Στο Ευρωκοινοβούλιο η κρίσιμη οδηγία για τις πατέντες λογισμικού

37

Tην πολυσυζητημένη πρόταση οδηγίας για τις πατέντες λογισμικού που φιλοδοξεί να κατοχυρώσει τις εφευρέσεις που γίνονται μέσω υπολογιστή καλείται να ψηφίσει στις 6 Ιουλίου, στο Στρασβούργο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Η σχετική συζήτηση στην ΕΕ μεταξύ των θεσμικών οργάνων και των εμπειρογνωμόνων-εκπροσώπων του τομέα λογισμικού έχει αρχίσει από το 2001 και κατέληξε στην Οδηγία επί της οποίας θα αποφανθεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Γενικά, υπήρξε συναίνεση στο ότι η κατοχύρωση ευρεσιτεχνιών «καθαρού λογισμικού» δεν μπορεί να επιτραπεί, αντίθετα με ό,τι συμβαίνει στις ΗΠΑ.

Ωστόσο, τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και εκπρόσωποι της βιομηχανίας λογισμικού έχουν διχαστεί σε ένα κρίσιμο σημείο, στο κατά πόσον μπορεί να κατοχυρωθεί το λογισμικό που τρέχει μια εφεύρεση (π.χ ένα πλυντήριο ρούχων) ξεχωριστά από την εφεύρεση αυτή.

Η Οδηγία επιτρέπει την κατοχύρωση εφευρέσεων που έχουν επιτευχθεί μέσω υπολογιστή μόνο αν προσδίδουν «τεχνική συμβολή» σε μια εφευρετική δραστηριότητα. Με άλλα λόγια, το λογισμικό δεν μπορεί να κατοχυρώνεται ξεχωριστά από το σύνολο του οποίου εγγυάται τη λειτουργία.

Ωστόσο, τόσο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όσο και δεκάδες οργανώσεις καταναλωτών θεωρούν ότι ο ορισμός της «τεχνικής συμβολής» είναι ασαφής, και κατέθεσαν τροπολογίες που αποκλείουν ρητά την κατοχύρωση καθαρών λογισμικών.

Η ψηφοφορία της Τετάρτης αφορά τις τροπολογίες στις οποίες κατέληξε το Μάιο το Συμβούλιο Υπουργών, οι οποίες αγνοούν τις προηγούμενες τροπολογίες του Κοινοβουλίου και ουσιαστικά επιτρέπουν την κατοχύρωση καθαρού λογισμικού.

Από την Τρίτη, δεκάδες διαδηλωτές έχουν συγκεντρωθεί έξω από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζητώντας την καταψήφιση της Οδηγίας.

Οι Σοσιαλιστές, οι Πράσινοι και η Ενιαία Αριστερά τάσσονται τώρα κατά. Σύμφωνα με τον πρώην Γάλλο πρωθυπουργό Μισέλ Ροκάρ, «αυτό που παίζεται είναι η ελεύθεση διακίνηση των ιδεών». Χριστιανοδημοκράτες και Φιλελεύθεροι στηρίζουν τις θέσεις του Συμβουλίου και αναμένεται να ψηφίσουν «ναι».

Εθνικά Γραφεία Ευρεσιτεχνιών

Τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας χορηγούνται για τις εφευρέσεις που γίνονται μέσω υπολογιστή είτε από τα εθνικά γραφεία ευρεσιτεχνιών είτε από το Ευρωπαϊκό Γραφείο Ευρεσιτεχνιών (ΕΓΕ) που είναι εγκατεστημένο στο Μόναχο και δεν είναι κοινοτικός οργανισμός.

Δίπλωμα ευρεσιτεχνίας ή copyright;

Ένα δίπλωμα ευρεσιτεχνίας δίνει δικαίωμα ιδιοκτησίας στον εφευρέτη, δικαίωμα που απαγορεύει σε κάθε άλλο πρόσωπο να χρησιμοποιήσει την εφεύρεσή του. Το δικαίωμα αυτό διαρκεί για ένα περιορισμένο χρονικό διάστημα, συνήθως 20 χρόνια, και θεωρείται «ιδιοκτησία». Μπορεί κατά συνέπεια να αγοραστεί, να πωληθεί ή να επιτραπεί η χρήση του από τον ιδιοκτήτη. Όλα αυτά δεν είναι δυνατά στην περίπτωση του copyright.

Το copyright προστατεύει πρωτότυπες εργασίες που βασίζονται σε εργασίες ή έννοιες όπως τα μυθιστορήματα, οι μουσικές συνθέσεις, οι ηχητικές ή οπτικές μαγνητοσκοπήσεις, οι φωτογραφίες, τα λογισμικά, οι βιντεοσκοπήσεις και τα κινηματογραφικά έργα. Απαγορεύει την αντιγραφή ή την εμπορική εκμετάλλευση χωρίς την άδεια του κατόχου. Το copyright σε λογισμικά πληροφορικής ισχύει για 70 χρόνια μετά τον θάνατο του κατόχου.

