Τα τελευταία χρόνια γίνεται λόγος για τις επιπτώσεις της ψηφιακής επανάστασης στον τρόπο που βιώνεται η φοιτητική ζωή. Πλέον, βλέπουμε ότι έχει μεταφερθεί μεγάλο μέρος της κοινωνικής και ακαδημαϊκής αλληλεπίδρασης σε εικονικά περιβάλλοντα.

Αυτό θορυβεί κάποιους ειδικούς και μη, που βλέπουν νέους καθοριστικούς παράγοντες να διαμορφώνουν τη συλλογική όσο και την ατομική ταυτότητα των φοιτητών, χωρίς να υπάρχει μία προηγούμενη εκπαίδευση που να μπορεί να επεξεργαστεί τις σύγχρονες σύνθετες προκλήσεις που αναδύονται. Παρόλα αυτά, ο ακαδημαϊκός κόσμος τη βλέπει με θετικό μάτι, καθότι έχει μηδενίσει τις αποστάσεις και έχει διανθίσει τις κοινές εμπειρίες.

Από το πρωτοποριακό Facebook μέχρι τις σύγχρονες πλατφόρμες, όπως το Instagram και το TikTok, συνεχώς γεννιούνται πλατφόρμες που πιάνουν όλο και περισσότερο χώρο από τον πραγματικό κόσμο.

Οι παλαιότεροι θυμόμαστε το μακρινό πλέον 2004, όταν το Facebook ξεκίνησε ως μια αποκλειστική πλατφόρμα για τους φοιτητές του Πανεπιστημίου Harvard, με σκοπό τη διευκόλυνση της επικοινωνίας και της σύνδεσης μεταξύ τους, πριν κατακτήσει όλο τον κόσμο.

Όπως ήταν αναμενόμενο, η έλευση των πλατφορμών αυτών μεταμόρφωσε ριζικά τη φύση της φοιτητικής κοινότητας. Ενώ παραδοσιακά η αλληλεπίδραση γινόταν κυρίως δια ζώσης, σήμερα οι φοιτητές κατά βάση ανταλλάσσουν ιδέες, εμπειρίες και ακαδημαϊκό υλικό μέσω ψηφιακών ομάδων και συνομιλιών.

Μελέτες, όπως η εργασία των Boyd, D., & Ellison, N. (2008) με τίτλο «Social Network Sites: Definition, History, and Scholarship», ανέδειξαν τον τρόπο με τον οποίο οι πλατφόρμες αυτές ενισχύουν την κοινωνική σύνδεση, επιτρέποντας τη διατήρηση των σχέσεων ανεξάρτητα από τη γεωγραφική απόσταση και συμβάλλοντας στη διαμόρφωση μιας συλλογικής φοιτητικής ταυτότητας, όπου οι κοινές εμπειρίες και οι ακαδημαϊκές προκλήσεις μοιράζονται δημόσια, ενδυναμώνοντας το αίσθημα του «ανήκειν».

Η ατομική ταυτότητα ως ψηφιακό αφήγημα

Αυτή που προηγείται της συλλογικής ταυτότητας, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είναι στο πως εν τέλει διαμορφώνεται μέσω αυτών η ατομική. Ως ένας digital curator της ζωής του, ο φοιτητής επιλέγει το περιεχόμενο που μοιράζεται, με προσωπικές φωτογραφίες, στιγμιότυπα από κοινωνικές εκδηλώσεις και από την καθημερινή του ζωή. Αυτό το self-presentation είναι κρίσιμο για την εδραίωση της προσωπικής ταυτότητας και αποτελεί ένα κομμάτι ενός ευρύτερου αφηγήματος που ο φοιτητής δημιουργεί για τον εαυτό του.

Ωστόσο, αυτή η επιμελημένη εικόνα εγκυμονεί κινδύνους, με πρώτο τη συνεχή ανάγκη για αποδοχή. Δυστυχώς, η συνεχής σύγκριση με τις φαινομενικά τέλειες ζωές των άλλων χρηστών μπορεί να οδηγήσει σε αισθήματα ανεπάρκειας, άγχους και κατάθλιψης.

Βλέπουμε ότι η πίεση για ακαδημαϊκή αριστεία συνυπάρχει με την ανάγκη για κοινωνική δημοφιλία, δημιουργώντας ένα περίπλοκο τοπίο όπου η αυθεντικότητα θυσιάζεται συχνά χάριν μίας προσωρινής και ανούσιας δημοσιότητας.

Επιπτώσεις στην ακαδημαϊκή επίδοση

Η ακαδημαϊκή ζωή δεν θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστη από την επιρροή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Αν και αποτελούν χρήσιμα εργαλεία για την επικοινωνία με συμφοιτητές και καθηγητές, η ίδια τους η φύση δημιουργεί πρόβλημα: συνεχείς ειδοποιήσεις, υπερπληροφόρηση και ανάλωση πολύτιμου χρόνου σκρολάροντας και συζητώντας σε διάφορες ομάδες.

Έρευνες, όπως αυτή του Central Michigan University (2012) με τίτλο «Smart phone, bad grades?», έχουν συνδέσει την υπερβολική χρήση smartphone και, κατ’ επέκταση, των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, με τη μείωση της ακαδημαϊκής επίδοσης σε φοιτητές και σκεφτείτε ότι μιλάμε για μία μελέτη προ 13ετίας.

Επιπλέον, έχουμε διαπιστώσει οι περισσότεροι στην πράξη ότι τα προσωπικά μας προφίλ δεν είναι και τόσο προσωπικά όταν έρχεται η ώρα αναζήτησης εργασίας. Το ψηφιακό αποτύπωμα ενός φοιτητή, δηλαδή το σύνολο των posts και stories που αφήνει στο διαδίκτυο, λειτουργεί ως ένα άτυπο «βιογραφικό» που μπορεί να επηρεάσει τις μελλοντικές του επαγγελματικές ευκαιρίες.

Αυτή ακριβώς η διείσδυση των πλατφορμών για τη διαμόρφωση της ταυτότητας θολώνει τα όρια μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής, που σημαίνει για παράδειγμα ότι η εικόνα που προβάλλεται στο επαγγελματικό LinkedIn, πρέπει να συνάδει με αυτή στο Instagram, καθιστώντας απαραίτητη την προσεκτική διαχείριση της ψηφιακής εικόνας.

Όπως όλα τα πράγματα στη ζωή μας, αυτό που καθορίζει τελικά το αποτέλεσμα και στα social media είναι η ορθή χρήση. Αποτελούν αδιαμφησβήτητα ένα ισχυρό μέσο για τους φοιτητές, προσφέροντας δυνατότητες σύνδεσης, αυτο-έκφρασης και πρόσβασης στην πληροφορία. Επιπλέον, διαμορφώνουν τη συλλογική και ατομική φοιτητική ταυτότητα, δημιουργώντας νέες μορφές κοινότητας. Ωστόσο, η μη σωστή χρήση τους εμπεριέχει κινδύνους που αφορούν τόσο στην ψυχική υγεία όσο και στην ακαδημαϊκή συνέπεια/επίδοση.

Οπότε, γίνεται αντιληπτό ότι πλέον είναι επιτακτική η ανάγκη για την ανάπτυξη ψηφιακού αλφαβητισμού και κριτικής σκέψης. Οι φοιτητές θα πρέπει να μπορούν να διαχειριστούν συνειδητά το ψηφιακό τους αποτύπωμα, να θέσουν υγιή όρια στη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και να αναζητήσουν την αυθεντικότητα τόσο στην πραγματική όσο και στην εικονική τους ζωή.

Τα πιο όμορφα χρόνια είναι ή θα έπρεπε να είναι τα φοιτητικά. Για αυτό η φοιτητική ταυτότητα δεν πρέπει να είναι μια κατασκευασμένη εικόνα, αλλά μια αυθεντική εξερεύνηση του εαυτού, που χρησιμοποιεί τα ψηφιακά εργαλεία με τρόπο που να μην υπονομεύει την ουσιαστική τους υπόσταση.

Ειδήσεις Σήμερα: