Φορολόγηση Μερισμάτων για το οικονομικό έτος 2010

Με το νέο φορολογικό νομοσχέδιο τροποποιείται το σύστημα φορολόγησης μερισμάτων και διανεμομένων για κέρδη που προκύπτουν από ισολογισμούς που συντάσσονται με 31 Δεκεμβρίου 2010 και μετά.

Για το οικονομικό έτος 2010 (φορολογικές δηλώσεις διαχειριστικής περιόδου 2009) ισχύουν οι διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 54 του Ν. 2238/199, πριν τις μεταβολές αυτές, και έχουν ως εξής :

«Στα κέρδη που διανέμουν οι ημεδαπές ανώνυμες εταιρείες με τη μορφή, αμοιβών και ποσοστών των μελών του διοικητικού συμβουλίου και των διευθυντών, αμοιβών εργατοϋπαλληλικού προσωπικού, εκτός μισθού, καθώς και μερισμάτων ή προμερισμάτων σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα ημεδαπά ή αλλοδαπά, ενώσεις προσώπων ή ομάδες περιουσίας, ανεξάρτητα αν η καταβολή τους γίνεται σε μετρητά ή μετοχές, ενεργείται παρακράτηση φόρου με συντελεστή δέκα τοις εκατό (10%). Με την παρακράτηση αυτή εξαντλείται η φορολογική υποχρέωση των δικαιούχων για τα πιο πάνω εισοδήματα. Ειδικά, οι ημεδαπές εταιρείες δεν προβαίνουν σε παρακράτηση φόρου επί των κερδών που διανέμουν προς εταιρείες άλλων κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των οποίων είναι θυγατρικές, με τις προϋποθέσεις του άρθρου 11 του Ν. 2578/1998 (ΦΕΚ 30 Α΄), όπως ισχύει».

Με την ερμηνευτική ΠΟΛ.1180/31-12-2008 δόθηκαν οδηγίες σχετικά με την εφαρμογή των ανωτέρω διατάξεων:
«Επιβάλλεται παρακράτηση φόρου με συντελεστή 10% στα κέρδη που διανέμουν οι ημεδαπές ανώνυμες εταιρείες με οποιαδήποτε μορφή. Δηλαδή στις, εκτός μισθού, αμοιβές και ποσοστά που καταβάλλουν στα μέλη του διοικητικού συμβουλίου, σε διευθυντές και εργατοϋπαλληλικό προσωπικό, καθώς και στα μερίσματα ή προμερίσματα που καταβάλλουν σε ημεδαπά και αλλοδαπά φυσικά ή νομικά πρόσωπα, ενώσεις προσώπων ή ομάδες περιουσίας, ανεξάρτητα αν η καταβολή των εν λόγω εισοδημάτων γίνεται με τη μορφή μετρητών ή μετοχών. Κατά συνέπεια, αν η διανομή μερισμάτων στους μετόχους γίνεται με τη μορφή μετοχών αντί της καταβολής μετρητών, η εταιρεία έχει υποχρέωση για παρακράτηση φόρου με συντελεστή 10%. Διευκρινίζεται ότι παρακράτηση φόρου 10% ενεργείται και όταν δικαιούχος των μερισμάτων είναι το Ελληνικό Δημόσιο ή οποιοδήποτε άλλο νομικό πρόσωπο με εξαίρεση αυτά που αναφέρονται πιο κάτω. Η ίδια υποχρέωση υπάρχει και όταν χορηγεί στο εργατοϋπαλληλικό προσωπικό της κέρδη με τη μορφή μετοχών, με τη διαδικασία του Π.Δ. 30/1988 ή οποιοδήποτε άλλο τρόπο».

«Οι υπόψη διατάξεις έχουν εφαρμογή για διανεμόμενα κέρδη που εγκρίνονται από γενικές συνελεύσεις από την 1/1/2009 και μετά, συνάγεται, ότι σε παρακράτηση φόρου υπόκεινται και τα κέρδη ή αποθεματικά παρελθουσών χρήσεων, που διανέμονται ή κεφαλαιοποιούνται με απόφαση της γενικής συνέλευσης που λαμβάνεται από την 1η Ιανουαρίου 2009 και μετά».
Επίσης, όλα όσα αναφέρθηκαν πιο πάνω δεν έχουν εφαρμογή για κεφαλαιοποιήσεις αποθεματικού υπέρ το άρτιον, καθόσον ο νόμος αναφέρεται ρητά σε αποθεματικά που προέρχονται από κέρδη, ενώ όπως είναι γνωστό, η κεφαλαιοποίηση του αποθεματικού αυτού δεν συνιστά εισόδημα για το μέτοχο.

Κατά ρητή διατύπωση των διατάξεων της παραγράφου 1 του άρθρου 54 του Κ.Φ.Ε., παρακράτηση φόρου 10% πρέπει να ενεργείται και στα προμερίσματα που διανέμουν οι ανώνυμες εταιρείες σύμφωνα με τις διατάξεις του Κ.Ν. 2190/1920.
Περαιτέρω, με τις διατάξεις του δευτέρου εδαφίου της παραγράφου 1 του άρθρου 54 του Ν. 2238/1994 ορίζεται, ότι με την παρακράτηση του φόρου 10% στα εισοδήματα που αναφέρονται πιο πάνω εξαντλείται η φορολογική υποχρέωση των δικαιούχων για τα εισοδήματα αυτά. Διευκρινίζεται ότι, παρά το γεγονός ότι με την υπόψη παρακράτηση επέρχεται εξάντληση της φορολογικής υποχρέωσης του δικαιούχου για τα μερίσματα που εισπράττει, όταν δικαιούχος αυτών είναι νομικό πρόσωπο της παρ. 1 του άρθρου 101 του Κ.Φ.Ε., αυτά εξακολουθούν να αφαιρούνται από τα συνολικά καθαρά κέρδη (στη δεύτερη σελίδα του εντύπου της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος), προκειμένου για τον υπολογισμό των φορολογητέων κερδών της δικαιούχου ανώνυμης εταιρείας, Ε.Π.Ε., κ.λπ., καθόσον για τον παρακρατηθέντα φόρο 10% έχουν εφαρμογή τα αναφερόμενα στην ΠΟΛ. 1180/31-12-2008 (αφαίρεση από τον φόρο που παρακρατεί η ανώνυμη εταιρεία κατά την περαιτέρω διανομή).

1. Εξαιρέσεις από την Παρακράτηση Φόρου Μερισμάτων

Στις παρακάτω περιπτώσεις, δεν διενεργείται παρακράτηση φόρου:
• επί των μερισμάτων που καταβάλλει ημεδαπή Α.Ε. (θυγατρική) σε μητρική της με έδρα άλλο Κράτος – Μέλος της Ε.Ε., η οποία:
α) συμμετέχει στο κεφάλαιο της ημεδαπής Α.Ε., για δύο τουλάχιστο συνεχή έτη, με ποσοστό 15% από την 01/01/2007 και 10% από την 01/01/2009 και μετά,
β) έχει υποχρεωτικά μία από τις νομικές μορφές που έχουν δηλώσει τα Κ-Μ και περιλαμβάνονται στο παράστημα Α-1 του Ν. 2578/1998
γ) υπόκειται σε κάποιο από τους αναφερόμενους στο παράρτημα Β του Ν. 2578/1998 και
δ) θεωρείται ότι έχει φορολογική κατοικία στο Κράτος – Μέλος.
• επί των μερισμάτων που διανέμουν ημεδαπές Α.Ε. από την εκμετάλλευση πλοίων, στα οποία επιβάλλεται ο οριζόμενος από τις διατάξεις του Ν. 27/1975 φόρος και εισφορά.
• επί των μερισμάτων που διανέμονται σε δικαιούχους, νομικά πρόσωπα, που απαλλάσσονται της φορολογίας εισοδήματος βάσει ειδικής διάταξης νόμου, στην οποία αναφέρεται ότι η παρεχόμενη απαλλαγή ισχύει και για οποιοδήποτε φόρο ήθελε επιβληθεί μελλοντικά.

2. Μερίσματα από Συμμετοχή ημεδαπής Α.Ε. σε άλλες Α.Ε.

Σύμφωνα με το τελευταίο εδάφιο της παραγράφου 1 του άρθρου 54 του Ν. 2238/1994 όπως αυτό ισχύει με τον Ν. 3697/2008:
«Αν στα καθαρά κέρδη ημεδαπής ανώνυμης εταιρείας περιλαμβάνονται και μερίσματα από συμμετοχή της σε άλλες ανώνυμες εταιρείες, για τα οποία έχει διενεργηθεί παρακράτηση φόρου 10%, σε περίπτωση διανομής κερδών, αφαιρείται από το φόρο που υποχρεούται να καταβάλλει για τα διανεμόμενα κέρδη με τη δήλωση που προβλέπεται από τις διατάξεις της παραγράφου 6 του άρθρου 54 του Κ.Φ.Ε., το μέρος του ήδη παρακρατηθέντος φόρου που αναλογεί στα διανεμόμενα κέρδη που προέρχονται από τα μερίσματα αυτά».

3. Παράδειγμα

Έστω μια Α.Ε. που έχει κέρδη, 4.000.000,00 ευρώ. Η τακτική συνέλευση αποφασίζει να διανείμει το ποσό του 1.000.000,00 ευρώ. Στα ακαθάριστα έσοδα της Α.Ε. εμφανίζονται για τη συγκεκριμένη χρήση 1.000.000,00 ευρώ από μερίσματα συμμετοχών, για τα οποία διενεργήθηκε παρακράτηση φόρου 100.000,00 ευρώ.
Επομένως, βάσει των όσων αναφέρθηκαν παραπάνω στο ποσό των διανεμόμενων μερισμάτων περιλαμβάνεται και ένα ποσό από μερίσματα συμμετοχών.

1.000.000,00 x (1.000.000,00/4.000.000,00) = 250.000,00

250.000,00 ευρώ είναι το ποσό από μερίσματα συμμετοχών το οποίο περιλαμβάνεται στα διανεμόμενα μερίσματα. Ο φόρος που θα παρακρατηθεί από τα διανεμόμενα μερίσματα ισούται με 100.000,00 (1.000.000,00 x 10%). Από, το ποσό, λοιπόν, αυτό των 100.000,00 αφαιρείται το ποσό του φόρου που αναλογεί στα μερίσματα που εισέπραξε, δηλαδή 25.000,00 ευρώ (250.000,00 x 10%) και το υπόλοιπο αποδίδεται στο δημόσιο, δηλαδή 75.000,00 (100.000,00 – 25.000,00).
Σε ότι αφορά το ποσό που δεν διανεμήθηκε, δηλαδή 750.000,00 (1.000.000,00 – 250.000,00) θα εμφανιστεί σε λογαριασμό ειδικού αποθεματικού και κατά τη διανομή ή κεφαλαιοποίηση του οφείλεται φόρος 10%. Επειδή όμως πρέπει βάσει νόμου να αφαιρεθεί το ποσό του φόρου που έχει ήδη παρακρατηθεί, τελικά δεν προκύπτει ποσό φόρου για απόδοση στο δημόσιο, θα πρέπει όμως να υποβληθεί δήλωση.

4. Χρόνος κατά τον οποίο Διενεργείται η Παρακράτηση Φόρου Μερισμάτων

Με την παράγραφο 6 του άρθρου 18 του Ν. 3697/2008 προστέθηκε διάταξη στην παράγραφο 6 του άρθρου 54 του Ν. 2238/1994, με βάση την οποία ισχύουν τα εξής:
«Ειδικά για τα εισοδήματα της παραγράφου 1 του άρθρου 54 του Κ.Φ.Ε., η παρακράτηση ενεργείται κατά την καταβολή ή την εγγραφή των εισοδημάτων αυτών σε πίστωση των δικαιούχων και σε κάθε περίπτωση όχι αργότερα από ένα μήνα από την έγκριση του ισολογισμού από τη γενική συνέλευση των μετόχων. Σε περίπτωση διανομής μερισμάτων από κέρδη προηγούμενων χρήσεων, η παρακράτηση φόρου ενεργείται μέσα σε ένα μήνα από τη λήψη της σχετικής απόφασης από τη γενική συνέλευση των μετόχων. Ο παρακρατηθείς φόρος αποδίδεται με την υποβολή δήλωσης στο Δημόσιο εφάπαξ εντός του επόμενου μήνα από αυτόν εντός του οποίου έγινε η παρακράτηση».

Σωτήριος Δημ. Φραντζανάς, οικονομολόγος, MSc in Acc. & Fin., συνεργάτης της Επιστημονικής Ομάδας της Epsilon Net