Η προστασία μέσω copyright μπορεί να επιτευχθεί εύκολα και χωρίς μεγάλα έξοδα. Αρκεί να συμπληρωθεί μία αίτηση. Οι διαδικασίες χορήγησης ενός διπλώματος ευρεσιτεχνίας είναι πάρα πολύ πιο σύνθετες και το κόστος τους κυμαίνεται από 10.000 ευρώ στις ΗΠΑ σε 50.000 ευρώ για τα διπλώματα που χορηγεί το ΕΓΕ.

Υπέρ των διπλωμάτων οι μεγάλοι

Οι μεγάλες εταιρείες πληροφορικής τεχνολογίας είναι εν γένει υπέρ ενός συστήματος διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας που θα προστατεύει όχι μόνο τις εφευρέσεις που χρησιμοποιούν λογισμικά αυτά καθαυτά αλλά και τα εμπλεκόμενα λογισμικά. Κατά τα επιχειρήματά τους ένα σύστημα διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας μπορεί να ενθαρρύνει τις επενδύσεις στην έρευνα καθότι μειώνει τους διαχειριστικούς κινδύνους, ανταποδίδει τις ερευνητικές δαπάνες και συμβάλλει στην προστασία των ευρωπαϊκών εφευρέσεων από τον αμερικανικό ανταγωνισμό. Οι ίδιες μεγάλες εταιρείες ισχυρίζονται επίσης ότι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις μπορούν να επωφεληθούν από τη χρήση των ευρεσιτεχνιών και προτείνουν τη μείωση των εξόδων κατοχύρωσης μιας ευρεσιτεχνίας για τις ΜΜΕ.

Από την πλευρά τους οι ΜΜΕ θέλουν εν γένει να περιορίζονται τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας στις ίδιες τις εφευρέσεις, να αποκλείονται τα λογισμικά από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας, να αφεθεί κατά συνέπεια χωρίς προστασία το λογισμικό βάσης και να είναι διαθέσιμο για τους υπόλοιπους χρήστες. Πολλές ΜΜΕ προτιμούν για λόγους κόστους το copyright και θεωρούν ότι η μέθοδος αυτή προσφέρει ήδη επαρκή προστασία στους εφευρέτες.

Κίνδυνος για το open source

Μεταξύ των ΜΜΕ, οι χρήστες λογισμικού open source ισχυρίζονται ότι η οδηγία αυτή θα τους βλάψει πάρα πολύ. Η ομάδα των χρηστών open source εκπροσωπούμενη από το ανεξάρτητο και εμβληματικό σύστημα εκμετάλλευσης Linux βασίζει τις δραστηριότητές της στην κοινή χρήση των ιδεών και στο δικαίωμα να χρησιμοποιεί λογισμικά που έχουν εφεύρει άλλοι. Η ομάδα αυτή φοβάται ότι τα λογισμικά που δεν προστατεύονται, το copyright των οποίων ανήκει σε προγραμματιστές, θα χρησιμοποιηθούν από τις μεγάλες εταιρείες για να προστατευτούν στη συνέχεια από δίπλωμα ευρεσιτεχνίας.

Σύμφωνα με τη μελέτη του αμερικανού επιστήμονα Ντάνιελ Τζόνσον, οι ΜΜΕ είναι κατά μέσο όρο ιδιοκτήτες του 20% όλων των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας που χορηγήθηκαν σε λογισμικά από το ΕΓΕ τα πέντε τελευταία χρόνια. Το υπόλοιπο 80% βρίσκεται στα χέρια μεγάλων εταιρειών ή κυβερνητικών οργανισμών.

Αντιδράσεις από οργανώσεις

Εννέα Ελληνικές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις με έκδοση κοινής ανακοίνωσης καλούν τους Έλληνες ευρωβουλευτές να απορρίψουν την προτεινόμενη οδηγία.

Οι ελληνικές οργανώσεις που υπογράφουν την κοινή ανακοίνωση θεωρούν ότι η ευρωπαϊκή προοπτική κινδυνεύει πολύ περισσότερο από την προτεινόμενη οδηγία παρά από την απόρριψη του Ευρωσυντάγματος καθώς οδηγεί σε μια τεχνολογικά υποδουλωμένη Ευρώπη, στην οποία η καινοτομία, ο ανταγωνισμός, η έρευνα και η ανάπτυξη λογισμικού θα ασφυκτιούν από τον έλεγχο γιγαντιαίων αμερικανικών και ιαπωνικών επιχειρήσεων με χαρτοφυλάκια εκατοντάδων χιλιάδων ήδη κατοχυρωμένων πατεντών λογισμικού.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