Πέντε αλήθειες και έξι μύθοι για την Διατροφή

Υπάρχουν «καλά» και «κακά» λίπη;

Αλήθεια. Αν και αυτό που μετράει περισσότερο είναι το συνολικό διαιτολόγιο, τουλάχιστον όσον αφορά τον κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων, η πρόσληψη κορεσμένων και trans (υδρογονωμένων) λιπαρών οξέων, τον αυξάνει.

Τρόφιμα που είναι πλούσια σε κορεσμένα λιπαρά οξέα είναι τα ζωικά προϊόντα (κόκκινο κρέας και τα παράγωγά του – λουκάνικα, σαλάμια κ.λπ., τα πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα και κυρίως το βούτυρο και τα κίτρινα τυριά). Trans λιπαρά οξέα δημιουργούνται κατά τη διάρκεια επεξεργασιών στη βιομηχανία τροφίμων και κατά το τηγάνισμα. Παλιότερα, οι μαργαρίνες, τα μπισκότα και άλλα προϊόντα περιείχαν υψηλές ποσότητες trans λιπαρών οξέων. Εδώ όμως και αρκετά χρόνια οι τρόποι επεξεργασίας αυτών των τροφίμων έχουν αλλάξει αποτέλεσμα, τον εκμηδενισμό των trans λιπαρών οξέων.

Στην ετικέτα του τροφίμου, στη σύστασή του, πρέπει να αναγράφεται αν περιέχει υδρογονωμένα λίπη και επομένως ο καταναλωτής έχει τη δυνατότητα να κάνει μία σωστή επιλογή. Η πρόσληψη των κορεσμένων και trans λιπαρών οξέων δεν πρέπει να υπερβαίνει το 10% της συνολικής προσλαμβανόμενης ενέργειας, ενώ στη δευτερογενή πρόληψη και στους δυσλιπιδαιμικούς ασθενείς η πρόσληψη πρέπει να είναι <7%.

Στην χώρα μας, στοιχεία από επιδημιολογικές μελέτες υποδεικνύουν υψηλή πρόσληψη της τάξεως του 14-17%, τόσο σε ενήλικες όσο και σε παιδιά.

Τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα πρέπει να είναι η κύρια πηγή λίπους στο διαιτολόγιο. Στη χώρα μας η βασική πηγή είναι το ελαιόλαδο. Προσοχή όμως χρειάζεται στη συνολική πρόσληψη γιατί ως λίπος προσδίδει 9 θερμίδες το γραμμάριο κι επομένως 1 κουταλάκι του γλυκού περιέχει 45 θερμίδες, ενώ 1 κουτάλι σούπας 135 θερμίδες.

Τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα είναι καρδιοπροστατευτικά και χωρίζονται σε 2 κατηγορίες, τα ω-6 και τα ω-3. Τα ω-6 λιπαρά οξέα βρίσκονται στα φυτικά έλαια, όπως το ηλιέλαιο και το αραβοσιτέλαιο, στους ξηρούς ανάλατους καρπούς, και στις μαργαρίνες.

Τα ω-3 λιπαρά οξέα βρίσκονται σε κάποιους καρπούς, όπως ο λιναρόσπορος, αλλά κυρίως στα ιχθυέλαια. Η πρόσληψη των πολυακόρεστων λιπαρών οξέων δεν πρέπει να υπερβαίνει το 10% της συνολικής προσλαμβανόμενης ενέργειας.

Στην χώρα μας, στοιχεία από επιδημιολογικές μελέτες υποδεικνύουν χαμηλή πρόσληψη της τάξεως του 5-6%.

Το αυγό πρέπει να μη καταναλώνεται, λόγω της υψηλής περιεκτικότητας σε χοληστερόλη;

Μύθος. Ο κρόκος του αυγού περιέχει περίπου 200-300 mg χοληστερόλης. Η πρόσληψη χοληστερόλης από την τροφή πρέπει να είναι <300 mg/ημέρα, ενώ στην περίπτωση υπερχοληστερολαιμικού ασθενή, πρέπει να είναι <200 mg/ημέρα.

Όμως, από τα αποτελέσματα μελετών έχει πλέον αποδειχθεί ότι τη κυριότερη επίδραση στα επίπεδα χοληστερόλης αίματος την έχουν τα κορεσμένα και τα trans λιπαρά οξέα και όχι η χοληστερόλη της τροφής αυτή καθ’ αυτή, ενώ άλλες μελέτες υπέδειξαν ότι η πρόσληψη αυγών δεν επηρεάζει ιδιαίτερα τα επίπεδα χοληστερόλης στην κυκλοφορία του αίματος.

Αρα το αυγό μπορεί να έχει θέση σε ένα ισορροπημένο και υγιεινό διαιτολόγιο, αποφεύγοντας όμως τις υπερβολές.

Όσο περισσότερες φυτικές στερόλες ή στανόλες προσλαμβάνονται, τόσο το καλύτερο;

Μύθος. Η πρόσληψη φυτικών στερολών ή στανολών της τάξεως των 2-3 γραμμαρίων την ημέρα μπορεί να μειώσει τα επίπεδα της χοληστερόλης αίματος κατά 10-15% στα πλαίσια ενός ισορροπημένου διαιτολογίου. Περαιτέρω αύξηση στην πρόσληψη δεν επιφέρει επιπρόσθετα ευεργετικά αποτελέσματα.

Η πρόσληψη δημητριακών επιφέρει ευεργετικά αποτελέσματα;

Αλήθεια εν μέρει! Η υψηλή πρόσληψη επεξεργασμένων δημητριακών μπορεί να επιδεινώσει το γλυκαιμικό έλεγχο και να αυξήσει τα επίπεδα τριγλυκεριδίων στη κυκλοφορία του αίματος. Αντίθετα, η πρόσληψη αδρά επεξεργασμένων δημητριακών (ολικής αλέσεως), μπορεί να βελτιώσει τόσο το γλυκαιμικό έλεγχο όσο και το λιπιδαιμικό προφίλ.

Μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες υπέδειξαν ότι η πρόσληψη τουλάχιστοντριών μερίδων την ημέρα δημητριακών ολικής αλέσεως μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων κατά περίπου 20%.

Δημητριακά ολικής αλέσεως είναι ψωμί, μακαρόνια, ρύζι και δημητριακά πρωινού, επομένως ο καταναλωτής πρέπει να τα ζητά και να διαβάζει την επισήμανση.

Ορισμένα τρόφιμα, όπως το μήλο, το ξύδι και το γκρεϊπ φρουτ καίνε το λίπος;

Μύθος. Η σωματική δραστηριότητα καίει το λίπος.

Η δίαιτες-αστραπή αδυνατίζουν;

Αλήθεια εν μέρει! Όντως οι δίαιτες αστραπή αδυνατίζουν και αδυνατίζουν γρήγορα. Έχει όμως πλέον αποδειχθεί ότι τα άτομα που χάνουν βάρος κατά αυτό τον τρόπο, το επαναπροσλαμβάνουν σύντομα. Επιπλέον η απότομη απώλεια βάρους σημαίνει κυρίως μείωση του γλυκογόνου, των σωματικών υγρών και του μυϊκού ιστού και όχι του λιπώδους ιστού, που είναι ο στόχος. Ο μυϊκός ιστός όμως πολύ δύσκολα ανασυντίθεται.

Όταν επομένως ο ασθενής μετά από καιρό επαναπροσλαμβάνει το βάρος του, έχει αυξήσει μόνο τα υγρά του σώματος, το γλυκογόνο αλλά και το λιπώδη ιστό και όχι το μυϊκό, και έτσι η σύσταση του σώματος είναι πλέον χειρότερη συγκριτικά με αυτή που είχε πριν την έναρξη αυτής της δίαιτας-αστραπή.

Το ενδεδειγμένο είναι η μείωση το βάρους κατά μέσο όσο 0,5– 1,0 κιλό την εβδομάδα με τη βοήθεια ενός υποθερμιδικού αλλά ισορροπημένου διαιτολογίου.

Ο κύριος στόχος για τη μείωση της αρτηριακής πίεσης είναι η μείωση στην πρόσληψη αλατιού;

Μύθος. Η κυριότερος παράγοντας είναι το σωματικό βάρος. Επομένως ο πρώτος στόχος πρέπει να είναι η μείωση του σωματικού βάρους και μετά η μείωση του νατρίου και η αύξηση του καλίου. Το νάτριο δεν βρίσκεται μόνο στο αλάτι αλλά και σε τρόφιμα όπως το ψωμί, το τυρί, οι πίκλες, η κέτσαπ, αλλά είναι και συστατικό ορισμένων συντηρητικών.

