«Ας μην υβρίζομεν ό,τι είναι άξιον εθνικής τιμής»

Δημοσιεύθηκε στην έκδοση: Ταξίδι ενός αιώνα, 1916 – 2016, Η ιστορία της Ενώσεως Ελλήνων Εφοπλιστών, του Γεωργίου Μ. Φουστάνου, ιστορικού σε θέματα ναυτιλίας και ιδρυτή του πρώτου διαδικτυακού μουσείου για τη ναυτιλία Greek Shipping Miracle (www.greekshippingmiracle.org)

Βρισκόμαστε στις αρχές του 1916. Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος μαίνεται στην Ευρώπη. Εχει περάσει ελάχιστο διάστημα από τη λήξη των Βαλκανικών Πολέμων και το έθνος αντιμετωπίζει για μία ακόμα φορά την πρόκληση ενός πολέμου. Η Ελλάδα βρίσκεται ακόμα στην ουδετερότητα αλλά οι στερήσεις για τους Ελληνες είναι ήδη μεγάλες. Ακόμα και τα απαραίτητα για τη διαβίωση αγαθά έχουν καταστεί πανάκριβα εξαιτίας του πολλαπλασιασμού του μεταφορικού τους κόστους, συνέπεια της εκπληκτικής ύψωσης των ναύλων παγκοσμίως. Η κοινή γνώμη στρέφεται, ίσως για πρώτη φορά, ενάντια στη ναυτιλία και στον ελληνικό εφοπλισμό, που στη συντριπτική του πλειοψηφία αποτελείται από τους καραβοκύρηδες της εποχής. Εκείνη την ώρα, ο ήρωας των Βαλκανικών Πολέμων και μετέπειτα πρόεδρος της πρώτης Ελληνικής Δημοκρατίας, ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης, με την ιδιότητα του υπουργού των Ναυτικών, που είχε παράλληλα την εποπτεία της εμπορικής ναυτιλίας, έθεσε με παρρησία τα πράγματα στη σωστή τους βάση με μια ιστορική συνέντευξη, η οποία αποδεικνύει σήμερα μεταξύ άλλων ότι οι περί την πολιτική τότε ασχολούμενοι, τουλάχιστον οι επιφανείς, αδιαφορούσαν παντελώς για αυτό που την εποχή μας έγινε γνωστό ως πολιτικό κόστος.

Η ιστορική συνέντευξη του Παύλου Κουντουριώτη στην εφημερίδα «Σφαίρα», 19/1/1916

Τας γνώμας του Ναυάρχου μας, διατυπωθείσας εν συνεντεύξει προς συνεργάτην της Εστίας, παραθέτομεν ευθύς κατωτέρω.

Εις σχετικήν ερώτησιν αν έλαβε γνώσιν των διατυπωθεισών κατακρίσεων, εν αις και ότι η ναυτιλία είνε η κυριοτέρα αιτία της ακριβείας εις τον τόπον μας, ο Ναύαρχος απήντησε:
Το εδιάβασα, δεν τα συμμερίζομαι όμως καθόλου. Τίποτε αδικότερον ή να επιρρίπτονται εις ταύτην ή εκείνην την τάξιν των Ελλήνων επαγγελματιών τα αίτια της μεγάλης πράγματι στενοχωρίας που υφιστάμεθα όλοι. Ο μεγάλος αίτιος είνε ένας εναντίον του οποίου τίποτε το ριζικόν δεν δυνάμεθα να κάμομεν. Είναι ο πόλεμος. Από έναν πόλεμον που ανεστάτωσεν όλον τον κόσμον, τι άλλο έπρεπε να περιμένομεν παρά την μεγάλην διατάραξιν όλων των λαών; Ως πρώτην δε και άμεσον συνέπειαν την γενική ακρίβειαν. Οταν μεγάλαι αγοραί τροφίμων και βιομηχανικών προϊόντων ή εκλείσθησαν όλως διόλου εις το διεθνές εμπόριον ή περιόρισαν μεγάλως τα διαθέσιμα είδη, φυσικόν φαίνεται ότι αι απομείνασαι αγοραί προσφέρουν τα ιδικά των προϊόντα εις τιμάς ανωτέρας ή πριν. Οταν πάλιν σημαντικόν μέρος του παγκοσμίου εμπορικού ναυτικού δεν λαμβάνη μέρος εις τας μεταφοράς, τ’ απομένοντα διαθέσιμα πλοία διά την εξυπηρέτησιν των καθημερινών αναγκών των διαφόρων λαών, φυσικόν επίσης ήτο να υψώσουν την τιμήν της μεταφοράς, δηλαδή τον ναύλον. Εις τον λόγον αυτόν αν προσθέσομεν τας πολύ μεγαλυτέρας δαπάνας που χρειάζονται τα ατμόπλοια διά να κινηθούν σήμερον και τους πολλούς και σπουδαίους κινδύνους που διατρέχουν, εξηγούνται ακόμη περισσότερον οι υπέρογκοι ναύλοι.

Αλλά δικαιολογούν τάχα, κύριε Ναύαρχε, όλοι αυτοί οι λόγοι όλον τον υψωμόν των ναύλων;
Πολλά μου ζητείτε. Καθώς λέγουν οι σοφότεροί μου εις αυτά τα πράγματα, τούτο είναι πρόβλημα που δεν κατορθώθη ακόμη να προσδιορισθεί. Εγώ πιστοποιώ μόνον το φαινόμενον όπως το βλέπουν και οι σοφοί και οι απλοί. Τίποτε περισσότερον. Καθώς όμως εννόησα, το εμπόριον εις τον καθορισμόν των τιμών δεν άγεται από τους πραγματικούς μόνον λόγους, αλλά και τους ψυχολογικούς. Οταν μπαίνει λοιπόν και η ψυχολογία εις το μέσον, φαντάζεσθε πόσον δυσπροσδιόριστα γίνονται τα πράγματα. Αλλά τι θέλετε, να γενικεύομεν το ζήτημα; Εκείνο που θέλετε, νομίζω, είναι η γνώμη μου, αν και κατά πόσον ευθύνεται η ελληνική Ναυτιλία εις την οικονομικήν στενοχωρίαν που αισθάνεται ο τόπος. Επ’ αυτού έχετε την γνώμην μου, χωρίς καμίαν επιφύλαξιν. Οχι, η ελληνική Ναυτιλία δεν συνετέλεσεν εις την στενόχωρον αυτήν κατάστασιν. Τουναντίον μάλιστα, ημπορώ να σας πω ότι και την ανεκούφισε κατά το δυνατόν.

Δεν νομίζετε όμως, κύριε Ναύαρχε, ότι αφού τόσον ευημερεί η Ναυτιλία μας, οφείλει να εισφέρη εις τα γενικά δημόσια βάρη;
Βεβαιότατα το νομίζω και βεβαιότατα θα γίνει αυτό. Ολοι οι Ελληνες πρέπει να εισφέρομεν χάριν των γενικών αναγκών. Ολίγα οι ολίγα έχοντες και πολλά οι πολλά. Εκαστος αναλόγως των δυνάμεών του. Επειδή μάλιστα εκτάκτως μεγάλαι είνε αι ανάγκαι του κράτους, μεγάλαι πρέπει να είναι και αι θυσίαι των πολιτών. Ιδίως δε εκείνων, οι οποίοι εις τας περιστάσεις αυτάς ηυτύχησαν. Ποίοι τώρα είνε οι ωφεληθέντες και εις ποίαν θα υποβληθεί έκαστος εισφοράν, τούτο είνε ζήτημα το οποίον απησχόλησε σοβαρότατα την κυβέρνησιν. Το ζήτημα, ως γνωρίζετε, είναι από τα λεπτότερα. Διότι δεν πρόκειται να πάρει το κράτος όσα κι όσα και από όποιον τύχει. Οι εφοπλισταί μας, παραδείγματος χάριν, προθυμότατα εδέχθησαν να υποβληθούν εις έκτακτον εισφοράν. Συνιστούν μόνον άκραν προσοχήν, διότι, ως λέγουν, αν πρέπει να ξυλευθεί το δάσος ας ξυλευθεί, προσοχή μόνον να ριζοτομηθεί, λαμβανομένου υπ’ όψιν ότι το ελληνικόν ναυτικόν είνε πράγματι δάσος νεόφυτον. Διότι, ως φρόνιμοι που είνε, προβλέπουν ότι αι ναυτιλιακαί εργασίαι, μόλις τελειώσει η πολεμική περίοδος με τα μεγάλα κέρδη, θα διεξάγονται υπό διαφορετικάς ή πριν συνθήκας πολύ δυσκολοτέρας. Κατά τη διεθνή δε αυτή πάλην που γίνεται εν ειρήνη εις όλας τας θάλασσας του κόσμου, θα κρατηθούν οι ισχυρότεροι. Μυαλό οι δικοί μας εφοπλισταί έχουν για τη δουλειά τους με το παραπάνω. Αυτό δα τους έβγαλε και παλικάρια έως τώρα που επολεμούσαν με δυνατοτέρους των. Θέλουν όμως να έχουν και υλικάς δυνάμεις αρκετάς, δηλαδή κεφάλαια, διά να είναι η δουλειά τους σίγουρη. Ησαν τυχεροί και τ’ απέκτησαν κι αυτά. Ζητούν μόνον να μη τα δεκατίσει το κράτος, διότι τους χρειάζονται πάλιν για την δουλειά τους, από την οποίαν εμμέσως και το κράτος και το έθνος πλείστα όσα κερδίζει ωφελήματα.