Η Κ.Ο.Θ. κατέκτησε την πρωτεύουσα της κλασικής μουσικής

Η Βιέννη αποτελεί αναμφισβήτητα την πρωτεύουσα της κλασικής μουσικής, αφού από τον 18^ο αιώνα ακόμη η δυναστεία των Αψβούργων συγκέντρωνε στην πόλη τους κορυφαίους συνθέτες και τους έθετε υπό την προστασία της, ενώ και η ίδια η πόλη γέννησε κατά καιρούς πολλούς σπουδαίους δημιουργούς. Συνθέτες όπως ο Χάυντν, ο Μότσαρτ, ο Μπετόβεν, ο Σούμπερτ, ο Στράους, ο Μάλερ και ο Σαίνμπεργκ, μεταξύ άλλων, διαμόρφωσαν τη μουσική της ταυτότητα και γέννησαν διαχρονικά αριστουργήματα αφήνοντας την πλούσια κληρονομιά τους στην ανθρωπότητα.

Αυτή την κληρονομιά, σήμερα, τη συναντά κανείς παντού περπατώντας στους δρόμους της Βιέννης, αφού θα σκοντάψει σίγουρα σε κάποιο μνημείο αυτής της μοναδικής μουσικής παράδοσης. Το μουσείο του Μπετόβεν, το σπίτι του Μότσαρτ και αυτό του Σούμπερτ, το μνημείο του Στράους και το αντίστοιχο του Μπραμς, το ίδρυμα του Σαίνμπεργκ, είναι μερικά μόνο παραδείγματα αυτής της σπάνιας συγκέντρωσης τόσων πολλών μουσικών μεγαλοφυών σε μία πόλη.

Δεν είναι όμως λαμπερό μόνο το παρελθόν της Βιέννης στη μουσική, αλλά και το παρών της, αφού εκεί υπάρχει το Μέγαρο Μουσικής με τις 600 διαφορετικές αίθουσες συναυλιών, όπως οι περιζήτητες ‘Μότσαρτ’ και ‘Σούμπερτ’ μεταξύ άλλων ή η ξακουστή Όπερα της Βιέννης που διαχρονικά φιλοξενεί εμβληματικές παραστάσεις, ενώ συναυλίες γίνονται καθημερινά και στις εκκλησίες της πόλης και όχι μόνο. Η μουσική ανθεί διαχρονικά στην Βιέννη.

Μέσα σε όλα αυτά δεσπόζει και η ιστορική αίθουσα Musikverein, που ανεγέρθη με τη δωρεά του εκ Βλάστης Κοζάνης εμπόρου και ευεργέτη Νικολάου Δούμπα, στο νεοκλασικό ύφος των αρχαίων ελληνικών ναών. Η αίθουσα αυτή έχει μία από τις κορυφαίες ακουστικές σε όλο τον κόσμο και μαγνητίζει κάθε χρόνο εκατομμύρια μάτια τηλεοπτικά, από κάθε γωνιά του πλανήτη, για την καθιερωμένη Πρωτοχρονιάτικη συναυλία της Φιλαρμονικής της Βιέννης, ενώ προσελκύει φίλους της μουσικής από όλο τον κόσμο για μία μοναδική εμπειρία στους χώρους της.

Σε αυτή την περιβόητη Χρυσή Αίθουσα που κάθε ήχος ακούγεται κρυστάλλινος εμφανίστηκε η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης μπροστά στο άκρως απαιτητικό Βιεννέζικο κοινό με ένα πρόγραμμα που όπως δήλωσε ο Διευθυντής της Σίμος Παπάνας «έχει σχέση με την ελληνική ιστορία αυτής της αίθουσας, η οποία δεν είναι τόσο γνωστή όσο θα μπορούσε να είναι». Οι Βιεννέζοι προσήλθαν μαζικά, όπως και οι Έλληνες της διασποράς, με αποτέλεσμα η πληρότητα της τεράστιας αίθουσας να αγγίξει το 80%. Η Κ.Ο.Θ. κέρδισε αυτό το απαιτητικό κοινό από το πρώτο κιόλας έργο του προγράμματος, την πολύχρωμη και γεμάτη από Ελλάδα ‘Δωδεκανησιακή Σουίτα αρ.1’ του Γιάννη Κωνσταντινίδη, αφού το ζεστό και παρατεταμένο χειροκρότημα και τα πλατιά χαμόγελα των θεατών έδειξαν πως πείστηκαν αμέσως για την αξία του συνόλου που είχαν μπροστά τους. Όλα πλέον προμήνυαν μία βραδιά γεμάτη συγκινήσεις.

Αυτό ακριβώς έγινε στη συνέχεια, μέσα από τις ολοένα μεταβαλλόμενες ηχητικές περιπλανήσεις του προγράμματος. Σειρά είχαν οι παραλλαγές σε ένα θέμα ροκοκό του Τσαϊκόφσκι, με σολίστ τον εξαιρετικά ταλαντούχο Αυστριακό τσελίστα Jeremias Fliedl, που με τη φρέσκια ματιά του και το εκρηκτικό ταμπεραμέντο του χάρισε στους συμπατριώτες του μια υπέροχη ερμηνεία του έργου και δικαίως αποθεώθηκε. Λίγο πριν χαρίσει στο κοινό ένα bis με Μπαχ, δήλωσε πως ήταν μεγάλη του τιμή που εμφανίστηκε στη συγκεκριμένη αίθουσα με αυτή τη σπουδαία ορχήστρα, όπως χαρακτήρισε την Κ.Ο.Θ., με το κοινό να συμφωνεί εμφατικά χειροκροτώντας αμφότερους. Αργότερα δήλωσε για την εμπειρία αυτή: «Η ακουστική της Musikverein είναι άμεσα αναγνωρίσιμη. Αυτό μπορεί να είναι υπέροχο, αλλά και μια πρόκληση για τους σολίστ… σου δημιουργεί την αίσθηση ότι “παίζεις πάνω σε σύννεφα”. Οι υψηλές συχνότητες αναδεικνύονται πολύ όμορφα, αλλά αυτό μπορεί να είναι δίκοπο μαχαίρι, καθώς οι χαμηλές συχνότητες αποτελούν πάντα μια πρόκληση για την ορχήστρα. Και αυτή η πρόκληση είναι που με ώθησε να παίξω διαφορετικά».

Στους διαδρόμους της αίθουσας, κατά το διάλειμμα, γινόταν πλέον φανερό από τις συζητήσεις πως οι Βιεννέζοι ήταν ενθουσιασμένοι με τη συναυλία, με τους Έλληνες της διασποράς να υπερηφανεύονται για το συμφωνικό σύνολο από την πατρίδα τους και να στέλνουν χαιρετίσματα μέσω των ανθρώπων της Κ.Ο.Θ. σε κάθε γωνιά της χώρας.

Το δεύτερο μέρος ξεκίνησε με ένα χαιρετισμό του κατεξοχήν ειδικού της αρχαίας ελληνικής λύρας Δρ. Νίκου Ξανθούλη, που προέτρεψε το κοινό να κοιτάξει τριγύρω του, για να δει παντού, στα αγάλματα και στις τοιχογραφίες της αίθουσας, την αρχαία ελληνική λύρα. Η διαφορά από τη λύρα που κρατούσε στο χέρι του ήταν, όπως είπε, πως εκείνες ήταν σιωπηλές, ενώ η δική του ζωντανή και έβγαζε ήχους. Αφού εξήγησε τους τρόπους που βγάζει ήχους το συγκεκριμένο όργανο, έπαιξε λίγο για να ακουστεί έτσι για πρώτη φορά ο ήχος μιας αρχαίας ελληνικής λύρας μέσα στο ναό αυτό της μουσικής. Το κοινό μαγνητίστηκε από τον ήχο του και ακολούθησε η παγκόσμια πρεμιέρα της ‘Μπαλάντας της Εφέσου’ που έγραψε ο διάσημος Τούρκος πιανίστας και συνθέτης Fazıl Say, για την Κ.Ο.Θ. και τον Νίκο Ξανθούλη, με σκοπό να παρουσιαστεί τη συγκεκριμένη βραδιά.

Ο σολίστ χαρακτήρισε ως «μεγάλο προνόμιο» την εμφάνισή του σε μία τέτοια αίθουσα και μάλιστα «με μία σπουδαία ορχήστρα που εξελίσσεται συνεχώς», συμπληρώνοντας πως «δεν θα μπορούσε να είναι καλύτερη απόψε. Αυτό που την κάνει ξεχωριστή είναι το βλέμμα των ανθρώπων της και η συμμετοχή τους», ενώ ο Σίμος Παπάνας δήλωσε για την παγκόσμια αυτή πρεμιέρα: «Δημιουργήθηκε από την παραγγελία μας αυτού του έργου ένας δεσμός και είναι σημαντικός ο συμβολισμός για τον ρόλο της μουσικής ως παγκόσμιας γλώσσας και ως μέσου γεφύρωσης των πολιτισμών, αλλά και διάνοιξης καινούριων δρόμων στη φιλία ανάμεσα στους λαούς».

Το κυρίως μέρος του προγράμματος ολοκληρώθηκε με την ‘Ενάτη Συμφωνία’ του Σοστακόβιτς, με αφορμή τη συμπλήρωση 50 χρόνων από το θάνατό του, έργο που απαιτεί από κάθε συμφωνική ορχήστρα το μέγιστο βαθμό ικανότητας σε κάθε ομάδα οργάνων της. Ο μαέστρος Thomas Sanderling, προστατευόμενος και προσωπικός φίλος του Σοστακόβιτς, ήταν η ιδανική επιλογή για να οδηγήσει την Κ.Ο.Θ. με σιγουριά σε μια συγκλονιστική της εκτέλεση, με το κοινό να ανταποκρίνεται στο τέλος με καθολική αποθέωση. Ο Σίμος Παπάνας δήλωσε σχετικά με αυτή τη συνεργασία: «Αυτή είναι ίσως η πιο σημαντική συναυλία σε μια θρυλική αίθουσα, ίσως την κορυφαία του πλανήτη με μαέστρο τον ζωντανό θρύλο της τέχνης της διεύθυνσης ορχήστρας Τhomas Sanderling, που ερμήνευσε αυτήν την συμφωνία με πραγματικά μοναδικό τρόπο μαζί με την ορχήστρα μας»

Δεν είχε όμως ακόμη ολοκληρωθεί αυτή η λαμπερή βραδιά θριάμβου για την ελληνική ορχήστρα. Ο μαέστρος ενημέρωσε το κοινό πως θα τους χαρίσουν και… επιδόρπιο, όπως είπε, με μέρος του νέου έργου του Αντώνη Σουσάμογλου ‘Γιορτή στη Βλάστη’ προς τιμήν βεβαίως του Νικολάου Δούμπα. Όπως δήλωσε στους εκπροσώπους του Τύπου ο δημιουργός της «Είμαστε η Κρατική Ορχήστρα με τη μεγαλύτερη εγγύτητα στη Βλάστη και θέλαμε να του αφιερώσουμε κάτι. Έτσι ερεύνησα τα δημοτικά τραγούδια της περιοχής, με τον πλούσιο ρυθμικό και αρμονικό τους κόσμο, και έγραψα μια σύνθεση που περιγράφει μια γιορτή: από τους πρώτους αυτοσχεδιασμούς, τη συνάντηση των φίλων, την κορύφωση και τέλος το ηλιοβασίλεμα». Οι Βιεννέζοι απάντησαν στο τέλος με μία πεντάλεπτη (!!) αποθέωση επιβραβεύοντας τους πρωταγωνιστές για όσα άκουσαν, για να κλείσει με τον καλύτερο τρόπο και απολύτως ταιριαστά μία από τις πιο χρυσές και ιστορικές σελίδες της ιστορίας της Κ.Ο.Θ., σε μια χρυσή και ιστορική αίθουσα συναυλιών.

Ο Διευθυντής της Κ.Ο.Θ. δήλωσε ενθουσιασμένος μετά από τον θρίαμβο αυτό: «Τα οφέλη όπως και οι προκλήσεις σε μια τέτοια εμφάνιση είναι τεράστια. Μόνο αν δει κανείς τις αφίσες όσων έπαιξαν μαζί με εμάς σε αυτή την αίθουσα, από όπου περνούν τακτικά οι μεγαλύτερες ορχήστρες του πλανήτη, θα καταλάβει πόσο σημαντικό είναι αυτό που καταφέραμε ως μία ελληνική ορχήστρα!»

Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους η Υπουργός Πολιτισμού της Ελλάδας κ. Λίνα Μενδώνη, ο Έλληνας Πρέσβυς στην Αυστρία κ. Γιώργος Ηλιόπουλος, ο Κύπριος Πρέσβυς στην Αυστρία κ. Ανδρέας Ιγνατίου, εκπρόσωποι του Υπουργείου Εξωτερικών της Αυστρίας, εκπρόσωπος του Σεβασμιοτάτου Μητροπολίτη Αυστρίας, Υπερτίμου και Εξάρχου Ουγγαρίας και Μεσευρώπης κκ Αρσενίου, εκπρόσωποι φορέων, Ελληνικών Κοινοτήτων και εκπαιδευτικοί της Ελληνικής Εθνικής Σχολής Βιέννης. Η κ. Μενδώνη δήλωσε μετά την εκδήλωση στους εκπροσώπους του Τύπου:

«Η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης εμφανίστηκε σε έναν από τους πλέον εμβληματικούς χώρους μουσικής παγκοσμίως, στην ιστορική «Χρυσή Αίθουσα» της Musikverein της Βιέννης. Η παρουσία της αποτελεί ένα κορυφαίο πολιτιστικό γεγονός και ταυτόχρονα μια στιγμή ιδιαίτερης υπερηφάνειας για τη χώρα μας. Η ιστορική αυτή αίθουσα, η οποία συνδέεται άρρηκτα με την παγκόσμια μουσική παράδοση και φέρει τη σφραγίδα του Έλληνα ευεργέτη Νικολάου Δούμπα, υποδέχθηκε για πρώτη φορά στην ιστορία της τον ήχο της αρχαίας ελληνικής λύρας, μέσα από την ερμηνεία του Δρ. Νίκου Ξανθούλη. Το γεγονός ότι η Ορχήστρα μας βρέθηκε ενώπιον ενός ακροατηρίου, απαιτητικού και πεπαιδευμένου, κερδίζοντας την αποδοχή και τον ενθουσιασμό του, επιβεβαιώνει την ποιοτική της εμφάνιση. Για την Ελλάδα που είναι διεθνώς αναγνωρισμένη για την πολιτιστική της κληρονομιά, έχει φτάσει πλέον ο καιρός να ενταχθεί στον παγκόσμιο πολιτιστικό χάρτη και για τους πολιτιστικούς θεσμούς της, για τις παραγωγές τους, για τους καλλιτέχνες, για τους ανθρώπους που πραγματικά εργάζονται με απόλυτη αφοσίωση για την εξωστρέφεια του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού. Η επένδυση στην αναβίωση της ελληνικότητας κάθε μορφής τέχνης, αποτελεί πρακτική που συμβάλλει στην περαιτέρω αναγνωρισιμότητα της μεγάλης διαχρονίας της ελληνικής τέχνης αλλά και στην αναγνωρισιμότητα των ίδιων των Ελλήνων καλλιτεχνών. Η εμφάνιση της ΚΟΘ συνιστά μια ισχυρή απόδειξη αυτού του οράματος εξωστρέφειας και διεθνοποίησης που υπηρετούμε με συνέπεια τα τελευταία χρόνια με στόχο να φέρουμε τον ελληνικό πολιτισμό στο προσκήνιο των μεγάλων παγκόσμιων σκηνών. Θερμά συγχαρητήρια σε όλους τους συντελεστές για αυτή την ιστορική στιγμή».

Η συναυλία πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.