Η αποκέντρωση των πόρων προς τους δήμους αποτελεί ίσως μια θεμελιώδη προϋπόθεση για την αποτελεσματική λειτουργία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, συμβάλλοντας στην οικονομική αυτονομία, την ταχύτερη λήψη αποφάσεων και την ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών. Σε μια εποχή όπου οι ανάγκες των πολιτών διαφοροποιούνται από περιοχή σε περιοχή, η μεταφορά περισσότερων οικονομικών και διοικητικών αρμοδιοτήτων από το κεντρικό κράτος προς τους δήμους είναι κρίσιμη.

Η υφιστάμενη κατάσταση συχνά χαρακτηρίζεται από υπερσυγκέντρωση πόρων στην κεντρική κυβέρνηση, γεγονός που περιορίζει τη δυνατότητα των δήμων να υλοποιήσουν έργα υποδομών, κοινωνικές παροχές και αναπτυξιακές δράσεις σύμφωνα με τις πραγματικές ανάγκες των τοπικών κοινωνιών. Χωρίς την επαρκή χρηματοδότηση, πολλοί ΟΤΑ (Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης) εξαρτώνται υπερβολικά από κρατικές επιχορηγήσεις και γραφειοκρατικές διαδικασίες, καθυστερώντας ίσως κρίσιμες παρεμβάσεις.

Η αποκέντρωση, όταν συνοδεύεται από διαφανείς διαδικασίες και σωστή διαχείριση, μπορεί να ενισχύσει την αποδοτικότητα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Οι δήμοι θα αποκτήσουν μεγαλύτερη ευελιξία στη διάθεση των κονδυλίων, θα μπορούν να σχεδιάσουν μακροπρόθεσμα και να προσαρμόσουν τις δράσεις τους στις τοπικές ανάγκες. Παράλληλα, η αύξηση των ιδίων πόρων θα επιτρέψει μεγαλύτερη ανεξαρτησία από τις πολιτικές αλλαγές σε εθνικό επίπεδο. Αυτό μάλιστα θεωρείται μείζων αξίας για την λειτουργία της αυτοδιοίκησης διότι θα δώσει την δυνατότητα στις δημοτικές και περιφερειακές αρχές να σχεδιάζουν με ορίζοντα χωρίς να ανησυχούν αν θα έχουν την οικονομική δυνατότητα να το πράξουν. Ειδικά σε κρίσιμες δημοτικές δραστηριότητες, όπως η κοινωνική πολιτική και η ενίσχυση των ευάλωτων ομάδων πληθυσμού, ένας σε βάθος χρόνου προγραμματισμός χωρίς μάλιστα τον κίνδυνο να αλλάξει κάποιο δεδομένο, είναι μεγάλης σημασίας.

Η ενίσχυση της οικονομικής αυτοτέλειας των δήμων δεν είναι απλώς διοικητικό ζήτημα, αλλά πρωτίστως ζήτημα δημοκρατίας και ανάπτυξης. Μια ισχυρή Τοπική Αυτοδιοίκηση μπορεί να συμβάλει στην κοινωνική συνοχή, την οικονομική πρόοδο και τη βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών, καθιστώντας τους δήμους πραγματικούς μοχλούς ανάπτυξης και προόδου. Μην λησμονείται επίσης, ότι οι Δήμοι επέδειξαν άμεσα αντανακλαστικά στην διαχείριση πρωτόγνωρων κρίσεων, όπως η υγειονομική και η ενεργειακή. Με μπροστάρη σε όλη αυτή την προσπάθεια την ΚΕΔΕ, που παρενέβαινε διαρκώς όπου παρέστη ανάγκη, οι Δημοτικές Αρχές της χώρας ανταπεξήλθαν σε όλες τις δύσκολες καταστάσεις.

Η αποκέντρωση των πόρων λοιπόν προς τους δήμους είναι μια πολιτική που έχει αποδώσει σημαντικά οφέλη σε πολλές χώρες του εξωτερικού, ενισχύοντας την τοπική αυτοδιοίκηση και την ανάπτυξη των κοινοτήτων.

Τι συμβαίνει στο εξωτερικό

Από μια έρευνα που κάναμε προέκυψαν, σύμφωνα με τις πληροφορίες που συγκεντρώσαμε κάποια παραδείγματα σε χώρες του εξωτερικού που καταδεικνύουν τις διαφορές από την Ελλάδα.

Παράδειγμα 1: Σουηδία – Οικονομική Αυτονομία και Κοινωνικές Παροχές

Η Σουηδία είναι ένα από τα πιο αποκεντρωμένα κράτη στην Ευρώπη. Οι δήμοι της χώρας έχουν σημαντική φορολογική αυτονομία, καθώς μπορούν να επιβάλλουν τοπικούς φόρους που χρηματοδοτούν βασικές υπηρεσίες, όπως η υγεία, η εκπαίδευση και οι κοινωνικές παροχές. Το αποτέλεσμα είναι μια αυτοδιοίκηση που μπορεί να ανταποκρίνεται άμεσα στις ανάγκες των πολιτών, χωρίς να εξαρτάται πλήρως από την κεντρική κυβέρνηση.

Παράδειγμα 2: Γερμανία – Ομοσπονδιακό Μοντέλο και Τοπική Διακυβέρνηση

Η Γερμανία λειτουργεί με ένα ισχυρό ομοσπονδιακό σύστημα, όπου οι δήμοι και τα κρατίδια έχουν σημαντική αυτονομία στη διαχείριση των οικονομικών τους. Οι τοπικές κυβερνήσεις λαμβάνουν άμεσα χρηματοδότηση από τη φορολογία και έχουν την ευθύνη για κρίσιμους τομείς, όπως η δημόσια συγκοινωνία και η αστική ανάπτυξη. Αυτό επιτρέπει ταχύτερη και στοχευμένη υλοποίηση έργων, μειώνοντας τη γραφειοκρατία.

Παράδειγμα 3: Ηνωμένο Βασίλειο – Τοπική Χρηματοδότηση και Έργα Υποδομής

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ειδικά μετά τις μεταρρυθμίσεις της δεκαετίας του 1990, οι τοπικές κυβερνήσεις απέκτησαν περισσότερη οικονομική αυτονομία μέσω του θεσμού των «city deals» (τοπικές συμφωνίες ανάπτυξης). Με τον τρόπο αυτό, πόλεις όπως το Μάντσεστερ και το Μπέρμιγχαμ απέκτησαν απευθείας χρηματοδότηση για έργα υποδομής, βιώσιμης ανάπτυξης και κοινωνικών παροχών, χωρίς να χρειάζονται διαρκή έγκριση από το κεντρικό κράτος. Επιπλέον, το Greater Manchester Combined Authority διαθέτει πλέον ορισμένες φορολογικές αρμοδιότητες και ελέγχει επενδύσεις σε τοπικά έργα

Τι μπορεί να μάθει η Ελλάδα;

Αυτά τα παραδείγματα δείχνουν πως η αποκέντρωση των πόρων μπορεί να ενισχύσει την τοπική οικονομία, να μειώσει τη γραφειοκρατία και να βελτιώσει τις παρεχόμενες υπηρεσίες προς τους πολίτες. Η Ελλάδα, αν και έχει κάνει βήματα προς αυτή την κατεύθυνση μέσω προγραμμάτων όπως ο «Καλλικράτης» και ο «Κλεισθένης», εξακολουθεί να διαθέτει ένα συγκεντρωτικό μοντέλο διοίκησης.

Η ενίσχυση της χρηματοδοτικής αυτοτέλειας των δήμων μέσω τοπικής φορολόγησης, η απλοποίηση της διαδικασίας απορρόφησης ευρωπαϊκών κονδυλίων και η ενίσχυση των μητροπολιτικών δήμων θα μπορούσαν να συμβάλουν στην αποτελεσματικότερη διαχείριση των τοπικών αναγκών και στην πραγματική περιφερειακή ανάπτυξη.

Μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για να διορθωθούν θέματα για την Αυτοδιοίκηση είναι η σύνταξη του νέου κώδικα που βρίσκεται σε προπαρασκευαστικό στάδιο. Με το αρμόδιο Υπουργείο Εσωτερικών, την Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας και τις επιτροπές που έχουν συσταθεί επιχειρείται μια νέα μεταρρύθμιση που μπορεί να βοηθήσει λειτουργικά τους Δήμους. Το κρίσιμο ωστόσο ερώτημα παραμένει. Είναι σε όλους επιθυμητό, να αποκτήσει η Τοπική Αυτοδιοίκηση οικονομική – διοικητική αυτοτέλεια και καταστατική προστασία, που τόσο επιθυμούν οι αιρετοί της αυτοδιοίκησης; Αυτό θα το δείξουν οι αποφάσεις που θα ληφθούν.

Ειδήσεις Σήμερα: