«Οι αδύναμοι πρέπει να σφυροκοπούνται», αρχίζει μια φράση που αποδίδεται στον Αδόλφο Χίτλερ. Πίσω από την εν λόγω φράση κρύβεται όλη η ιδεολογία της φρικαλεότητας του ναζιστικού καθεστώτος.

Οι αδύναμοι σφυροκοπούνταν, πράγματι, με κάθε μέσο και τρόπο κατά το Τρίτο Ράιχ. Τι ρόλο όμως μπορεί να έπαιζε ο κατεξοχήν τρόπος για να είναι κανείς δυνατός;

Ο αθλητισμός έπαιξε σημαντικό ρόλο για τους εθνικοσοσιαλιστές, αν και δεν μιλούσαν για αθλητισμό, αλλά για φυσική αγωγή. Πρωταρχικός τους στόχος ήταν να προάγουν την υγεία και την απόδοση για μια παραγωγική εθνική οικονομία και τελικά να είναι έτοιμοι για πόλεμο.

Ο ατομικός αθλητισμός πέρασε σε δεύτερη μοίρα προς όφελος του συλλογικού, του μαζικού, του λεγόμενου εθνικού σώματος, στο οποίο κάθε Γερμανός θα έπρεπε να συνεισφέρει ως άτομο με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Πιστός στη ναζιστική ιδεολογία, επρόκειτο πάντα για τη δύναμη και το σθένος.

«Στο Όρντενσμπουργκ μου (σ.σ. εκπαιδευτικές εγκαταστάσεις για τη ναζιστική ελίτ), θα μεγαλώσει μια νεολαία που θα τρομοκρατήσει τον κόσμο. Θέλω μια βίαιη, αυταρχική, ατρόμητη, σκληρή νεολαία. (…) Θα τους εκπαιδεύσω σε όλες τις σωματικές ασκήσεις», αυτό ήταν το όραμα του μπροστάρη των Ναζί.

Αυτές οι σωματικές ασκήσεις ήταν επομένως υποχρεωτικές σε πολλές από τις ναζιστικές οργανώσεις, όπως η Deutsches Jungvolk (DJ), η Χιτλερική Νεολαία (HJ), ο Σύνδεσμος Γερμανίδων Κορασίδων (BDM) ή η Δύναμη μέσω της Χαράς (KdF). Συνιστούνταν επίσης στους νέους να ενταχθούν σε αθλητικούς συλλόγους.

Στη Χιτλερική Νεολαία, αλλά και στον σχολικό αθλητισμό, η σωματική άσκηση χρησιμοποιήθηκε για να διδάξει στα αγόρια το πώς να είναι στρατιώτες και τη στρατιωτική συμπεριφορά και για να φιλτράρει τους νέους που θα μπορούσαν αργότερα να θεωρηθούν υποψήφιοι για ηγετικές θέσεις στις ένοπλες δυνάμεις.

Οι Ναζί ήταν επικριτικοί απέναντι στον διεθνή ανταγωνιστικό αθλητισμό, ιδίως στις αρχές της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. «Η διεθνικότητα, το ολυμπιακό κίνημα, η ομαδικότητα, η διεθνής συνεννόηση, αυτό απορρίφθηκε ιδεολογικά», δήλωσε στη DW ο ιστορικός Ανσγκάρ Μόλζμπεργκερ από το Γερμανικό Αθλητικό Πανεπιστήμιο της Κολωνίας.

«Οι αδύναμοι πρέπει να σφυροκοπούνται»

Γιατί οι Ναζί εξακολουθούσαν να διοργανώνουν Ολυμπιακούς Αγώνες το 1936;

Το 1931, η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ) ανέθεσε τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων στο Βερολίνο κατά τις ημέρες της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Ωστόσο, οι Ναζί, οι οποίοι ανέβηκαν στην εξουσία στο μεσοδιάστημα, ήταν απροκάλυπτοι αντίπαλοι του Ολυμπιακού κινήματος.

Η κοσμοπολίτικη ιδέα των Ολυμπιακών Αγώνων ήταν ασύμβατη με την κοσμοθεωρία τους. Οι αθλητικοί αγώνες με μέλη των «εχθρικών εθνών» από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν αντίθετοι με το αίσθημα της τιμής τους και απέρριψαν τους κανονισμούς της ΔΟΕ για φυλετικούς λόγους.

