Παρενέργειες γνωστών φαρμάκων στη λίμπιντο

Σε όλα τα φαρμακευτικά σκευάσματα, και πιο συγκεκριμένα στο συνοδευτικό φύλλο οδηγιών, αναφέρονται μια σειρά από παρενέργειες που μπορεί να ακολουθήσουν τη λήψη τους. Πολλές φορές η λίστα αυτή είναι τόσο μεγάλη, αφού υποχρεωτικά αναφέρονται και οι σπανιότερες από αυτές, που μπορεί να γεννήσει ιδιαίτερη ανησυχία στον ασθενή. Από την ευρύτατη γκάμα των περενεργειών, κάποιες αφορούν τη σεξουαλική λειτουργία, από την επιθυμία ως την πράξη. Ίσως, μάλιστα, το πρόβλημα να έχει υποτιμηθεί.

Αρκετοί λόγοι θα μπορούσαν να θεωρηθούν υπεύθυνοι γι’ αυτό. Κατ’ αρχάς, οποιαδήποτε σεξουαλική δυσλειτουργία για ν’ αναφερθεί από τον ασθενή θα πρέπει ν’ αναγνωριστεί πρώτα απ’ αυτόν και να συνδεθεί με τη λήψη του φαρμάκου. Είναι εξαιρετικά πιθανό, όμως, ο ίδιος να την αποδώσει σε τυχόν προβλήματα στις διαπροσωπικές του σχέσεις, σε συναισθηματική φόρτιση, σωματική κόπωση ή στην πάροδο της ηλικίας. Το γεγονός ότι η σεξουαλική δυσλειτουργία μπορεί να μην εμφανιστεί αμέσως με την έναρξη λήψης του φαρμάκου καθιστά τη διερεύνηση της αιτιολογίας ακόμη δυσκολότερη.

Ένας άλλος λόγος είναι η έλλειψη άνεσης από την πλευρά των ασθενούς αλλά ίσως και του ιατρού να θίξουν το συγκεκριμένο ζήτημα. Ενώ η αναφορά και η συζήτηση για παρενέργειες από άλλα συστήματα του οργανισμού θεωρούνται μάλλον αυτονόητες, δεν συμβαίνει πάντα το ίδιο όταν πρόκειται για τη λειτουργία του γεννητικού συστήματος.

Στην ιδανική περίπτωση, ο ιατρός που συνταγογραφεί ένα σκεύασμα το οποίο έχει ενοχοποιηθεί για την πρόκληση σεξουαλικής δυσλειτουργίας θα πρέπει να ενημερώνει σχετικά τον ασθενή πριν ακόμη αυτός ξεκινήσει τη λήψη του. Στη συνέχεια, για όσο διαρκεί η αγωγή και στα πλαίσια της παρακολούθησης, θα πρέπει να ρωτά σχετικά τον ασθενή σε κάθε επίσκεψη.

Όπως θα φανεί παρακάτω, το πρόβλημα έχει μελετηθεί κυρίως από την ανδρική σκοπιά, κάτι αναμενόμενο αφού η σεξουαλική δυσλειτουργία στις γυναίκες άρχισε να μελετάται πιο πρόσφατα.

Τι ορίζεται, όμως, ως σεξουαλική δυσλειτουργία; Σύμφωνα με το διεθνώς παραδεκτό σύστημα ταξινόμησης των ψυχικών νοσημάτων DSM IV, ως τέτοια μπορεί να χαρακτηριστεί κάθε διαταραχή στη σεξουαλική επιθυμία και στην απάντηση σε σεξουαλικό ερέθισμα που καταλήγει σε έκδηλη θλίψη και δημιουργεί δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις. Μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε από τις τρεις φάσεις της ερωτικής πράξης (επιθυμία, διέγερση και κορύφωση) και μπορεί να εμφανιστεί ως:

· Μειωμένη επιθυμία
· Στυτική δυσλειτουργία
· Δυσχέρεια στην εκσπερμάτωση
· Καθυστερημένος οργασμός
· Απουσία οργασμού

Ας δούμε κάποιες από τις πιο γνωστές φαρμακευτικές ουσίες ή κατηγορίες ουσιών που, όταν ληφθούν σε συνηθισμένες δόσεις, μπορούν να προκαλέσουν μερικά από τα παραπάνω συμπτώματα.

Αν και πολλοί θα παραξενευτούν από την κατάταξη του αλκοόλ στις φαρμακευτικές ουσίες, εν τούτοις έχει χρησιμοποιηθεί ως τέτοια στο παρελθόν. Η διαδεδομένη κατανάλωσή του, η ποικιλία των δράσεών του στον οργανισμό καθώς και κάποιοι μύθοι που επικρατούν γύρω από αυτές, δικαιολογούν μια σχετική αναφορά. Ανεξάρτητα από το τι πιστεύει ο καθένας, οι απόψεις συγκλίνουν στο ότι το οινόπνευμα, μπορεί μεν ν’ αυξάνει τη σεξουαλική επιθυμία, δρα όμως αρνητικά στις άλλες δύο φάσεις, μειώνοντας έτσι την …απόδοση. Καλό είναι ν’ αναφέρουμε ότι σε άνδρες χρόνιους αλκοολικούς είναι πολύ πιθανό να εμφανιστούν ανικανότητα, στειρότητα, ατροφία όρχεων και γυναικομαστία.

Αρκετά από τα σκευάσματα που χορηγούνται για τη θεραπεία ψυχιατρικών νοσημάτων μπορούν να επιδράσουν αρνητικά στη σεξουαλική ζωή όσων τα λαμβάνουν. Συχνότερα ενοχοποιείται μια σχετικά νέα κατηγορία αντικαταθλιπτικών φαρμάκων, οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs). Σ’ αυτή την κατηγορία ανήκουν η φλουοξετίνη, η παροξετίνη, η σερτραλίνη και η βενλαφαξίνη. Μπορούν να προκαλέσουν οποιονδήποτε από τους πέντε τύπους δυσλειτουργίας που περιγράψαμε παραπάνω.

Παλαιότερα φάρμακα με αντικαταθλιπτικές ιδιότητες, οπως τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά (αμιτριπτυλίνη, ιμιπραμίνη, μαπροτιλίνη) και οι αναστολείς της μονοαμινοξειδάσης μπορούν να μειώσουν την επιθυμία. Στην κατηγορία των άτυπων αντικαταθλιπτικών ανήκει η νεφαζοδόνη, η οποία μπορεί να προκαλέσει ανικανότητα, όπως και η τραζοδόνη, που μπορε’ι να προκαλέσει πριαπισμό.

Στους πάσχοντες από κατάθλιψη, η εντόπιση του αιτίου της σεξουαλικής δυσλειτουργίας δυσχεραίνεται από το γεγονός ότι η τελευταία μπορεί ν’ αποτελεί εκδήλωση της νόσου και όχι παρενέργεια σκευάσματος.

Άλλα φάρμακα που μπορούν να προκαλέσουν παρόμοιες διαταραχές είναι κάποια αντιϋπερτασικά, ανήκοντα κυρίως στην κατηγορία των διουρητικών. Πολλά από τα θειαζιδικά διουρητικά. όπως η υδροχλωροθειαζίδη, η χλωρθαλιδόνη και η ινδαπαμίδη, μπορούν να προκαλέσουν μείωση της ερωτικής επιθυμίας και της διέγερσης, όπως και η σπιρονολακτόνη που έχει επίσης διουρητική δράση ανήκοντας στην κατηγορία των ανταγωνιστών της αλδοστερόνης. Παρόμοιες ανεπιθύμητες ενέργειες έχει και η μεθυλντόπα, ενώ ένα φάρμακο που δεν χρησιμοποιείται πολύ πλέον, η γουανεθιδίνη έχει ενοχοποιηθεί για καθυστερημένη ή παλίνδρομη εκσπερμάτωση.

Οι φιμπράτες, φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη μείωση των επιπέδων των τριγλυκεριδίων στο αίμα, μπορούν να εμφανίσουν ως ανεπιθύμητη ενέργεια στυτική δυσλειτουργία αλλά και ελάττωση της επιθυμίας.

Η σιμετιδίνη, που ήταν πιο διαδεδομένη παλαιότερα για την αναστολή της γαστρικής έκκρισης και είναι ανταγωνιστής των Η2 υποδοχέων ισταμίνης, αν χορηγηθεί σε μεγάλες δόσεις και χρόνια περιστατικά, φάνηκε ότι προκαλεί σε μικρά ποσοστά ελάττωση επιθυμίας, ανικανότητα και γυναικομαστία.

Τέλος, χρήζει αναφοράς και η χημειοθεραπεία η οποία μπορεί να προκαλέσει ξηρότητα στον κόλπο και να διευκολύνει την εκδήλωση λοιμώξεων στα γεννητικά όργανα.

Οι ανεπιθύμητες ενέργειες ενός φαρμάκου επιφυλάσσουν καμιά φορά εκπλήξεις. Κατά τη διάρκεια των κλινικών δοκιμών ενός νέου φαρμάκου μπορεί ν’ αποδειχθεί ότι αυτές είναι πιο ισχυρές από τη δράση για την οποία αρχικά μελετήθηκε. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η κιτρική σιλδεναφίλη, η οποία αρχικά δοκιμάστηκε για τη θεραπεία καρδιαγγειακών νοσημάτων και κατέληξε να χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση της στυτικής δυσλειτουργίας. Άλλο παράδειγμα αποτελεί η μινοξιδίλη, ένα ισχυρό αντιϋπερτασικό που φάνηκε ότι μπορεί να προκαλέσει υπερτρίχωση με αποτέλεσμα να χρησιμοποιείται πλέον ως σκεύασμα τοπικής εφαρμογής για την αντιμετώπιση της τριχόπτωσης.

Η εμφάνιση σεξουαλικής δυσλειτουργίας από τη χρήση ενός φαρμάκου δεν είναι κάτι το σπάνιο και μπορεί να υποβαθμίσει σημαντικά την ποιότητα ζωής. Λύσεις υπάρχουν και μπορούν να αναζητηθούν στο διευρυμένο οπλοστάσιο που η φαρμακολογία έχει θέσει στη διάθεση του σύγχρονου ιατρού, είτε με την επιλογή ενός εναλλακτικού θεραπευτικού σχήματος είτε με τη συμπληρωματική χορήγηση κάποιου σκευάσματος. Απαραίτητη, όμως, είναι αρχικά η εντόπιση και μετά η αναφορά του προβλήματος από τη μεριά του ασθενούς όπως και η σχολαστική διερεύνησή του από την πλευρά του θεράποντος ιατρού.

health.in.gr