Πράσινη μετάβαση αλλά με τι κόστος; Αυξάνονται οι καταγγελίες για κακομεταχείριση στα ορυχεία της Ευρώπης

Τα ορυχεία στην περιφέρεια της ΕΕ, τα οποία είναι ζωτικής σημασίας για την ενεργειακή μετάβαση της Ένωσης έχουν καταγράψει μεγάλη αύξηση των καταγγελιών για καταχρήσεις, που κυμαίνονται από θανάτους στο χώρο εργασίας έως ρύπανση του εδάφους.

Σύμφωνα με έκθεση, σημειώθηκε τριπλάσια αύξηση το 2024 σε σχέση με τον μέσο όρο των πέντε προηγούμενων ετών.

Το μη κερδοσκοπικό Κέντρο Ενημέρωσης για τις Επιχειρήσεις και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (BHRRC) εντόπισε 270 καταγγελίες για περιβαλλοντικές παραβιάσεις και παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε έργα εξόρυξης ορυκτών μετάλλων σε 13 χώρες της Ευρώπης και της Κεντρικής Ασίας πέρυσι, σύμφωνα με τον Guardian.

Η σημασία των ορυχείων για το μέλλον του πλανήτη

Η ζήτηση για ορυκτά μέταλλα, όπως ο χαλκός για καλώδια και το λίθιο για μπαταρίες αυτοκινήτων, αναμένεται να αυξηθεί κατακόρυφα, καθώς η Ευρώπη προσπαθεί να βρει εναλλακτικές λύσεις για τα ορυκτά καύσιμα που θερμαίνουν τον πλανήτη και επιδεινώνουν τα ακραία καιρικά φαινόμενα.

«Δεν πρέπει να επιλέξουμε μεταξύ της προόδου για το κλίμα και της προστασίας των ανθρώπων», δήλωσε η Έλα Σαϊμπένκο, ερευνήτρια του BHRRC και συν-συγγραφέας της έκθεσης.

«Μπορούμε να κάνουμε και τα δύο, αν το κάνουμε με σύνεση, διασφαλίζοντας ότι ούτε οι άνθρωποι ούτε το περιβάλλον θα πληρώσουν το τίμημα για την ενεργειακή μετάβαση στην περιοχή».

Οι καταγγελίες, οι οποίες προέρχονται από περιστατικά που έχουν δημοσιοποιηθεί από τα μέσα ενημέρωσης και ΜΚΟ, αφορούν παραβιάσεις στην αλυσίδα εφοδιασμού των ορυκτών, από την εξόρυξη και επεξεργασία των ορυκτών έως την τήξη και τον εξευγενισμό τους.

Σε ποιες χώρες εντοπίστηκαν οι περισσότερες παραβιάσεις

Οι ερευνητές εντόπισαν καταγγελίες για παραβιάσεις σε 13 από τις 23 χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και της Κεντρικής Ασίας που μελέτησαν.

Η Ρωσία αντιπροσώπευε το 39% των καταγγελιών, ακολουθούμενη από την Ουκρανία και το Καζακστάν.

Δεν διαπιστώθηκαν καταγγελίες για παραβιάσεις στις τέσσερις χώρες μέλη της ΕΕ που περιλαμβάνονται στην ανάλυση – Κροατία, Εσθονία, Λετονία και Λιθουανία – ούτε στη Μολδαβία και το Τουρκμενιστάν.

Η έκθεση διαπίστωσε ότι οι παραβιάσεις της υγείας και της ασφάλειας ήταν η πιο κοινή μορφή φερόμενων παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αντιπροσωπεύοντας το 85% του συνόλου των επιπτώσεων στους εργαζομένους, ακολουθούμενες από τους θανάτους στο χώρο εργασίας και τα προβλήματα προσωπικής υγείας.

Οι παραβιάσεις των προτύπων περιβαλλοντικής ασφάλειας αντιπροσώπευαν το 38% των καταγγελιών που αφορούσαν τις κοινότητες, ακολουθούμενες από την ατμοσφαιρική ρύπανση με 27% και τη ρύπανση του εδάφους και των υδάτων με 20% έκαστη.

Μία επίφοβη κατάσταση

Ο Ντιέγκο Φραντσέσκο Μαρίν, υπεύθυνος εκστρατείας για τους φυσικούς πόρους στο Ευρωπαϊκό Γραφείο Περιβάλλοντος, δήλωσε ότι το κατασταλτικό περιβάλλον για τους δημοσιογράφους και τις ΜΚΟ σε πολλές από τις χώρες σημαίνει ότι τα στοιχεία πιθανώς υποεκτιμούν σημαντικά την πραγματική κατάσταση.

Χαρακτήρισε τα ευρήματα «ιδιαίτερα ανησυχητικά».

«Τα αναδυόμενα μοτίβα και οι αυξανόμενες φωνές των θυμάτων πρέπει να λειτουργήσουν ως ένα κρίσιμο σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για τις τράπεζες, τις κυβερνήσεις και τους επενδυτές που αναζητούν ευκαιρίες στην περιοχή», δήλωσε ο Μαρίν.

«Η αφετηρία είναι ήδη βαθιά ανησυχητική και, χωρίς άμεση παρέμβαση, η κατάσταση θα επιδεινωθεί μόνο με την επέκταση των εξορυκτικών δραστηριοτήτων».

Οι προσπάθειες της ΕΕ να εξορύξει κρίσιμα ορυκτά στο εσωτερικό της – παρά την ευρεία υποστήριξη της κοινής γνώμης για τη λήψη μέτρων κατά της κλιματικής αλλαγής – έχουν συναντήσει σφοδρή αντίσταση, μεταξύ άλλων από περιβαλλοντικές οργανώσεις.

Η ένταση έχει οξυνθεί λόγω των ανησυχιών για την ενεργειακή ασφάλεια μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η οποία αποκάλυψε την υπερβολική εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο και την κυριαρχία της Κίνας στην αλυσίδα εφοδιασμού κρίσιμων ορυκτών.

Η Σκάιμπενκο δήλωσε:

«Οι εργαζόμενοι, οι κοινότητες και οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αντιμετωπίζουν έναν ανησυχητικό αριθμό αυξανόμενων κινδύνων – οι οποίοι φαίνεται να ξεχνιούνται καθώς ο κόσμος αγωνίζεται να εξασφαλίσει τα ορυκτά που είναι απαραίτητα για την επείγουσα μετάβαση στην καθαρή ενέργεια».