Έτσι, αν η καθημερινή πρόσληψη για παράδειγμα ψωμιού και τυριού είναι υψηλή, μπορεί η πρόσληψη νατρίου να υπερβαίνει τις συστάσεις χωρίς καν να χρησιμοποιείται αλάτι για το μαγείρεμα ή στο τραπέζι.

Οι εταιρείες τροφίμων πρέπει να το λάβουν αυτό σοβαρά υπόψη για τη μείωση της περιεκτικότητας σε νάτριο αυτών των τροφίμων.

1-2 ποτηράκια κρασί κάνουν καλό;

Αλήθεια εν μέρει! Η περιεκτικότητα του κόκκινου κρασιού σε οινόπνευμα και σε αντιοξειδωτικές ουσίες βελτιώνει τη λειτουργικότητα του ενδοθηλίου και μειώνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων. Όμως, η πρόσληψη οινοπνεύματος σε υπερτασικούς ασθενείς μπορεί να αυξήσει την αρτηριακή πίεση. Γι’ αυτό τον λόγο οι υπερτασικοί ασθενείς πρέπει να μειώσουν δραματικά την πρόσληψη οινοπνεύματος και σε αυτούς που δεν καταναλώνουν δεν θα πρέπει να συστήνεται να αρχίσουν να προσλαμβάνουν.

Tο σκόρδο και το κρεμμύδι βοηθούν τη λειτουργία της καρδιάς και μειώνουν την αρτηριακή πίεση;

Μύθος. Υπάρχουν κάποιες μελέτες που έχουν δείξει ότι όντως τα αποτελέσματα είναι ευεργετικά. Όμως, για να υπάρξουν αυτά τα ευεργετικά αποτελέσματα, η πρόσληψη πρέπει να είναι ιδιαίτερα μεγάλη (π.χ. πρέπει να καταναλώνονται 15-20 σκελίδες σκόρδου την ημέρα, ενώ προσλήψεις της τάξεως των 1-2 σκελίδων την ημέρα δεν επιφέρουν κάποιο αξιοσημείωτο αποτέλεσμα). Επίσης, μελέτες που χρησιμοποίησαν συμπυκνωμένα συμπληρώματα σκόρδου κατέληξαν σε αντικρουόμενα αποτελέσματα.

Η επιπρόσθετη κατανάλωση αντιοξειδωτικών βιταμινών, σε μορφή συμπληρωμάτων μπορεί να επιφέρει ανεπιθύμητες δράσεις;

Αλήθεια. Η χορήγηση συμπληρωμάτων αντιοξειδωτικών βιταμινών (κυρίως βιταμίνη Ε και β-καροτένιο) σε μεγάλες δόσεις, με σκοπό τη μείωση των καρδιαγγειακών νοσημάτων, αύξησε τους θανάτους, με αποτέλεσμα πολλές μεγάλες κλινικές μελέτες να σταματήσουν πρόωρα. Χορήγηση συμπληρωμάτων πρέπει να γίνεται μόνο όταν οι ανάγκες δεν καλύπτονται από τη διατροφή και μετά από συμβουλή ιατρού ή διαιτολόγου.

Γνωρίζοντας τα γονίδιά μου μπορώ να αλλάξω τη διατροφή μου και ή να χάσω βάρος ή να μειώσω τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα;

Μύθος.

(α) οι Έλληνες στην κατοχή ήταν λεπτοί,

(β) τα γονίδια δεν αλλάζουν σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα.

Όσον αφορά τα καρδιαγγειακά νοσήματα, όλα ακόμα είναι σε ερευνητικό στάδιο και επομένως δεν υπάρχει καταληκτικό συμπέρασμα ώστε να μεταφραστεί σε αλλαγές στην ιατρική κλινική πράξη, ούτε χρειάζεται ο διαιτολόγος να ζητάει γονιδιακό προφίλ ώστε να αποφασίσει ποιά δίαιτα θα χορηγήσει.

health.in.gr