Bλαστοκύτταρα το νέο «δώρο» της επιστήμης

Bλαστοκύτταρα το νέο «δώρο» της επιστήμης

Η συλλογή και κατάψυξη βλαστοκυττάρων που προέρχονται από τον πλακούντα και τον ομφάλιο λώρο είναι ένα ακόμη όπλο για την αντιμετώπιση πολλών ασθενειών στο μέλλον.

Της Τούσας Ζάππα

ΣIγουρα Eχετε ακοYσει για τη συλλογή βλαστοκυττάρων, μια πράξη που συχνά αναφέρεται και ως «το καλύτερο δώρο που μπορείτε να κάνετε στο παιδί σας». Πρόκειται για κύτταρα που συλλέγονται τη στιγμή της γέννησης ενός παιδιού και μπορούν να χρησιμοποιηθούν ακόμα και είκοσι χρόνια αργότερα. Οι επιστημονικές έρευνες απέδειξαν ότι το αίμα που παραμένει στον ομφάλιο λώρο και στον πλακούντα μετά τη γέννηση του παιδιού είναι μια ανεκτίμητη πηγή βλαστοκυττάρων, πολύτιμη για το ίδιο αλλά και για άλλους ασθενείς.

Πώς γίνεται

Η συλλογή των βλαστοκυττάρων είναι μια απλή και σύντομη διαδικασία που μπορεί να ζητήσει κάθε έγκυος. Πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια του τοκετού ή –σωστότερα– αμέσως μετά τον τοκετό, μόλις αποκοπεί ο ομφάλιος λώρος. Γίνεται με τη βοήθεια λεπτής βελόνας η οποία συλλέγει το αίμα που έχει μείνει στο εσωτερικό του πριν αρχίσει να πήζει. Πρόκειται για αίμα πλούσιο σε βλαστοκύτταρα, τα αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα κάθε ανθρώπινου οργανισμού. Το δείγμα που συλλέγεται μπαίνει σε ειδικά φιαλίδια και στέλνεται σε ειδικευμένα εργαστήρια για έλεγχο. Εκεί διαχωρίζονται τα βλαστοκύτταρα, τα οποία καταψύχονται και αποθηκεύονται σε κρυοσυντήρηση για είκοσι χρόνια. «Οι γονείς που αποφασίζουν να κρατήσουν τα βλαστοκύτταρα του παιδιού τους επικοινωνούν με την τράπεζα και τους αποστέλλεται το κατάλληλο πληροφοριακό υλικό», μας λένε από την ιδιωτική τράπεζα βλαστοκυττάρων Future Health. «Όταν το αποφασίσουν, υπογράφουν ένα συμβόλαιο και παραγγέλνουν το ειδικό kit συλλογής. Αυτό θα το πάρουν μαζί τους στο μαιευτήριο και θα το παραδώσουν στο μαιευτήρα. Μετά τη συλλογή, το δείγμα παραδίδεται στην εταιρεία, η οποία κάνει τα απαραίτητα τεστ και ενημερώνει τους γονείς για την κατάσταση των βλαστοκυττάρων. Στη συνέχεια, τα βλαστοκύτταρα αποθηκεύονται για τα επόμενα είκοσι χρόνια», συνεχίζει ο ειδικός. Τα ζευγάρια που αποφασίζουν να κρατήσουν αυτά τα βλαστικά κύτταρα, καλό θα ήταν να ξεκινήσουν τη διαδικασία από τον 7ο-8ο μήνα της εγκυμοσύνης. Κι αυτό όχι επειδή είναι πολύπλοκη ή μακροχρόνια η διαδικασία, αλλά γιατί από εκείνη τη στιγμή και μετά υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο μιας πρόωρης γέννας.

Πού χρησιμεύουν

Τον Οκτώβριο του 2004 ομάδα κορεατών επιστημόνων χρησιμοποίησε ομφαλοπλακουντιακά βλαστικά κύτταρα για να βοηθήσει μια 37χρονη γυναίκα, η οποία ήταν παράλυτη τα τελευταία 19 χρόνια της ζωής της, να περπατήσει. Οι αισθητήριοι και κινητικοί νευρώνες της άρχισαν να εμφανίζουν δραστηριότητα μόλις 15 μέρες μετά την επέμβαση και κατάφερνε να κινήσει ανεπαίσθητα τα ισχία της. Μετά από 25 μέρες, τα πόδια της ανταποκρίνονταν σε νευρικά ερεθίσματα. Τρεις εβδομάδες αργότερα, η νεαρή γυναίκα μπορούσε πια να περπατήσει μόνη της με τη βοήθεια βέβαια ενός «πι».

Η συλλογή και φύλαξη βλαστοκυττάρων τα τελευταία χρόνια εφαρμόζεται ευρύτατα και στη χώρα μας . Η πιο πειστική απόδειξη για τη χρησιμότητά των βλαστοκυττάρων είναι, δυστυχώς, οι απεγνωσμένες εκκλήσεις που γίνονται κατά καιρούς για μεταμόσχευση νωτιαίου μυελού.

Αυτή τη στιγμή υπάρχουν αρκετές ομάδες ασθενειών που απαιτούν βλαστοκύτταρα, όπως αιματολογικές διαταραχές, διάφορες μορφές καρκίνου κ.λπ. Το κυριότερο όμως δεν είναι τι γίνεται τώρα, αλλά τι θα γίνει στο μέλλον. Οι επιστημονικές έρευνες και στον τομέα της ιατρικής εξελίσσονται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Έτσι ελπίζουμε ότι στα επόμενα χρόνια θα έχουμε θεαματικές εξελίξεις. Στο μέλλον τα βλαστοκύτταρα θα μπορούν να αξιοποιηθούν σε άγνωστες σήμερα περιπτώσεις.

Μια τράπεζα για κύτταρα

Τα βλαστοκύτταρα που παίρνουμε από τον πλακούντα και τον ομφάλιο λώρο αποθηκεύονται για μελλοντική χρήση σε δημόσιες ή ιδιωτικές τράπεζες.

Οι δημόσιες τράπεζες προσφέρουν τις υπηρεσίες τους δωρεάν, αλλά η αποθήκευση του δείγματος θεωρείται «δωρεά οργάνων». Αυτό σημαίνει ότι το δείγμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε οποιονδήποτε συμβατό ασθενή χρειάζεται μεταμόσχευση μυελού των οστών. Μοναδική εξαίρεση είναι η περίπτωση που κάποιο αδερφάκι του μωρού πάσχει από αιματολογικό νόσημα. Τότε το δείγμα που αποθηκεύεται προορίζεται μόνο για την οικογένεια του παιδιού.

Στις ιδιωτικές τράπεζες το δείγμα είναι προσωπικό, προορίζεται δηλαδή για τον ίδιο το δότη ή την οικογένειά του, και κοστίζει περίπου 2.000 ευρώ. Χρειάζεται προσοχή όμως. Καθώς στη χώρα μας δεν υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο που να ρυθμίζει τους όρους λειτουργίας αυτών των τραπεζών, ούτε φορέας ελέγχου, αλλά και καθώς δεν έχουν εφαρμοστεί οι τρεις σχετικές ευρωπαϊκές οδηγίες, η κατάσταση είναι λίγο θολή. Γι’ αυτό, ελέγξτε με πολύ μεγάλη προσοχή την τράπεζα στην οποία θα απευθυνθείτε. Αν μάλιστα ελέγχεται από κάποιον (κρατικό) φορέα του εξωτερικού, τότε μπορείτε να της έχετε μεγαλύτερη εμπιστοσύνη.

Η μοναδική δημόσια τράπεζα αποθήκευσης βλαστοκυττάρων λειτουργεί στο Κέντρο Μεταμοσχεύσεων του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών και συνεργάζεται με το Αιματολογικό και Εθνικό Κέντρο Ιστοσυμβατότητας στο Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο «Γ. Γεννηματάς». Συλλέγει ομφαλοπλακουντιακό αίμα κατά τη διάρκεια τοκετών που πραγματοποιούνται στο δημόσιο μαιευτήριο «Έλενα Βενιζέλου» και στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Αθηνών «Αττικό» καθώς και σε κάποια ιδιωτικά μαιευτήρια.

TI EINAI TA BΛΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΑ

Είναι τα κύτταρα που έχουν ως αποστολή τους τη δημιουργία όλων των ιστών του δέρματος. Αναπαράγονται διαρκώς κι έχουν την ικανότητα να μετατρέπονται σε οποιοδήποτε άλλο είδος κυττάρου μέσα στο σώμα (π.χ. σε μυϊκά , σε κύτταρα του εγκεφάλου, του δέρματος, του αίματος κ.λπ.). Τα εμβρυϊκά βλαστοκύτταρα που παίρνουμε από τον πλακούντα και τον ομφάλιο λώρο είναι κύτταρα που δεν διαφοροποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της εμβρυογένεσης (δεν σχημάτισαν ιστούς), αλλά έμειναν μέσα στο αίμα του πλακούντα και του ομφάλιου λώρου.