουρκία, με τη σειρά της, έχει ηρεμήσει, τόσο σε σύγκριση με τους γείτονές της όσο και με τις προηγούμενες πολιτικές της. Αυτό δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην ότι οι φιλοδοξίες της έχουν εξαφανιστεί, υπογραμμίζει ο Ντάνφορντ, «αλλά μάλλον ότι έχει πολλά ζητήματα να διαχειριστεί».

«Κατ’ αρχάς, οι ίδιες οι επιθετικές ενέργειές της προκάλεσαν σημαντική αντίδραση. Στις αρχές της δεκαετίας του 2020, αυτές οι προκλήσεις είχαν συμβάλει στη διαμόρφωση μιας εμβαθυνόμενης σύμπλευσης μεταξύ Γαλλίας, Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ, Αιγύπτου, Σαουδικής Αραβίας και Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, που όλες επιδίωκαν να περιορίσουν την Τουρκία. Τα τελευταία χρόνια, η Άγκυρα εργάστηκε επιμελώς για να κατευνάσει και να αποσυνθέσει αυτόν τον συνασπισμό».

Ακόμα και η κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ, που τόσο επιθυμούσε, δημιουργεί δυσκολίες λόγω της παρέμβασης του Ισραήλ, που απαιτεί από την Άγκυρα να κινείται προσεκτικά ώστε να αποφύγει την πρόκληση άμεσης σύγκρουσης. Την ίδια στιγμή, ο Ερντογάν είναι απασχολημένος με την παγίωση της κατάληψης της εξουσίας, καθώς επιδιώκει να συντρίψει και να ενθυλακώσει το κύριο κόμμα της αντιπολίτευσης.

Πιο περιορισμένο περιβάλλον

Η Τουρκία ίσως επίσης διαπιστώνει ότι είναι δυσκολότερο να δρα σε ένα περιβάλλον όπου όλοι έχουν παραβαίνουν τους κανόνες. Το να είσαι η μοναδική αναθεωρητική δύναμη εντός μιας λειτουργικής συμμαχίας του ΝΑΤΟ ήταν μια σχετικά ασφαλής θέση.

Ο Ερντογάν ήλπιζε ότι, όσο η αμερικανική ισχύς υποχωρούσε, θα είχε περισσότερα περιθώρια ελιγμών, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Ενώ σύμμαχοι των ΗΠΑ όπως η Ελλάδα και το Ισραήλ θα γίνονταν πιο ευέλικτοι χωρίς τον προστάτη τους.

Αντ’ αυτού, η αιφνίδια μεταστροφή των ΗΠΑ υπό τον Τραμπ απειλεί να ενισχύσει ταυτόχρονα τόσο τον ρωσικό όσο και τον ισραηλινό αναθεωρητισμό, καθιστώντας την περιοχή πολύ πιο επικίνδυνη για την Τουρκία.

Αν όμως οι αλυτρωτικές φιλοδοξίες μεγάλων και γειτονικών δυνάμεων έχουν περιπλέξει τον υπολογισμό της Άγκυρας, έχουν επίσης δημιουργήσει ευκαιρίες. Το καθεστώς Ερντογάν έχει επανειλημμένα επιχειρήσει να αποκαταστήσει τεταμένες σχέσεις με πρώην συμμάχους βάσει κοινών ανησυχιών για τον αλυτρωτισμό άλλων.

Αρχικά, η Άγκυρα πρόβαλε την Τουρκία στην κυβέρνηση Μπάιντεν ως αναγκαίο εταίρο για τον περιορισμό της Ρωσίας. Τώρα που ο Τραμπ είναι πιο ευθυγραμμισμένος με τη Μόσχα, όμως, η Τουρκία αναθεωρεί την προσέγγιση προς την Ευρώπη. Το νέο επιχείρημα της Άγκυρας είναι ότι μόνο με τη στρατιωτική στήριξη της Τουρκίας μπορούν οι Ευρωπαίοι να ελπίζουν ότι θα περιορίσουν τη Ρωσία χωρίς την Ουάσιγκτον.

Τέλος, ο Ντάνφορντ, σημειώνει ότι η ολοένα και πιο ανεξέλεγκτη συμπεριφορά του Ισραήλ έχει κάνει την Τουρκία να φαίνεται, συγκριτικά, λιγότερο απειλητική στα μάτια των Αράβων γειτόνων της. Η Αίγυπτος και οι χώρες του Κόλπου δείχνουν πιο πρόθυμες να συντονιστούν με την Τουρκία στη Συρία και στην περιοχή, στον βαθμό που πιστεύουν ότι η Άγκυρα μπορεί να λειτουργήσει ως αντίβαρο στο Ισραήλ.

Ειδήσεις Σήμερα: