Τα εργαλεία AI που υπόσχονται βελτιώσεις στον τομέα της υγείας – εξατομίκευση της ιατρικής φροντίδας, ταχύτερες διαγνώσεις, θεραπείες ακριβείας, υποστήριξη στην ανακάλυψη νέων φαρμάκων κ.ά. – κέρδισαν έδαφος στην Ευρώπη το 2025. Για παράδειγμα, η Φινλανδία, έχει εντάξει την τεχνητή νοημοσύνη στην εκπαίδευση επαγγελματιών υγείας, η Εσθονία την εφαρμόζει στην ανάλυση ιατρικών δεδομένων, ενώ η Ισπανία την αξιοποιεί για την ανίχνευση ασθενειών.

Εξτρεμιστικές ομάδες θα μπορούσαν να δημιουργήσουν βιολογικά όπλα μέσω AI, ικανά να προκαλέσουν πανδημία

Την ίδια στιγμή, ειδικοί προειδοποιούν ότι ακόμα και τα πιο προηγμένα μοντέλα μπορούν να κάνουν σημαντικά λάθη όταν αντιμετωπίζουν πολύπλοκα σενάρια ιατρικής δεοντολογίας. Καμπανάκι κρούει και ο ΠΟΥ υπογραμμίζοντας ότι την ώρα που η Ευρώπη προχωράει με ταχύτατους ρυθμούς στην υιοθέτηση της τεχνητής νοημοσύνης στην υγειονομική περίθαλψη, αυτό γίνεται χωρίς να έχουν εξασφαλιστεί τα απαραίτητα μέτρα προστασίας για ασθενείς και προσωπικό.

Σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες, τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον η AI δεν προβλέπεται να αντικαταστήσει τους εργαζομένους στον τομέα υγείας. Οι γιατροί εξακολουθούν να υπερέχουν σε συνθήκες επειγόντων περιστατικών, τα chatbots τεχνητής νοημοσύνης δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν ζητήματα ψυχικής υγείας, ενώ υπάρχει κίνδυνος να διαδώσουν εσφαλμένες πληροφορίες για ιατρικά ζητήματα.

Για την ασφάλεια, ωστόσο, εκφράζονται σοβαρές ανησυχίες καθώς ειδικοί στην τεχνολογία και στην αντιτρομοκρατία προειδοποιούν ότι εξτρεμιστικές ομάδες θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν εργαλεία AI για τη δημιουργία βιολογικών όπλων, ικανών να προκαλέσουν πανδημία, αναφέρει το Euronews.

AI στην υγεία: Οι πέντε καθοριστικές αλλαγές

Παρά τις προειδοποιήσεις ειδικών και διεθνών οργανισμών, η τεχνητή νοημοσύνη έχει ήδη μετασχηματίσει τον τομέα της υγείας στην Ευρώπη του 2025, επιταχύνοντας τη διάγνωση για πολλές ασθένειες και πετυχαίνοντας σωτήρια «πρόβλεψη» δεκαετίας για εκατοντάδες από αυτές.

Όπως αναφέρεται στην επίσημη σελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, «η τεχνητή νοημοσύνη μέσα από κατάλληλες πολιτικές μπορεί να κάνει την περίθαλψη πιο αποτελεσματική, προσβάσιμη και οικονομικά βιώσιμη», ενώ στον τομέα της διάγνωσης, «ενισχύει την ακρίβεια και καθιστά δυνατή την έγκαιρη ανίχνευση ανωμαλιών, οδηγώντας συχνά σε λιγότερο επεμβατικές και κοστοβόρες θεραπείες».

Δείτε τους πέντε τρόπους με τους οποίους η AI άλλαξε τα δεδομένα στον ευρωπαϊκό τομέα υγείας το 2025:

Πρόβλεψη κινδύνων. Το μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης που ανέπτυξαν επιστήμονες μπορεί να προβλέψει περισσότερες από 1.000 ιατρικές παθήσεις τουλάχιστον μία δεκαετία πριν από την επίσημη διάγνωση – μεταξύ αυτών είναι ορισμένες μορφές καρκίνου, καρδιακά επεισόδια και διαβήτης. Αν και δεν είναι ακόμα έτοιμο για χρήση σε ιατρεία, θα μπορούσε να βοηθήσει τους ερευνητές να κατανοήσουν πώς εξελίσσονται οι ασθένειες με την πάροδο του χρόνου.

Άλλα εργαλεία AI που παρουσιάστηκαν φέτος προβλέπουν κατά πόσο σπάνιες γενετικές μεταλλάξεις θα οδηγήσουν στην εκδήλωση ασθένειας, εκτιμούν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο των γυναικών μέσω ανάλυσης μαστογραφιών και χρησιμοποιούν τυπικές ιατρικές απεικονίσεις για τον εντοπισμό βιοδεικτών χρόνιου στρες.

Ταχύτερη διάγνωση. Για πρώτη φορά σε ευρωπαϊκό επίπεδο, πιστοποιήθηκε ένας βοηθός AI με την ονομασία Prof. Valmed για να υποστηρίζει τους γιατρούς στη διάγνωση και στη θεραπεία, αξιοποιώντας εκτεταμένα ιατρικά δεδομένα ασθενών.

Άλλα διαγνωστικά εργαλεία βρίσκονται προ των πυλών στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου ερευνητές ανακοίνωσαν ότι ένα στηθοσκόπιο με τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να ανιχνεύσει καρδιολογικές παθήσεις σε μόλις 15 δευτερόλεπτα. Αν και αποδείχθηκε σχετικά υπερευαίσθητο, καθώς περαιτέρω εξετάσεις απέκλεισαν την καρδιακή ανεπάρκεια για περίπου δύο τρίτα των περιπτώσεων που είχε επισημάνει, οι ερευνητές τόνισαν ότι τα πραγματικά καρδιολογικά προβλήματα που εντόπισε θα μπορούσαν να είχαν περάσει απαρατήρητα στις συμβατικές εξετάσεις.

Επίσης στο Ηνωμένο Βασίλειο, εργαλείο AI μειώνει κατά εβδομάδες τον χρόνο αναμονής για διάγνωση καρκίνου του προστάτη. Συγκεκριμένα, αναλύει ιατρικές απεικονίσεις και εντοπίζει ασθενείς υψηλού κινδύνου, οι οποίοι προηγούνται στη λίστα εξέτασης από ακτινολόγο.

Παρακολούθηση ασθενών μετά την επέμβαση. Ερευνητική ομάδα στη Γερμανία χρησιμοποίησε τεχνητή νοημοσύνη για να αυτοματοποιήσει την παρακολούθηση ασθενών στους οποίους έχουν τοποθετηθεί στεντ στις στεφανιαίες αρτηρίες λόγω καρδιοπάθειας. Η παρακολούθηση της ανάρρωσης είναι συνήθως χρονοβόρα και μπορεί να οδηγήσει σε επιπλοκές.

Αυτό που κάνει ο αλγόριθμος AI είναι να αναλύει απεικονίσεις των αιμοφόρων αγγείων για να αξιολογήσει την πορεία της ανάρρωσης και να διακρίνει γρήγορα διαφορετικά πρότυπα ίασης, με ακρίβεια αντίστοιχη εκείνης έμπειρων κλινικών ιατρών. Σύμφωνα με τους ερευνητές, το εργαλείο μπορεί να βοηθήσει στην καθιέρωση ενιαίων πρακτικών παρακολούθησης των στεντ και να ενισχύσει την καρδιαγγειακή υγεία.

Αντιμετώπιση της ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά. Οι επιστήμονες εφαρμόζουν την τεχνητή νοημοσύνη και στις έρευνες για την αντιμετώπιση υπερμικροβίων ανθεκτικών στα αντιβιοτικά, τα οποία αποτελούν αυξανόμενη απειλή για τη δημόσια υγεία στην Ευρώπη.

Μέσα στα επόμενα τρία χρόνια αναμένεται να αναπτύξουν ένα μοντέλο AI για τον σχεδιασμό και τη δοκιμή νέων θεραπειών κατά ανθεκτικών βακτηρίων, ενώ παράλληλα θα χρησιμοποιήσουν την τεχνητή νοημοσύνη για να κατανοήσουν καλύτερα την απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος σε άλλα βακτήρια, στο πλαίσιο της αναζήτησης ενός αποτελεσματικού εμβολίου.

Αποδέσμευση των γιατρών από διοικητικά καθήκοντα. Ιατρεία και νοσοκομεία σε όλη την Ευρώπη υιοθετούν εργαλεία AI για τη διαχείριση διοικητικών εργασιών, όπως η καταγραφή σημειώσεων και οι παραπομπές. Στόχος είναι να δοθεί περισσότερος χρόνος στους γιατρούς να είναι κοντά στους ασθενείς τους, σε μια περίοδο έντονων ελλείψεων προσωπικού και αυξημένων πιέσεων στο σύστημα υγείας.

Για παράδειγμα, η Microsoft διέθεσε φέτος τον κλινικό βοηθό AI στην Ιρλανδία, ενώ η σουηδική Tandem Health παρουσίασε τον AI «ιατρικό γραφέα» της στην Ισπανία, τη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Φινλανδία. Η εταιρεία δραστηριοποιείται επίσης στην Ολλανδία, τη Νορβηγία και τη Δανία.

Ο αντίλογος: Κενά ασφαλείας και ηθικά διλήμματα

Παρά τα υποσχόμενα οφέλη στην ιατρική, ειδικοί επισημαίνουν σοβαρές ηθικές, νομικές και πρακτικές προκλήσεις στην εφαρμογή της AI στην υγεία, όπως ζητήματα προκαταλήψεων στα δεδομένα, έλλειψη διαφάνειας και κινδύνους ασφαλείας που θέτουν υπό αμφισβήτηση την αξιοπιστία των εργαλείων.

Μία σημαντική πρόκληση που καλούνται οι υπεύθυνοι να αντιμετωπίσουν είναι ότι τα εργαλεία AI βασίζονται σε τεράστια σύνολα δεδομένων που μπορεί να είναι λανθασμένα, μεροληπτικά ή ελλιπή, οδηγώντας έτσι σε αντίστοιχα ιατρικά λάθη, αδιάγνωστες παθήσεις ή λανθασμένες θεραπείες.

Σε μελέτη που δημοσιεύτηκε στο NPJ Digital Medicine τον περασμένο Ιούλιο, οι ερευνητές εξέτασαν το πώς και πότε πρέπει να βασιζόμαστε σε γλωσσικά μοντέλα όπως το ChatGPT σε περιβάλλον υγειονομικών μονάδων. Αναλύοντας πόσο καλά μετατοπίζονται τα συστήματα AI όταν αντιμετωπίζουν γνωστά ηθικά διλήμματα που είχαν τροποποιηθεί σκόπιμα, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η AI μπορεί να «σκοντάψει» στην πιο οικεία ή διαισθητική απάντηση, ακόμα και όταν αυτή παραβλέπει κρίσιμες λεπτομέρειες.

«Σε καθημερινές καταστάσεις, αυτό μπορεί να περάσει απαρατήρητο. Αλλά στην υγειονομική περίθαλψη, όπου οι αποφάσεις συχνά έχουν σοβαρές ηθικές και κλινικές επιπτώσεις, η παράλειψη αυτών των αποχρώσεων μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες για τους ασθενείς», επεσήμανε ο Έιαλ Κλανγκ, ένας από τους επικεφαλής συγγραφείς.

Επιπλέον, υπάρχει ανησυχία ότι η AI μπορεί να ενισχύσει ανισότητες στην υγειονομική περίθαλψη επειδή οι αλγόριθμοι εκπαιδεύονται με δεδομένα που δεν αντιπροσωπεύουν όλους τους πληθυσμούς με τον ίδιο τρόπο. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, μόλις τέσσερις χώρες από τις 50 που αναλύθηκαν προσφάτως σε Ευρώπη και Κεντρική Ασία διαθέτουν εθνική στρατηγική AI για την υγεία, γεγονός που μπορεί να εντείνει τις ανισότητες και τους κινδύνους λαθών.

Η έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας αναφέρει ειδικότερα ότι οι μισές από τις χώρες έχουν εισαγάγει chatbots AI για ασθενείς, ενώ 32 χρησιμοποιούν εργαλεία διαγνωστικής υποβοηθούμενα από τεχνητή νοημοσύνη, κυρίως για απεικόνιση και εντοπισμό παθολογιών. Εξερευνούν επίσης εφαρμογές AI για έλεγχο ασθενών, παθολογία, ψυχική υγεία, ανάλυση δεδομένων, διοικητικά καθήκοντα και σχεδιασμό ανθρώπινου δυναμικού. Ωστόσο, μόλις 14 έχουν δεσμεύσει σχετική χρηματοδότηση και ακόμα λιγότερες διαθέτουν εθνική στρατηγική αποκλειστικά για AI στην υγεία. Αυτές είναι η Ανδόρα, η Φινλανδία, η Σλοβακία και η Σουηδία.

Ειδικοί επισημαίνουν επίσης ότι η εξάρτηση από την AI ενδέχεται να οδηγήσει σε εξασθένιση των δεξιοτήτων των επαγγελματιών υγείας, αν οι γιατροί μάθουν να βασίζονται υπερβολικά σε συστήματα που αντικαθιστούν μέρος της κρίσης τους αντί να την συμπληρώνουν.

Ο δρ Χανς Κλουγκ, επικεφαλής του ΠΟΥ Ευρώπης, προειδοποίησε νωρίτερα φέτος ότι χωρίς «σαφείς στρατηγικές, προστασία προσωπικών δεδομένων, νομικές δικλείδες και επενδύσεις στην ψηφιακή παιδεία», τα εργαλεία αυτά μπορεί να επιδεινώσουν τις ανισότητες υγείας στην Ευρώπη. «Η AI βρίσκεται ένα βήμα πριν επαναστατικοποιήσει την υγειονομική περίθαλψη, αλλά η υπόσχεσή της θα πραγματοποιηθεί μόνο αν οι άνθρωποι και οι ασθενείς βρίσκονται στο επίκεντρο κάθε απόφασης», τόνισε.

Ειδήσεις Σήμερα: