Μία διαρροή για ενδεχόμενη επανεξέταση του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου από την πλευρά της Ανατολικής Λιβύης ήταν αρκετή για να προκληθεί συναγερμός στην ελληνική διπλωματία. Υπενθύμισε με τον πλέον ηχηρό τρόπο την σταθερή διείσδυση της Τουρκίας στην Λιβύη και την προσπάθεια της Άγκυρας να προχωρήσει και στο ανατολικό τμήμα της χώρας, αποκτώντας ερείσματα σε Βεγγάζη και Τομπρούκ.

Την περίοδο της υπογραφής του τουρκολιβυκού μνημονίου, ανάμεσα στην κυβέρνηση της Τρίπολης και την Άγκυρα, το 2019, η ελληνική κυβέρνηση είχε πιαστεί στον «ύπνο» προσπαθώντας να διαχειριστεί την κατάσταση κατόπιν εορτής.

Δεδομένου του διχασμού, που ακόμα μαστίζει τη χώρα, η Αθήνα το 2019 επιχείρησε να καταστήσει συνομιλητή της τους ισχυρούς παίκτες που είχαν τον έλεγχο της Ανατολικής Λιβύης, τον Χαλίφα Χαφτάρ, ο οποίος ελέγχει τον Εθνικό Λιβυκό Στρατό και τον Ακίλα Σάλεχ, πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων.

Υπενθυμίζεται ότι το 2020 ο Χαλίφα Χαφτάρ, ο οποίος σήμερα έχει ορίσει ως αρχηγό του ενόπλου τμήματος του LNA το γιο του Σαντάμ, είχε έρθει επίσκεψη στην Αθήνα, σε μία κίνηση που η ελληνική διπλωματία χαρακτήριζε συμβολική, ενώ το 2021 ακολούθησε η επίσκεψη του Ακίλα Σάλεχ.

Τι δήλωνε ο Σάλεχ για το τουρκολιβυκό μνημόνιο

Σε συνέντευξη του το 2021 ο Ακίλα Σάλεχ, (Καθημερινή) δήλωνε αναφορικά με το τουρκολιβυκό μνημόνιο ότι «η συγκεκριμένη συμφωνία έγινε σε μη κατάλληλες συνθήκες όσον αφορά τη λιβυκή πλευρά, η οποία ήταν η πιο αδύναμη εκείνη τη στιγμή. Αυτοί που κυβερνούσαν τότε χρειάζονταν τη στήριξη των τουρκικών αρχών. Πιστεύω ότι τους επιβλήθηκε τι πρέπει να κάνουν, χωρίς να υπάρχει από την πλευρά τους ελεύθερη βούληση. Επιπλέον, εκείνος που υπέγραψε τη συγκεκριμένη συμφωνία (ο τότε πρωθυπουργός Φαγέζ αλ Σαράζ) ήταν αναρμόδιος για κάτι τέτοιο, καθώς η κυβέρνησή του ήταν μη νόμιμη. Τα δικαστήριά μας έχουν εκδώσει αποφάσεις που ακυρώνουν όλες τις πράξεις της συγκεκριμένης κυβέρνησης. Επομένως το θέμα δεν μπορεί να λυθεί παρά μόνο μέσω μιας νόμιμης κυβέρνησης, εκλεγμένης από τον λιβυκό λαό. Ο εκλεγμένος πρόεδρος και η εκλεγμένη βουλή των αντιπροσώπων θα πάρουν υπόψη το συμφέρον των Λίβυων και το συμφέρον της καλής γειτονίας, χωρίς να απεμπολήσουν ούτε τα δικαιώματά μας ούτε τα δικαιώματα των γειτόνων μας. Κανείς δεν μπορεί να μας επιβάλει τη βούλησή του, γιατί είμαστε λαός που υπερασπίζεται την πατρίδα του και μπορούμε να θυσιάσουμε τα πάντα για τη σταθερότητα της χώρας και την ασφάλεια τόσο των χερσαίων όσο και των θαλασσίων συνόρων της».

Ο Σάλεχ τότε σημείωνε την ανάγκη διενέργειας εκλογών, χωρίς ξένες δυνάμεις στη Λιβύη και υποδείκνυε πως μόνο μία εκλεγμένη κυβέρνηση θα μπορούσε να προχωρήσει σε συμφωνίες που δέσμευαν τη χώρα.

Η Λιβύη σε δεύτερη μοίρα

Από το 2021 ωστόσο μέχρι σήμερα έχουν αλλάξει πολλά πράγματα και κυρίως ότι από την έναρξη της εξομάλυνσης των σχέσεων Αθήνας – Άγκυρας το 2023, στη σκιά και των καταστροφικών σεισμών που έπληξαν την Τουρκία,  και μετά το ενδιαφέρον της Ελλάδας για τη Λιβύη έδειξε να ατονεί. Είχαν προηγηθεί η επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στη Λιβύη στις 6 Απριλίου 2021 και η οι κοινές δηλώσεις του με τον μεταβατικό πρωθυπουργό της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας, Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπέιμπα, ο οποίος παραμένει στην εξουσία μέχρι σήμερα και η επίσκεψη του Νίκου Δένδια ως Υπουργού Εξωτερικών, που ακολούθησε το Νοέμβριο του 2022. Τότε που Αθήνα και Τρίπολη διέκοψαν κάθε επαφή, όταν ο Δένδιας αρνήθηκε να αποβιβαστεί από το κυβερνητικό αεροσκάφος στην Τρίπολη και απογειώθηκε προς Βεγγάζη, όταν η τότε λίβυα ομόλογος του Νάιλα Μανγκούς επιχείρησε να τον υποδεχθεί στην Τρίπολη, παρά τη θέληση του σε μία προσπάθεια όπως εκτιμήθηκε τότε να νομιμοποιήσει την εξουσία της κυβέρνησης της και μέσω της Αθήνας.

Τότε ο Δένδιας δήλωνε (ΤΑ ΝΕΑ) πως «οι σχέσεις μας με τη Λιβύη θα παραμείνουν ως έχουν από τη δική μας πλευρά. Και αυτό υπό την έννοια ότι θα προσπαθήσουμε – και αυτός ήταν ο σκοπός της επίσκεψης – να διατηρήσουμε μια ισχυρή σχέση με την Ανατολική Λιβύη, άρα και με το κοινοβούλιο, άρα, στην πραγματικότητα, με ένα Σώμα που δίνει δύναμη στη θέση μας ενάντια στην αποδοχή και σύναψη παράνομων κειμένων με τους Τούρκους. Και από την άλλη, με τις μικρές μας δυνατότητες, γιατί θυμίζω ότι είναι μικρές οι δυνατότητές μας σε σχέση με τους άλλους, αφού θέλουμε χωρίς χρήματα και χωρίς στρατό να έχουμε επιρροή, να εμποδίσουμε την επέκταση των συμβατικών κατανοήσεων με την Τουρκία».

Οι εκλογές που δεν έγιναν ποτέ

Παρά το γεγονός ότι ο Ντμπέιμπα το 2022 προκήρυξε εκλογές, αυτές δεν έγιναν ποτέ και φτάσαμε στο 2025 με νέες διαδηλώσεις που ζητούν παραίτηση της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας που εδρεύει στην Τρίπολη, ενώ ο Χαφτάρ που ελέγχει την Ανατολική Λιβύη παρακολουθεί τις εξελίξεις.

Αυτό που έχει αλλάξει στην εξίσωση είναι ο ρόλος της Τουρκίας και πιο συγκεκριμένα οι σχέσεις Άγκυρας – Ανατολικής Λιβύης.

Διπλωμάτες που παρακολουθούν τις εξελίξεις στηλιτεύουν την απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης το 2022 να επενδύσει αποκλειστικά και μόνο στην Ανατολική Λιβύη και την πλευρά Χαφτάρ – Σάλεχ, απορρίπτοντας τις σχέσεις με την Τρίπολη, έστω και σε ένα βασικό επίπεδο. Κάτι που όπως εκτιμούν έκοψε τους διαύλους επικοινωνίας και την δυνατότητα οποιουδήποτε διαλόγου, δημιουργώντας μάλιστα μία σχέση υπερεξάρτησης από την κατάσταση στην Ανατολική Λιβύη.

Ακόμα και αν η ελληνική διπλωματία εκείνη την περίοδο εκτιμούσε πως η στενότατη σχέση Τρίπολης – Άγκυρας δεν άφηνε χώρο για ελιγμούς.

Ενδεικτικό είναι ότι η ελληνική πρεσβεία στην Τρίπολη, η οποία είχε προαναγγελθεί ότι θα λειτουργήσει ξανά από το 2021 έφτασε τελικά να επαναλειτουργεί τον Αύγουστο του 2023.

Η Τουρκία

Να σημειωθεί ότι σημαντικό για την Ελλάδα σε σχέση με τη Λιβύη είναι και το θέμα του μεταναστευτικού. Από τη συνεννόηση Ελλάδας – Τουρκίας και μετά οι μεταναστευτικές ροές έχουν βασική αφετηρία τη Λιβύη, κάτι που επίσης για την Αθήνα πρέπει να ελεγχθεί.

Σημαντικό και όταν η Λιβύη όρισε θαλάσσια οικόπεδα για έρευνες υδρογονανθράκων σεβάστηκε τη μέση γραμμή και δεν επεδίωξε να κινηθεί στα όρια του τουρκολιβυκού μνημονίου, κάτι που τότε θεωρήθηκε ως εξόχως θετικό.

Αναλυτές υποστηρίζουν πως ο έλεγχος της Τουρκίας στην Λιβύη πλέον έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο και τονίζουν ότι ίσως να υπάρχουν και συγκεκριμένες κατευθύνσεις από την Άγκυρα που επέβαλαν και τη διαρροή για το τουρκολιβυκό μνημόνιο.

Ο Γεραπετρίτης πάει Λιβύη

Ανώτατες διπλωματικές πηγές απαντούν στην κριτική ότι η Αθήνα είχε αφήσει στο έλεος τους τις σχέσεις με την κυβέρνηση Ντμπέιμπα, όσο και την πλευρά Χαφτάρ, τονίζοντας ότι οι δίαυλοι επικοινωνίας υπήρχαν και συντηρούνταν.

Ο Γιώργος Γεραπετρίτης αναμένεται μέχρι τέλος Ιουνίου και εφόσον καταστεί δυνατό να κλειστούν τα απαραίτητα ραντεβού σε Τρίπολη και Βεγγάζη, ώστε να μην απαιτείται και δεύτερη επίσκεψη, να βρεθεί στη Λιβύη και να επιχειρήσει να ισορροπήσει ανάμεσα στην Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, του Ντμπέιμπα και τους δύο ισχυρούς πόλους εξουσίας στην Ανατολική Λιβύη, Χαλίφα Χαφτάρ και Ακίλα Σάλεχ. Με αναλυτές να επισημαίνουν πάντως ότι η εξουσία στα ανατολικά είναι περισσότερο στο Σάλεχ τον οποίο χαρακτηρίζουν έναν πολιτικό που έχει την ικανότητα να επιβιώνει.

Όπως ανέφεραν ανώτατες διπλωματικές πηγές στο in στην περίπτωση της Λιβύης υπάρχει η λιβυκή διάσταση του θέματος και η αιγυπτιακή, θέλοντας να σημειώσουν τα συμφέροντα του Καΐρου στην περιοχή, που έχει σοβαρή διάσταση με την κυβέρνηση της Τρίπολης.

Οι ίδιες πηγές τόνιζαν ότι η Αθήνα έχει ήδη ενεργοποιήσει το Κάιρο όσον αφορά τις επικίνδυνες ενδεχόμενες εξελίξεις στη Λιβύη, ενώ συζητήσεις έχουν γίνει και με το Ισραήλ, με στόχο τη δημιουργία ενός τόξου πίεσης μέσω του οποίου η ελληνική διπλωματία θα επιχειρήσει να κερδίσει χρόνο.

Δεδομένο είναι επίσης ότι η Αθήνα δεν μπορούσε ούτε στο παρελθόν να ανταγωνιστεί την Τουρκία, όσον αφορά τη διείσδυση της στη Λιβύη, κάτι που όπως υπογραμμίζουν αναλυτές γίνεται ακόμα πιο δύσκολο επί προεδρίας Τραμπ, ο οποίος φαίνεται να στηρίζει τον Ερντογάν σε πολλά πεδία επιρροής.

Ειδήσεις Σήμερα: