200 χρόνια από το θάνατο του Μ. Ναπολέοντα και η σχέση με τα Επτάνησα

«Στις 29 Ιουνίου του 1797 γαλλικά πλοία έφθαναν στην Κέρκυρα με ρητή εντολή να καταλάβουν ειρηνικά τα Επτάνησα, μέρος του άλλοτε ενετικού κράτους το οποίο είχε, τον περασμένο μήνα του ίδιου έτους, καταλυθεί από τον στρατηγό Ναπολέοντα Βοναπάρτη.

“Η Κέρκυρα, η Ζάκυνθος και η Κεφαλονιά είναι για εμάς πιο σημαντικές από ό,τι ολόκληρη η Ιταλία” έγραφε στις 16 Αυγούστου του ίδιου έτους ως κυρίαρχος της Ιταλίας ο Ναπολέων Βοναπάρτης στο Διευθυντήριο στο Παρίσι, επισημαίνοντας ότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία καταρρέει μέρα με την μέρα.

“Η Κέρκυρα και η Ζάκυνθος θα μας κάνουν κυρίαρχους της Αδριατικής και της Ανατολής”, συμπλήρωνε εμφατικά.

Με τις δυο κατακτήσεις της Επτανήσου από την Γαλλία (1797 και 1807), η ελληνική ιστορία συνδέεται και με την περίοδο του Ναπολέοντα Α΄ (15 Αυγούστου 1769 – 5 Μάϊου 2021) η πολιτική του οποίου προέβλεπε την δημιουργία της “Αυτοκρατορίας της Ανατολής” με πρωτεύουσα την Κωνσταντινούπολη, ένα μεγαλόπνοο στρατηγικό σχέδιο που συνδεόταν άμεσα με μια εξέγερση των Ελλήνων, ώστε να διαρραγεί η συνοχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και να επέλθει η κατάρρευσή της.

Στο σύντομο χρονικό διάστημα που διήρκεσε η πρώτη γαλλική παρουσία στα Επτάνησα, ο πληθυσμός γνώρισε τις αρχές της γαλλικής Επανάστασης σε όλες τις εκφράσεις της οργάνωσης και των αρχών της διοίκησης όπως και των ιδεών της δημοκρατίας, της ισονομίας και της ελευθερίας, που οι Γάλλοι έσπειραν παντού. Την κατάλυση του ενετικού, αριστοκρατικού πολιτεύματος ακολούθησε, η κοινωνική απελευθέρωση και η δημόσια εκπαίδευση, ως “μήτρα των ταλέντων, ψυχή και υπέροχο στήριγμα των εθνών”, όπως ανεγράφετο στα επίσημα έγγραφα των Δημαρχείων που δημιούργησαν οι Γάλλοι.

Παντού στα Επτάνησα επικρατούσε θερμός ενθουσιασμός. Φύτευαν το “Δέντρο της Ελευθερίας” τραγουδώντας τον Θούριο του Ρήγα και την Μασσαλιώτιδα, ενώ φύτρωσαν οι “Πατριωτικές Αρχές” ως φιλολογικές και ιδεολογικές ομάδες.

Στην επιστολή της 16ης Αυγούστου ο Ναπολέων αναφέρεται στην πολιτική δύναμη αυτών των ιδεών σημειώνοντας ότι ο φανατισμός της ελευθερίας που άρχισε να διαδίδεται στην Ελλάδα είναι ισχυρότερος από τον θρησκευτικό φανατισμό (που τροφοδοτούνται από τους Ρώσους, εννοούσε).

Με εντολή, μάλιστα, του Ναπολέοντα Βοναπάρτη δημιουργήθηκε στην Κέρκυρα το πρώτο ελληνικό τυπογραφείο με το οποίο θα εγκαινιάζονταν η επικοινωνία με τους Μανιάτες και με την Αλβανία, κατά τρόπον ώστε να διαφωτίσει τους Έλληνες και να προετοιμάσει την Αναγέννηση της Ελευθερίας σε αυτό το “πολύ κρίσιμο σημείο της Ευρώπης”, όπως έγραφε σε σχετική επιστολή του.

Οι επόμενες εξελίξεις υπήρξαν ραγδαίες. Η απόφαση των Γάλλων για εκστρατεία στην Αίγυπτο, η αρχηγία της οποίας ανατέθηκε στον Ναπολέοντα έμελλε να σημαίνει την εγκατάλειψη των σκέψεων για τον ελληνικό χώρο.

Η διεθνής συγκυρία θα προσδιόριζε εκ νέου τις τύχες των νησιών. Ο συμμαχικός ρωσοτουρκικός στόλος θα υφάρπαζε ένα-ένα τα νησιά από τους Γάλλους το 1799.

Η αυτόνομη Επτάνησος Πολιτεία (1800-1807) που ακολούθησε, φέρει και αυτή την σφραγίδα του Ναπολέοντα. Το Σύνταγμα του 1803 που συνέταξε σηματοδοτεί τις αρχές και τις δυνατότητες μιας ελληνικής παλιγγενεσίας, βασισμένες στις ιδέες της γαλλικής επανάστασης και τις αρετές της ελληνικής αρχαιότητας συμβάλλοντας στην διαμόρφωση μιας εθνικής ιδεολογίας, η οποία επηρέασε και τον Αγώνα του 1821.

Μετά την Επτάνησο Πολιτεία οι Γάλλοι θα επιστρέψουν στα Επτάνησα με τον Ναπολέοντα πλέον Αυτοκράτορα.

Η δεύτερη αυτή γαλλοκρατία συνδυάστηκε με τον εκσυγχρονισμό της διοίκησης και την οργάνωση των νομαρχιών, την αναβάθμιση της παιδείας με την ίδρυση της Ιονικής Ακαδημίας το 1808, όπως και την αναβάθμιση της δημόσιας υγείας με εμβολιασμούς για την αντιμετώπιση ασθενειών (ευλογιά).

Η δευτερη αυτή περίοδος υπήρξε όμως ταραχώδης με αντιδράσεις του πληθυσμού λόγω οικονομικών δυσχερειών που επέφερε κυρίως ο αγγλικός αποκλεισμός και η στέρηση αγαθών. Το 1814, τα Επτάνησα περιήλθαν στους Άγγλους ως Ενωμένο Κράτος των Ιονίων, υπο την προστασία τους.

Με την ευκαιρία της επετείου των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση και την αναδρομή στην ιστορία μας που κάνουμε ως Έθνος, διαπιστώνουμε ότι η παρακαταθήκη του Ναπολέοντα υπήρξε καθοριστική όχι μόνο για τα Επτάνησα αλλά και για την προετοιμασία και την εξέλιξη της Ελληνικής Επανάστασης.

Σίγουρα ο Ναπολέων φεύγοντας από την ζωή στις 5 Μάϊου του 1821 δεν έμαθε ποτέ για την Ελληνική Επανάσταση που είχε ξεσπάσει.

Σίγουρο όμως είναι ότι τον απασχολούσε, γιατί στις καταγεγραμμένες αναμνήσεις του στο Las Cases στην Αγία Ελένη, υπάρχει η ρήση του “Η Ελλάδα […] περιμένει έναν ελευθερωτή”.»