H Αμάλ, ο Αζάρ και άλλες ιστορίες ντροπής

O Αζάρ είναι Κούρδος της Συρίας, 36 χρόνων σήμερα, κάποτε ήταν καθηγητής ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο του Χαλεπιού. Πριν από τρεις εβδομάδες βρισκόταν μαζί με την οικογένειά του, τη σύζυγο και τα δύο παιδιά τους, ηλικίας πέντε και δέκα χρόνων, στο Καμισλί, στα σύνορα της Συρίας με την Τουρκία, τέσσερις μονάδες ανάμεσα στις τόσες χιλιάδες εκτοπισμένους Σύρους. Τα σόσιαλ μίντια ήταν γεμάτα με προτάσεις μετάβασης στην ΕΕ, μέσω Λευκορωσίας. Από τον Αύγουστο, άλλωστε, και θέλοντας να εκδικηθεί την ΕΕ για τις κυρώσεις που του έχει επιβάλει, το καθεστώς Λουκασένκο έχει στήσει μία πραγματική υπηρεσία μεταφοράς μεταναστών από τη Μέση Ανατολή και την Αφρική, φέρνει αεροπορικώς απελπισμένους ανθρώπους και τους προωθεί στα σύνορα της χώρας του με την ΕΕ – με την Πολωνία, τη Λετονία, τη Λιθουανία. Ο Αζάρ γνώριζε πως ο ίδιος και η οικογένειά του θα γίνονταν πιόνια σε έναν πολιτικό πόλεμο. Προτίμησε όμως αυτόν τον τελευταίο από τον πραγματικό πόλεμο, «ανάμεσα στις σφαίρες». Το ταξίδι μέχρι το Μινσκ τού κόστισε, μέσω ενός πρακτορείου, 4.000 αμερικανικά δολάρια (3.450 ευρώ) το κεφάλι.

Το αεροσκάφος που τους μετέφερε από την Αρμπίλ, την πρωτεύουσα του ιρακινού Κουρδιστάν, στην πρωτεύουσα της Λευκορωσίας, μέσω Ντουμπάι, ήταν «κατά 95% γεμάτο» με επιβάτες στην ίδια κατάσταση με εκείνον. Φτάνοντας στο Μινσκ, τους μετέφεραν σε ένα ξενοδοχείο. Ενα 13ώροφο κτίριο, «σχεδόν γεμάτο». Κατόπιν, τους έβαλαν σε ένα ταξί, και τους άφησαν στα σύνορα με την Πολωνία. Επειτα από τρεις ημέρες περιπλάνησης μαζί με την οικογένειά του, ο Αζάρ αποφάσισε να ζητήσει βοήθεια από λευκορώσους διακινητές. Εκείνοι τους μετέφεραν με ένα φορτηγό στρατιωτικού τύπου σε ένα ποτάμι, κατόπιν τους πέρασαν με μία βάρκα και τους παράτησαν.

Ο Αζάρ και η οικογένειά του περπατούσαν για περισσότερες από δέκα ώρες, μέσα από βάλτους, με μόνη βοήθεια το GPS στο κινητό του. «Το δάσος είναι γεμάτο άνδρες, οικογένειες, παιδιά. Κάποιοι μένουν εκεί περισσότερες από δύο εβδομάδες, χωρίς αποθέματα νερού ούτε φαγητό. Οι λευκορώσοι φρουροί τους υποχρεώνουν να διασχίσουν τα σύνορα, και μετά οι Πολωνοί τους επαναπροωθούν. Είναι παγιδευμένοι. Πρέπει να πάτε στα σύνορα, συμβαίνουν φριχτά πράγματα εκεί. Πολλοί άνθρωποι υποφέρουν και χρειάζονται βοήθεια. Πρέπει να τους βοηθήσετε!», είπε στον ειδικό απεσταλμένο της «Le Monde» που τον συνάντησε σε ένα κέντρο υποδοχής αστέγων στο Μπιαλιστόκ, μία πολωνική πόλη σε απόσταση 50 χιλιομέτρων από τα σύνορα με τη Λευκορωσία.

Ο Αζάρ και η οικογένειά του στάθηκαν τυχεροί. Πολωνοί μεθοριοφύλακες τους εντόπισαν στην άκρη ενός αυτοκινητόδρομου, τους μετέφεραν σε ένα αστυνομικό τμήμα και κατόπιν, την επόμενη μέρα, στο κέντρο αστέγων. «Οι Αρχές μού είπαν πως τη διαφορά, την έκαναν τα συριακά μου έγγραφα». Θα μπορούσαν και να μην την είχαν κάνει. Ποσοστό μεγαλύτερο του 90% όσων συλλαμβάνονται, ανεξαρτήτως εθνικότητας στέλνονται πίσω στα σύνορα με φορτηγά και εγκαταλείπονται μέσα στο δάσος, με τις θερμοκρασίες να πλησιάζουν πλέον τη νύχτα το μηδέν. Τα γνωστά, παράνομα στα μάτια του διεθνούς δικαίου, pushbacks, οι επαναπροωθήσεις, σύνηθες φαινόμενο πλέον στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ – αν και η Πολωνία, πρέπει να το αναγνωρίσουμε αυτό, τις έκανε τέχνη: την περασμένη Πέμπτη, μία ακριβώς εβδομάδα δηλαδή μετά την προκλητική απόφαση του πολωνικού Συνταγματικού Δικαστηρίου περί υπεροχής του εθνικού επί του ευρωπαϊκού δικαίου, το πολωνικό κοινοβούλιο ενέκρινε τροπολογία του νόμου περί αλλοδαπών με την οποία νομιμοποίησε τις επαναπροωθήσεις, ανεξαρτήτως αν κάποιος σκοπεύει ή προσπαθεί να καταθέσει αίτηση ασύλου. Είχε ήδη προηγηθεί μία απλή υπουργική απόφαση επί του θέματος, αρκετή στα μάτια του εθνολαϊκιστικού κόμματος που κυβερνάει αυτό το κράτος-μέλος της ΕΕ, του PiS.

Οι πληροφορίες μιλούν για 500-900 απόπειρες διάσχισης των συνόρων καθημερινά, για μετανάστες που επαναπροωθούνται ακόμα και επτά ή οκτώ φορές στη σειρά, καθώς δεν μπορούν να επιστρέψουν στη Λευκορωσία, ακόμη και για απειλές σε βάρος τους από τους λευκορώσους μεθοριοφύλακες ότι θα ανοίξουν πυρ. Οι πληροφορίες μιλούν επίσης για επτά νεκρούς, στη μεθοριακή ζώνη, από την αρχή της κρίσης, μέσα στα πυκνά όσο και υγρά δάση του Ποντλάσκι, δύσκολο όμως να γνωρίζει κανείς ακριβώς τι συμβαίνει, οι πολωνικές Αρχές έχουν κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης στην περιοχή από τις 2 Σεπτεμβρίου, που σημαίνει ότι δεν επιτρέπονται εκεί ούτε δημοσιογράφοι, ούτε ΜΚΟ, μόνο εκτός της απαγορευμένης ζώνης μπορούν να δραστηριοποιηθούν αυτές οι τελευταίες, όποτε ενημερώνονται για την παρουσία κάποιας ομάδας προσφύγων τους μεταφέρουν ζεστά ενδύματα, νερό, κιτ επιβίωσης και φορητούς φορτιστές για τα κινητά τους και τους αποχαιρετούν – οτιδήποτε άλλο αν κάνουν, θα βρεθούν στη φυλακή για διακίνηση.

Αλλά είναι κάπως ζοφερά όλα αυτά, και το Μεταναστευτικό / Προσφυγικό έχει κουράσει. Ας ασχοληθούμε καλύτερα με την Αμάλ, τη θυμάστε τη γιγάντια μαριονέτα μιας προσφυγοπούλας από τη Συρία, φτάνει λέει σήμερα στην Αγγλία για το τελευταίο σκέλος του ταξιδιού της μαζί με το μήνυμα του «εκτοπισμού, της απώλειας, της αξιοπρέπειας και της ελπίδας», αυτές είναι ειδήσεις