Ωστόσο, οι κυβερνώντες γρήγορα συνειδητοποίησαν -ειδικά ο Χίτλερ- τι ευκαιρία προσέφεραν οι Αγώνες για να παρουσιαστούν στον κόσμο ως ένα φιλειρηνικό, ανοιχτό, νεανικό κράτος.

«Υπήρξε μια εκπληκτική μεταστροφή», λέει ο ιστορικός Μόλζμπεργκερ. «Ακριβώς όπως το Ολυμπιακό κίνημα, με τα ιδανικά της διεθνούς κατανόησης, είχε απορριφθεί αυστηρά μέχρι το τέλος της εποχής της Βαϊμάρης, τώρα (σ.σ. οι Ναζί) παρουσιάστηκαν ως μεγάλοι υποστηρικτές του Ολυμπιακού κινήματος».

Ήθελαν επίσης να χρησιμοποιήσουν τους Αγώνες για να επιδείξουν τα δικά τους πλεονεκτήματα της καλής οργάνωσης και της αθλητικής επιτυχίας.

«Ένα άθλημα που μπορεί να τονιστεί στο πλαίσιο του σχολείου ήταν η πυγμαχία, την οποία οι εθνικοσοσιαλιστές έκαναν υποχρεωτική για τα μεγαλύτερα αγόρια»

Αντίγραφο του αυθεντικού γραφείου του καταφυγίου του Αδόλφου Χίτλερ απεικονίζεται κατά τη διάρκεια ξενάγησης των μέσων ενημέρωσης στην έκθεση με τίτλο «Χίτλερ – Πώς μπόρεσε να συμβεί;» σε ένα καταφύγιο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στο Βερολίνο, Γερμανία, 27 Ιουλίου 2017. Πηγή: Reuters

Τα αγαπημένα αθλήματα των Ναζί

«Ένα άθλημα που μπορεί να τονιστεί στο πλαίσιο του σχολείου ήταν η πυγμαχία, την οποία οι εθνικοσοσιαλιστές έκαναν υποχρεωτική για τα μεγαλύτερα αγόρια», λέει ο Μόλζμπεργκερ. «Όλοι έπρεπε να μάθουν να πυγμαχούν στα πλαίσια του σχολικού αθλητισμού».

Ομαδικά αθλήματα όπως το ποδόσφαιρο και το χάντμπολ εξακολουθούσαν να υπάρχουν, αλλά η ιδέα της μάχης ήταν πάντα τονισμένη. «Επρόκειτο για την αντεπίθεση, το να τολμήσουμε να κάνουμε κάτι μαζί», λέει ο Μόλζμπεργκερ. «Αυτό ήταν ένα επαναλαμβανόμενο σημείο έμφασης στα ομαδικά αθλήματα».

«Αυτό ήταν ένα επαναλαμβανόμενο σημείο έμφασης στα ομαδικά αθλήματα»

Ο Χίτλερ ξεναγείται στην έκθεση εκφυλισμένης τέχνης, 16 Ιουλίου 1937

Τι συνέβαινε με τις γυναίκες;

Κύριος ρόλος της γυναίκας δεν ήταν άλλος από αυτόν της μητέρας και νοικοκυράς. Προκειμένου να εκπληρώσουν καλά αυτούς τους ρόλους, αναμενόταν επίσης να γυμνάζουν το σώμα τους, να βελτιώνουν την υγεία και τη φυσική τους κατάσταση και να ενισχύουν την πειθαρχία τους.

Ο Σύνδεσμος Γερμανίδων Κορασίδων (BDM), στον οποίο ήταν οργανωμένα κορίτσια ηλικίας 10 έως 18 ετών, προσέφερε επίσης σωματικές ασκήσεις με σκοπό να τις εκπαιδεύσει όχι μόνο σωματικά αλλά και ιδεολογικά και να τις προετοιμάσει για τον μελλοντικό τους ρόλο στην κοινωνία.

«Μετά τους αγώνες, η μάσκα μπορούσε να πέσει. Όταν άρχισε η πραγματική δίωξη των Εβραίων το 1938, ο εβραϊκός αθλητισμός καταστράφηκε επίσης συστηματικά»


Στη φωτογραφία αρχείου της 14ης Αυγούστου 1936, ο Τζέσε Όουενς αγωνίζεται στα προκριματικά των 200 μέτρων στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936 στο Βερολίνο. Ο Όουενς κέρδισε Χρυσό Μετάλλιο

Επιτρέπονταν στους Εβραίους να συνεχίσουν να αθλούνται;

Λίγο μετά την κατάληψη της εξουσίας, στις 7 Απριλίου 1933 ψηφίστηκε νόμος σύμφωνα με τον οποίο οι δημόσιοι υπάλληλοι και οι δημόσιοι υπάλληλοι που ήταν Εβραίοι, μη Άριοι ή πολιτικοί αντίπαλοι δεν επιτρεπόταν πλέον να εργάζονται στη δημόσια διοίκηση – η λεγόμενη «Άρια Παράγραφος».

Η εν λόγω παράγραφος όσο περνούσε ο καιρός όλο και επεκτεινόταν με αποτέλεσμα να εκτοπίσει τους Εβραίους από την επαγγελματική και κοινωνική ζωή, συμπεριλαμβανομένων των γιατρών, των φοιτητών και των ραδιοφωνικών σταθμών, του Τύπου, των θεάτρων, άλλων πολιτιστικών ιδρυμάτων και συλλόγων.

Κατ’ αρχήν, η παράγραφος ίσχυε και για τους αθλητικούς συλλόγους, αλλά ενόψει των επικείμενων Ολυμπιακών Αγώνων, η ναζιστική ηγεσία αρχικά δεν απαίτησε με συνέπεια την εφαρμογή της. Δεν ήθελαν να κάνουν αρνητικά πρωτοσέλιδα πριν από τους Αγώνες του 1936 και να δώσουν αφορμές για πιθανή αποχώρηση ή μποϊκοτάζ των Ολυμπιακών Αγώνων. Παρ’ όλα αυτά, υπήρξε κριτική και ακολούθησαν εκκλήσεις για μποϊκοτάζ. Αυτές εντάθηκαν και πάλι μετά την ψήφιση των φυλετικών νόμων της Νυρεμβέργης το 1935, οι οποίοι αποτέλεσαν αργότερα τη νομική βάση για τη δίωξη και την εξόντωση των Εβραίων.

Παρ’ όλα αυτά, πολλοί αθλητικοί σύλλογοι και ενώσεις, των οποίων οι ηγέτες ήταν ιδιαίτερα πεπεισμένοι από τις ιδέες του εθνικοσοσιαλισμού, εφάρμοσαν από νωρίς την Άρια Παράγραφο με δική τους πρωτοβουλία και σε προληπτική υπακοή. Για παράδειγμα, η Γερμανική Γυμναστική Ένωση, η μεγαλύτερη αθλητική ένωση της Γερμανίας της εποχής με 1,5 εκατομμύριο μέλη, απέκλεισε τους Εβραίους μόλις μία ημέρα μετά την ψήφιση του νόμου, σύμφωνα με τη DW.

Άλλες ενώσεις, όπως οι ενώσεις κολύμβησης, κωπηλασίας και σκι, ακολούθησαν το παράδειγμά τους. Η Γερμανική Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου (DFB) αντέδρασε λιγότερο ριζικά και συνέχισε να επιτρέπει στους Εβραίους να παίζουν. Ωστόσο, δεν τους επιτρεπόταν πλέον να κατέχουν ηγετικές θέσεις σε ποδοσφαιρικούς συλλόγους. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο Κουρτ Λαντάουερ, ο οποίος ήταν πρόεδρος του συλλόγου της Μπάγερν Μονάχου για πολλά χρόνια κατά την περίοδο της Βαϊμάρης και αναγκάστηκε να παραιτηθεί από τη θέση του το 1933.

Ως αποτέλεσμα των αποκλεισμών, οι αμιγώς εβραϊκοί αθλητικοί σύλλογοι γνώρισαν πραγματική άνθηση μεταξύ 1933 και 1936, με μεγάλη αύξηση των μελών. Ωστόσο, μόλις τελείωσαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1936, η κατάσταση για τους Εβραίους στη Γερμανία επιδεινώθηκε.

«Μετά τους αγώνες, η μάσκα μπορούσε να πέσει», λέει ο Μόλζμπεργκερ. «Όταν άρχισε η πραγματική δίωξη των Εβραίων το 1938, ο εβραϊκός αθλητισμός καταστράφηκε επίσης συστηματικά».

Ειδήσεις Σήμερα: