Μια εμβληματική εικόνα της Kέιτ Μος σηματοδότησε μια εκρηκτική στιγμή αλλαγής στη Βρετανία – και συνέβαλε στη δημιουργία της κουλτούρας στην οποία ζούμε σήμερα γράφει το BBC με αφορμή το πορτρέτο της βρετανίδας που εκτίθεται στην έκθεση The Face: Cultural Shift του Λονδίνου.

Με φακίδες και ένα πρόσωπο που φωνάζει φρεσκάδα και νιάτα, η έφηβη, μόλις 16 τότε, Κέιτ Μος γελάει, χωρίς μακιγιάζ και χωρίς πολλά αξεσουάρ σε ένα από τα πιο γνωστά εξώφυλλα του περιοδικού The Face που κυκλοφόρησε τον Ιούλιο του 1990.

Το πορτρέτο «αποτύπωσε μια στιγμή στη Βρετανία, όταν η νεολαία του έθνους συσπειρωνόταν γύρω από ένα εκκολαπτόμενο κίνημα acid-house, με αυτοσχέδια πάρτι που γέμιζαν εγκαταλελειμμένες αποθήκες, υπόστεγα αεροσκαφών και χωράφια σε όλη τη χώρα».

Πράγματι, η χαοτική σκηνή του rave που έριχνε στερεότυπα και αντιστεκόταν με τη δύναμη των BPM σε ταξικές και φυλετικές διαφορές, ήταν μια έκρηξη αισιοδοξίας και ευφορίας μέσα σε δύσκολους καιρούς στη Βρετανία που μόλις αποχαιρετούσε τη Σιδηρά Κυρία της, τη συντηρητική Μάργκαρετ Θάτσερ που οι αντιλαϊκές της πολιτικές κληροδοτήθηκαν σε κάθε νεοφιλελεύθερη πολιτική ατζέντα που βάζει το κέρδος πάνω από τον άνθρωπο.

Μετά τη Μάργκαρετ Θάτσερ, η Κέιτ Μος

Όταν η Κέιτ Μος πόζαρε στο φακό της Κόριν Ντέι, η γενιά της ήταν έτοιμη να μπει σε μια αγορά με υψηλή ανεργία και μια οικονομία που τσάκιζε κόκκαλα. Και όμως, η Μος στο εξώφυλλο του περιοδικού σηματοδότησε μια νέα εποχή αισιοδοξίας, με το χαμίνι του μόντελινγκ να αναδεικνύεται σε βασίλισσα της επόμενης δεκαετίας.

«Για μένα, το The Face ήταν πραγματικά ο καλύτερος χρονικογράφος της βρετανικής νεανικής κουλτούρας», λέει ο Lee Swillingham, πρώην καλλιτεχνικός διευθυντής του The Face που είχε την ιδέα να φέρει τις σελίδες του περιοδικού στο πολιτιστικό ίδρυμα μαζί με τον φωτογράφο Norbert Schoerner.

«Ήταν μια στιγμή μετάβασης από τη φιλόδοξη, στυλιζαρισμένη γοητεία της δεκαετίας του ’80 σε μια πιο λιτή και ρεαλιστική φάση στη μόδα και το στιλ» λέει για το πορτρέτο της Κέιτ Μος. «Όλο αυτό το φωτογραφικό στιλ ακολουθούσε και ήταν η εξέλιξη της επιθυμίας για μια πιο ρεαλιστική και ανοιχτή σε όλους αίσθηση της ομορφιάς» προσθέτει.

Εαν δεν υπήρχε ο προκάτοχος του Swillingham, ο καλλιτεχνικός διευθυντής Phil Bicker, το πορτρέτο δεν θα είχε βρεθεί στο εξώφυλλο του περιοδικού.

Η ανερχόμενη τότε και μάλλον άγνωστη φωτογράφος Κόριν Ντέι δεν είχε κάποιο δυνατό πορτφόλιο και η Κέιτ Μος ήταν εντελώς, ακραία, άγνωστη.

«Έψαχνα για κάποια που θα ήταν το πρόσωπο του The Face», λέει ο Bicker στο BBC που δεν ήθελε να επενδύσει σε μια ακόμη κομψευόμενη, φιλόδοξη μούσα της μόδας, αλλά σε ένα πρόσωπο που είχε την ωμότητα της αλήθειας στις εκφράσεις της. Άλλωστε το αναγνωστικό κοινό του περιοδικού ήταν συνομήλικοι και λίγο μεγαλύτεροι από την έφηβη Μος.

Cool Britannia, οι απαρχές

«Η Κέιτ είχε τη βρετανικότητα και τη νεανικότητα που αντιπροσώπευε το The Face – ήταν αστεία και γελούσε πολύ. Μου έδινε την εντύπωση ότι ήταν πρώτα άνθρωπος και μετά μοντέλο» προσθέτει.

Η φωτογράφηση στις εσωτερικές σελίδες του τεύχους του Ιουλίου 1990 απαθανατίζει την Κέιτ Μος στη παραλία Κάμπερ Σαντς στη νότια ακτή της Αγγλίας, χωρίς props. Είναι η νέα Cool Britannia που μόλις ετοίμαζε την επέλαση της.

Ήταν «μια τέλεια καταιγίδα», εξηγεί ο Bicker. «Παρά τη μετέπειτα καριέρα της, η Κέιτ εξακολουθεί να συνδέεται με το The Face και εκείνη την καθοριστική στιγμή που εκτόξευσε την καριέρα της. Η φωτογράφηση έγινε με τρόπο που επέτρεψε στην Κορίν να βγει η προσωπικότητα και η θετική ενέργεια της Κέιτ, έτσι ώστε όταν ο κόσμος είδε τις εικόνες, ξέχασε ότι έβλεπε ένα στιλιζαρισμένο editorial μόδας. Εβλεπε απλά ένα νέο πρόσωπο να του χαμογελά χωρίς φτιασιδώματα».

Το πορτρέτο δεν ενθουσίασε όμως ούτε τη Μος, ούτε το πρακτορείο της λέει η Sheryl Garratt, συντάκτρια τότε του The Face. Ωστόσο εξακολουθεί να είναι μια πολιτιστική λυδία λίθος της εποχής της.

«Εκείνη την εποχή, στην αρχή της rave σκηνής, θυμάμαι ότι αυτό που ήθελα από μένα και την ομάδα μας ήταν να απευθυνθούμε σε αυτούς τους ανθρώπους που χορεύουν στα χωράφια» εξήγησε ο ιδρυτής του περιοδικού Nick Logan.

Οι εικόνες της Μος, αντανακλούσαν όχι μόνο μια νέα αισθητική αλλά και μια βαθύτερη πολιτιστική αλλαγή στο Ηνωμένο Βασίλειο, με τη γραμμή του εξώφυλλου του περιοδικού να αναφέρεται σε ένα «καλοκαίρι της αγάπης», αναφερόμενη στην εκρηκτική υπαίθρια σκηνή του rave.

«Ήταν μια πραγματική στιγμή μετάβασης», λέει στο BBC η Angela McRobbie, καθηγήτρια πολιτιστικών σπουδών στο Goldsmiths του Πανεπιστημίου του Λονδίνου.

Eπανάσταση λουσμένη στον ιδρώτα

«Σηματοδότησε μια επανάσταση και μια σπουδαία αλλαγή καθώς μια υποκουλτούρα μέχρι τότε απευθύνθηκε στις μάζες. Η κουλτούρα του rave άνοιξε τις πόρτες της σε ένα πολύ μεγαλύτερο κομμάτι αγοριών και κοριτσιών που μέχρι τότε δεν θα είχαν πάει ποτέ να χορέψουν με αυτόν τον τρόπο. Ήταν μια νέα μορφή αναψυχής και μια νεανική κουλτούρα που έγινε mainstream» εξηγεί.

Από την post-punk σκηνή μουσικής και μόδας που αφορούσε τις πιο καλλιτεχνικές κοινότητες της νεολαίας, η rave σκηνή έγινε ένα πολύ πιο ανοιχτό κίνημα που αναπτύχθηκε οργανικά μέσα από οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες της εποχής λέει η MacRobbie.

«Η rave σκηνή της εργατικής τάξης ήταν μια διαφυγή από την καθημερινότητα της μεταβιομηχανικής Βρετανίας, όπου η αγορά εξειδικευμένης εργασίας είχε μειωθεί. Το rave έδωσε στα παιδιά της εργατικής τάξης μια αίσθηση ελευθερίας», προσθέτει.

Ήταν μια αίσθηση ενδυνάμωσης, συνεχίζει η McRobbie, η οποία αργότερα επαναλήφθηκε στο Morvern Callar, την ταινία του 2002 της Σκωτσέζας σκηνοθέτιδας Lynne Ramsay, στην οποία πρωταγωνιστούσε η Σαμάνθα Μόρτον.

«Βασίζεται σε ένα βιβλίο του Alan Warner», λέει για την ταινία, «και έχει για πρωταγωνίστρια ένα κορίτσι της εργατικής τάξης στο Aberdeen που σταδιακά αφυπνίζεται και καταλαβαίνει τη δύναμη και τον εαυτό της. Ακριβώς όπως το πορτρέτο της Ντέι στην παραλία, η ταινία κουβαλά μια διάθεση για απόδραση, καλεί σε ελευθερία και έχει μια αίσθηση ενδυνάμωσης».

Rave όπως ελευθερία

«Επιπλέον η rave σκηνή άλλαξε τα δεδομένα όσον αφορά το φύλο», σημειώνει η McRobbie, της οποίας το βιβλίο Feminism, Young Women and Cultural Studies παρακολουθεί την εξέλιξη των βρετανικών υποκουλτούρων από τη δεκαετία του 1970.

«Για τα αγόρια, ήταν μια νέα στιγμή συναισθηματικής, μη επιθετικής σεξουαλικότητας, εν μέρει λόγω του [ναρκωτικού] έκσταση, και της έκφρασης συναισθημάτων αγάπης και χαράς, και του χορού για πέντε έως επτά ώρες ασταμάτητα, κάτι που τα αγόρια θα έκαναν πριν σε γκέι ή queer χώρους όπως το Heaven στο Λονδίνο» εξηγεί.

«Αλλά για το μέσο αγόρι της εργατικής τάξης αυτή η απόλαυση και ευφορία του σώματος και του χορού ως εκτόνωση και απελευθέρωση, αυτό το άνοιγμα και η ελευθερία, ήταν κάτι πρωτόγνωρο. Πραγματικά καινούργιο. Και για τα κορίτσια ήταν μια εποχή που έρχονταν σε επαφή με το φυσικό τους σώμα, χορεύοντας για ώρες χωρίς να νοιάζονται ποιος τις έβλεπε ή τι σκεφτόταν».

Άλλο rave, άλλο χίπι

Αλλά παρά τον τίτλο «Καλοκαίρι της Αγάπης» στο εξώφυλλο του The Face το 1990, η πολιτιστική αυτή στιγμή στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν είχε πολλά κοινά με το αρχικό καλοκαίρι της αγάπης της δεκαετίας του 1960 στις ΗΠΑ.

«Οι κοινωνιολόγοι δεν θα έβαζαν αυτά τα δύο κινήματα μαζί», λέει καθώς το χίπικο Καλοκαίρι της Αγάπης στο Σαν Φρανσίσκο το 1967 ήταν «ποιοτικά διαφορετικό».

«[Η rave σκηνή] δεν συνδεόταν με μια ανοιχτά πολιτική ατζέντα. Το Καλοκαίρι της Αγάπης στο Σαν Φρανσίσκο ήταν μια εποχή κοινωνικής αλλαγής που αναπτύχθηκε από το Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ και ήταν υπέρ των πολιτικών δικαιωμάτων. Ήταν απροκάλυπτα πολιτική και, με τη συμμετοχή του [Allen] Ginsberg, λογοτεχνική».

Ειδήσεις Σήμερα: