Ξανά στο προσκήνιο οι δημοσιονομικοί πολλαπλασιαστές

Άμεσα συνδεδεμένη με τους δημοσιονομικούς πολλαπλασιαστές είναι η απαίτηση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για ελάφρυνση του ελληνικού χρέους με πρόσθετη χρηματοδότηση της Ελλάδας, αλλά και η παράλληλη απαίτηση για λήψη μέτρων από την κυβέρνηση που θα αυξάνουν τους έμμεσους φόρους και θα μειώνουν τις δημόσιες δαπάνες χωρίς να μειώνουν τις δημόσιες επενδύσεις.

Σύμφωνα με συμμετέχοντες στη διαπραγμάτευση, το Ταμείο δεν θέλει να επαναληφθούν λάθη του προγράμματος του 2010 που οδήγησαν σε τεραστία μείωση του ΑΕΠ και σε εκτίναξη του χρέους, καθώς δεν είχαν υπολογισθεί σωστά οι επιπτώσεις των περικοπών δαπανών και της αύξησης των φορολογικών βαρών στην ανάπτυξη.

Τότε ΔΝΤ, ΕΕ και ΕΚΤ είχαν εκτιμήσει πως μια μείωση του ελλείμματος κατά 5% προκαλεί ύφεση 2,5% και αυτό διότι υπολόγιζαν τον δημοσιονομικό πολλαπλασιαστή στο 0,5. Ωστόσο, στην πράξη αποδείχθηκε πως η δημοσιονομική προσαρμογή οδήγησε σε πολύ μεγαλύτερη ύφεση και ότι ο πολλαπλασιαστής ξεπερνούσε το 1, κάτι που δημοσίως παραδέχθηκε και ο επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ, Ολιβιέ Μπλανσάρ.

Ο Μπλανσάρ το βράδυ της περασμένη Κυριακής παρενέβη στις διαπραγματεύσεις ζητώντας μέτρα από την Ελλάδα σε ασφαλιστικό και ΦΠΑ, αλλά και πρόσθετη χρηματοδότηση της χώρας από την ευρωζώνη με ταυτόχρονη «επαρκή» ελάφρυνση του χρέους για να διατηρηθεί η βιωσιμότητά του.

Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις ασφυκτικές συνθήκες ρευστότητας στην Ελλάδα -που οδηγούν αυτομάτως σε μεγαλύτερους δημοσιονομικούς πολλαπλασιαστές -το ΔΝΤ φέρεται να θεωρεί πως τα όποια δημοσιονομικά μέτρα δεν θα πρέπει να επικεντρώνονται σε τομείς που η εμπειρία έχει δείξει πως επιβαρύνουν πρόσθετα την ύφεση. Υποστηρίζει δε πως στη φάση αυτή δεν μπορούν να ληφθούν δημοσιονομικά μέτρα χωρίς να υπάρξει ελάφρυνση χρέους και κυρίως του βάρους εξυπηρέτησής του.

Πιο απλά τα στελέχη του Ταμείου θεωρούν πως με το τρέχον επίπεδο του λόγου δημοσίου χρέους-ΑΕΠ προς της Ελλάδας (178% του ΑΕΠ), η επιβολή μέτρων δημοσιονομικής προσαρμογής θα οδηγήσει νομοτελειακά σε άμεση αύξηση του χρέους.

Για να περιορισθούν οι όποιες επιπτώσεις, το Ταμείο ζητά διευθέτηση του χρέους με μια μακρά αναδιάταξη των πληρωμών με χαμηλά επιτόκια, ώστε να υπάρξει μείωση της μέσης ετήσιας δαπάνης για την πληρωμή τόκων έως το 2022. Ακόμη, ζητά βελτίωση των επιπέδων ρευστότητας στην ελληνική οικονομία, ώστε να υποκατασταθούν μερικώς τα χρήματα που θα αφαιρέσει η δημοσιονομική προσαρμογή από χρήματα που θα έλθουν από την πιστωτική επέκταση και άλλες πηγές.

Σχετικά με το μείγμα της δημοσιονομικής προσαρμογής το ΔΝΤ δείχνει να προτιμά πολιτικές που μειώνουν τους φόρους και αυξάνουν τις δημόσιες επενδύσεις, καθώς λειτουργούν προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης της οικονομικής δραστηριότητας, αυξάνουν την παραγωγική ικανότητα και ενθαρρύνουν τις ιδιωτικές επενδύσεις.

Καθώς ο πολλαπλασιαστής των άμεσων φόρων έχει αποδειχθεί υψηλότερος από εκείνων των έμμεσων φόρων οι θεσμοί φέρονται να θεωρούν πως η αύξηση του ΦΠΑ θα είχε μικρότερη επίπτωση στο ΑΕΠ από την αύξηση του φόρου εισοδήματος. Ομοίως, προκρίνουν τη μείωση των καταναλωτικών δαπανών του Δημοσίου παρά τη μείωση των δημοσίων επενδύσεων επιβαρύνουν σε μεγαλύτερο βαθμό το ΑΕΠ.

Στη βάση της επιχειρηματολογίας αυτής η ελληνική κυβέρνηση δεν δέχεται να προχωρήσει σε μειώσεις στις συντάξεις, καθώς μια τέτοια πολιτική θα τροφοδοτούσε την ύφεση και θα επιδείνωνε το πρόβλημα του χρέους.

Θανάσης Κουκάκης

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