Το παιδί μου τραυλίζει. Υπάρχει λύση;

Τι κοινό είχαν ο Μωϋσής, ο Δημοσθένης, ο Αριστοτέλης, η Μέριλυν Μονρόε, ο Γουίνστον Τσώρτσιλ και ο Ισαάκ Νιούτον; Εκτός φυσικά του ότι όλοι ήταν διάσημοι, τραύλιζαν όταν μιλούσαν. Ο τραυλισμός είναι ένα πρόβλημα που απασχολεί πολλούς ανθρώπους καθώς φαίνεται να επηρεάζει το άτομο σε όλα τα στάδια και επίπεδα της ζωής του. Το Health.in.gr απευθύνθηκε για το θέμα στην κυρία Μαρινέλλα Τσουκαλά*, ιδρύτρια και διευθύντρια του Πρότυπου Κέντρου Παθολογίας Λόγου, Φωνής και Ομιλίας «Λέγειν» που λειτουργεί από το 1992.

Health.in.gr: Τι ακριβώς είναι ο τραυλισμός; Είναι το ίδιο πράγμα με τον κεκεδισμό;
Μ. Τσουκαλά: Οι περισσότεροι άνθρωποι χρησιμοποιούν αυτές τις δύο λέξεις, εννοώντας το ίδιο πράγμα. Τραυλισμός είναι η διαταραχή του προφορικού λόγου που αφορά στο ρυθμό, τη μελωδία και στην ταχύτητα της ομιλίας. Ασυνήθιστες και ασυντόνιστες κινήσεις του προσώπου και του σώματος μπορεί να παρουσιάζονται κατά τη διάρκεια της ομιλίας.

Health.in.gr: Τι προκαλεί τον τραυλισμό και σε ποια ηλικία είναι πιθανόν να εμφανιστεί;
Μ. Τσουκαλά: Ακόμα δεν γνωρίζουμε ακριβώς τι προκαλεί τον τραυλισμό. Πάντως η καλύτερη επιστημονική μας υποψία για την ώρα είναι ότι υπάρχουν διαφορετικές αιτίες για διαφορετικούς ανθρώπους. Ως πιθανά αίτια θεωρούνται οι πιέσεις από το σπίτι ή το σχολείο κατά τη διάρκεια κάποιων βασικών και κρίσιμων σταδίων της ανάπτυξης, βιολογικοί παράγοντες, οικογενειακό ιστορικό και λανθασμένη εκμάθηση. Ο τραυλισμός συνήθως ξεκινά στην προσχολική ηλικία, αλλά μπορεί περιστασιακά να εμφανιστεί για πρώτη φορά στη σχολική ηλικία και πιο σπάνια σε έναν ενήλικα.

Health.in.gr: Η διαταραχή στη ροή του προφορικού λόγου είναι κάτι συνηθισμένο στην παιδική ηλικία;
Μ. Τσουκαλά: Ναί. Σχεδόν όλα τα παιδιά περνούν ένα στάδιο συχνής έλλειψης ροής του λόγου στην πρώιμη γλωσσικής τους ανάπτυξη. Ωστόσο και οι ενήλικες μπορεί να παρεμβάλλουν συλλαβές (π.χ. «εεε») και περιστασιακά να επαναλαμβάνουν λέξεις, προτάσεις και ήχους, αλλά αυτές οι παρεμβολές θεωρούνται φυσιολογικές και συνήθως δεν είναι αιτία για ανησυχία.

Health.in.gr: Ο τραυλισμός μπορεί να θεραπευθεί; Σε ποιο στάδιο και ποιος είναι o επαγγελματίας της υγείας που μπορεί να βοηθήσει στην επίλυση αυτού του προβλήματος;
Μ. Τσουκαλά: Ενώ ορισμένα άτομα κατορθώνουν να μιλήσουν χωρίς καμιά δυσκολία μετά από κάποια θεραπεία, είναι καλύτερο να αποφεύγουμε να σκεφτόμαστε μια «πλήρη εξάλειψη» του τραυλισμού. Ο στόχος θα πρέπει να είναι μια πρόοδος προς την καλυτέρευση της ευφράδειας του λόγου και μια αίσθηση επιτυχίας της επικοινωνίας.
Βοήθεια μπορεί να δοθεί ακόμα και σε άτομα που ο τραυλισμός έχει αναπτυχθεί καθώς υπάρχει μια ποικιλία προσεγγίσεων για παιδιά και ενήλικες για τους οποίους αναφέρονται πετυχημένα αποτελέσματα.
Ο παθολόγος Λόγου και Ομιλίας, ο οποίος διαθέτει πείρα στα προβλήματα τραυλισμού σε παιδιά και ενήλικες είναι ο μόνος κατάλληλος να βοηθήσει. Πρόκειται για ειδικό, εξιδεικευμένο στις διαταραχές του λόγου με μεταπτυχιακές σπουδές επιπέδου μάστερ ή διδακτορικού, ικανό να αξιολογήσει το άτομο που τραυλίζει και να καθορίσει το κατάλληλο πρόγραμμα για την καλυτέρευση της ομιλίας του.

Health.in.gr: Τι πρέπει λοιπόν, να κάνουν οι γονείς όταν ακούνε το παιδί τους να τραυλίζει; Πότε θα πρέπει να ζητήσουν βοήθεια από έναν ειδικό;
Μ. Τσουκαλά: Το παιδί μπορεί να μην καταλαβαίνει ότι μιλάει με δυσκολία, γι’ αυτό καλό είναι οι γονείς να μη δίνουν προσοχή στον τρόπο που αυτό μιλάει κάνοντάς παρατηρήσεις (π.χ. «Μίλα πιο αργά» ή «Σκέψου πριν μιλήσεις»), αλλά να ακούνε προσεκτικά και με υπομονή τι λέει το παιδί τους και να μην εστιάζουν την προσοχή τους στο πως το λέει.
Θα πρέπει να αναζητήσουν επιστημονική εκτίμηση αμέσως μόλις αρχίσουν να ανησυχούν. Όπως αναφέραμε πρωτύτερα τα περισσότερα παιδιά ξεπερνούν την έλλειψη ροής της ομιλίας από μόνα τους, άλλα δεν μπορούν. Το πρόβλημα του τραυλισμού μπορεί να εμποδιστεί απ’ το να αναπτυχθεί εάν δοθεί κατάλληλη βοήθεια σε μικρή ηλικία.

Health.in.gr: Ανάλογη συμπεριφορά πρέπει να επιδεικνύουμε και προς τους ενήλικες που τραυλίζουν;
Μ. Τσουκαλά: Οι ενήλικες που τραυλίζουν χρειάζονται την ίδια υπομονή και προσοχή. Καλό είναι να μην τους κάνετε παρατηρήσεις παραδείγματός χάρη μη τους λέτε να βιαστούν ή μην αποτελειώνετε εσείς τις φράσεις τους. Αυτή η βοήθεια αν και καλοπροαίρετη μπορεί να τους προκαλέσει αγωνία, η οποία ίσως επιδεινώσει το πρόβλημα.

Health.in.gr: Τι συμβουλεύετε τους γονείς να κάνουν όταν αντιληφθούν ότι το παιδί τραυλίζει;
Μ. Τσουκαλά: Κατ’ αρχάς θα πρέπει να απευθυνθούν σε ένα παθολόγο Λόγου και Ομιλίας, ιδιαίτερα αν το παιδί δείχνει να αντιλαμβάνεται και μόνο του την έλλειψη ευχέρειας στο λόγο ή αν αυτή η έλλειψη συνοδεύεται από σημάδια αγωνίας ή ματαίωσης. Επίσης θα πρέπει να ακούνε με προσοχή το παιδί όταν μιλάει, να χρησιμοποιούν αργούς ρυθμούς δίνοντας ένα καλό μοντέλο τρόπου ομιλίας και να του δίνουν χρόνο να κατανοήσει αυτά που ακούει αλλά και να διαμορφώσει τις σκέψεις του.
Εξίσου σημαντικό είναι οι γονείς να δίνουν ευκαιρίες στο παιδί να μιλάει χωρίς παρεμβολές και να ελαττώνουν κάθε είδους πίεσης κατά τη διαδικασία της συζήτησης, περιορίζοντας τον αριθμό των ερωτήσεων που του υποβάλλουν και δίνοντας του χρόνο να εκφραστεί.
Τέλος, θα πρέπει να παρατηρούν πότε το παιδί παρουσιάζει ευφράδεια λόγου και να αναγνωρίζουν τους γλωσσικούς παράγοντες που μπορεί να επηρεάζουν την ευχέρεια του λόγου. Για παράδειγμα αν το παιδί κληθεί να μιλήσει για κάτι που δεν γνωρίζει, μπορεί ο τραυλισμός να αυξηθεί. Επίσης συγκεκριμένοι περιβαλλοντικοί παράγοντες μπορεί να έχουν αρνητικό αποτέλεσμα στην ευχέρεια του λόγου, όπως ο ανταγωνισμός στη συζήτηση, η κούραση, η χρονική πίεση και οι καινούριες καταστάσεις.
Σε καμιά περίπτωση δεν θα πρέπει οι γονείς, οι δάσκαλοι και το ευρύτερο πρόβλημα να τα αντιμετωπίζει ως διαφορετικά. Άλλες συμβουλές που βοηθούν πολύ τα παιδιά που αντιμετωπίζουν πρόβλημα τραυλισμού είναι η διασφάλιση ενός ήρεμου τρόπου ζωής μέσα στο σπίτι, η έκφραση της αγάπης των γονιών προς αυτά και φυσικά η ενθάρρυνση να συμμετέχουν σε συζητήσεις.
Οι υπερβολικές απαιτήσεις των γονιών, οι διαμάχες σχετικά με την ανατροφή τους καθώς και οι καταστάσεις που τα προσβάλλουν ως προσωπικότητες επιδεινώνουν το πρόβλημα. Ειδικά οι δάσκαλοι θα πρέπει να τους αφιερώνουν περισσότερο χρόνο στην εκφορά του λόγου όταν ζητούν από τα παιδιά περισσότερο χρόνο να μιλήσουν.

Αντί επιλόγου
Τα άτομα που τραυλίζουν είναι το ίδιο έξυπνα και προσαρμοστικά όσο και οι μη τραυλίζοντες. Έχουν επίγνωση του προβλήματός τους και συχνά αυτό επηρεάζει ή καθορίζει την επιλογή του επαγγέλματός τους. Η θεραπεία δεν είναι μια διαδικασία που τελειώνει μέσα σε μια νύχτα, χρειάζεται υπομονή και συμπαράσταση τόσο το παιδί όσο και ο ενήλικας που τραυλίζει για να το ξεπεράσει.

*Η κυρία Τσουκαλά είναι από το 1991 άμισθη συνεργάτης της Α’ Αναπτυξιακής Παιδιατρικής Κλινικής του Νοσοκομείου Παίδων «Αγία Σοφία», υποψήφια Διδάκτωρ του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης στο Τμήμα της Ωτορυνολαρυγγολογίας, έχει Master από το Πανεπιστήμιο του Bridgewater των ΗΠΑ στην Παθολογία Λόγου και Ομιλίας και Bachelor Ψυχολογίας από το Πανεπιστήμιο του New Hampshire.

health.in.gr