Το inForum, το διήμερο συνέδριο «Brain Retain & Regain», που διοργάνωσε το in.gr, ανέδειξε τη σοβαρότητα του φαινομένου του brain drain στην Ελλάδα, με συμμετέχοντες πολιτικούς από την αντιπολίτευση να αμφισβητούν το κυβερνητικό αφήγημα περί ανάπτυξης και αύξησης μισθών αντιμετωπίζοντας με σκεπτικισμό την αποτελεσματικότητα των κυβερνητικών πολιτικών στην αντιμετώπιση του φαινομένου και αναδεικνύοντας τις δομικές αδυναμίες του υφιστάμενου παραγωγικού μοντέλου.

Η αντίθεση στο κυβερνητικό μοντέλο, η ανάγκη για αλλαγές και η επικέντρωση στους νέους και την ποιότητα ζωής αποτέλεσαν κοινά σημεία στις προσεγγίσεις των περισσότερων, σε αντιδιαστολή με κυβερνητικά στελέχη που περιέγραψαν μια «μαγική εικόνα» της Ελλάδας, παραβλέποντας τις επισημάνσεις που ακούστηκαν στο συνέδριο για την Ελλάδα των χαμηλών μισθών, της ακρίβειας, του στεγαστικού, της απουσίας Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας. Τις επισημάνσεις για την έλλειψη αξιοκρατίας, για τις ελλείψεις σε τομείς όπως η υγεία και παιδεία, για την απουσία κοινωνικού κράτους.

Μαγική εικόνα

Ενδεικτικά, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Κωστής Χατζηδάκης, ανέφερε ότι το μεταναστευτικό ισοζύγιο της Ελλάδας έχει γίνει θετικό, καθώς περισσότεροι Έλληνες επιστρέφουν απ’ όσους φεύγουν, αποδίδοντας αυτή την αλλαγή στα φορολογικά και επαγγελματικά κίνητρα για επιστροφή, καθώς και σε «στοχευμένες δράσεις». «Δεν είμαστε πια στην Ελλάδα της κρίσης. Δεν έχουμε γίνει παράδεισος, αλλά σίγουρα τα πράγματα είναι διαφορετικά. Υπάρχουν πολλά που πρέπει να γίνουν, αλλά υπάρχουν ευκαιρίες, οι οποίες οδηγούν να έχουμε περισσότερους Έλληνες που επιστρέφουν στη χώρα από αυτούς που φεύγουν».

Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης υποστήριξε ακόμη ότι οι πρωτοβουλίες της κυβέρνησης για την ενίσχυση της τάσης επιστροφής των Ελλήνων που μετανάστευσαν στο εξωτερικό στα χρόνια της κρίσης περιλαμβάνουν: Επέκταση της αξιολόγησης στο Δημόσιο, κατάρτιση ανέργων και εργαζομένων με πιστοποίηση των γνώσεων που αποκτούν, καθώς και «νομοθετικές παρεμβάσεις για τις παθογένειες του βαθέος κράτους».

Στο ίδιο μήκος κύματος η υπουργός Εργασίας, Νίκη Κεραμέως, στην τοποθέτησής της παρουσίασε μια ωραιοποιημένη εκδοχή της ελληνικής αγοράς εργασίας, κάνοντας λόγο για σημαντικό ρυθμό ανάπτυξης της Ελλάδας, δημιουργία 500.000 νέων θέσεων εργασίας, αύξηση μισθών, και σπουδαίες επαγγελματικές ευκαιρίες. Αναφερόμενη ωστόσο στις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, η υπουργός, ένιψε τας χείρας, λέγοντας πως η κυβέρνηση θα ενισχύσει το θεσμικό πλαίσιο, ωστόσο είναι κρίσιμο να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων οι εκπρόσωποι των εργαζομένων και των εργοδοτών και να συμφωνήσουν. «Αυτή τη στιγμή είναι σε εξέλιξη διάλογος με όλους τους εθνικούς κοινωνικούς εταίρους προκειμένου να εκπονηθεί μέχρι το τέλος του χρόνου, οδικός χάρτης για την ενίσχυση του πλαισίου Συλλογικών Συμβάσεων. Είμαστε ανοικτοί στο διάλογο, είμαστε έτοιμοι να ακούσουμε τις προτάσεις τους», είπε η Υπουργός.

Τσίπρας: Το τέλμα θα βαθαίνει εκτός αν υπάρξει εναλλακτική, αξιόπιστη και ισχυρή απάντηση απέναντι στη σημερινή κυβέρνηση

Την κυβερνητική εικόνα περί ανάπτυξης, αποδόμησε, ο Αλέξης Τσίπρας παρουσιάζοντας μια σειρά από στατιστικά στοιχεία που φανερώνουν οικονομική στασιμότητα και κοινωνική οπισθοδρόμηση: μείωση του μέσου εισοδήματος κατά 13 μονάδες, απομάκρυνση από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο και πλήρη απουσία ενός σύγχρονου παραγωγικού μοντέλου.

Υπογραμμίζοντας την αναντιστοιχία ανάμεσα στις κυβερνητικές δηλώσεις και την πραγματικότητα που βιώνουν οι νέοι, αποτύπωσε το κλίμα απογοήτευσης που επικρατεί στη νέα γενιά: «Το 2015 οι νέοι έφευγαν γιατί δεν τους “άντεχε” η χώρα, τώρα επιλέγουν το εξωτερικό γιατί δεν αντέχουν οι ίδιοι τη χώρα», είπε ενώ επισήμανε ότι η κυβέρνηση έχει οδηγήσει τη χώρα σε «βαλκανοποίηση της οικονομικής ζωής», με 28% των πολιτών στο όριο της φτώχειας, χαμηλούς μισθούς, αποδυναμωμένο κοινωνικό κράτος και κραυγαλέες ανισότητες.

«Οι γενιές της τελευταίας δεκαπενταετίας για πρώτη φορά μετά τον πόλεμο αισθάνονται ότι θα ζήσουν χειρότερα από ότι οι προηγούμενες. Αυτή είναι η βασική αιτία που οδηγεί και διατηρεί το brain drain. Ένα ακόμη στοιχείο είναι ότι στην Ελλάδα, υπάρχει η μεγαλύτερη φορολογία της μισθωτής εργασίας. Η κυβέρνηση όταν ανέλαβε, μείωσε την φορολογία στα μεγάλα εισοδήματα», είπε ο πρώην πρωθυπουργός προσδιορίζοντας τα χαρακτηριστικά που θα πρέπει να συνθέτουν το νέο παραγωγικό μοντέλο: Πρέπει να δομηθεί πάνω «στα 4 “Α”, Ανάπτυξη, Αναδιανομή, Ανθεκτικότητα, Ασφάλεια», είπε σημειώνοντας πως «αν δεν υπάρξει αυτό, η ελληνική οικονομία θα πέσει ξανά στα βράχια».

Οι νέοι φεύγουν γιατί δεν αντέχουν τη χώρα – Χρειάζεται νέο παραγωγικό μοντέλο

Ο πρώην πρωθυπουργός σημείωσε ότι όπως συμβαίνει και στην οικονομία, έτσι και στην πολιτική ζωή της χώρα φαίνεται να διαμορφώνεται ένα ερώτημα: αν θα υπάρξει εναλλακτικό όραμα διακυβέρνησης και πορείας της χώρας.

«Αν αυτό δεν υπάρξει, μπορεί να βλέπουμε το τέλμα θα βαθαίνει ακόμα περισσότερο και οι ανισότητες θα μεγαλώνουν ακόμα περισσότερο, να έχουμε κάποια ξεσπάσματα, αλλά να παραμένουμε στο τέλμα και οι ανισότητες να διευρύνονται» υπογράμμισε ο Αλέξης Τσίπρας και συμπλήρωσε ότι «αν υπάρξει συγκροτημένη προσπάθεια να διατυπωθεί ένα όραμα που θα εμπνέει και θα κινητοποιεί και υπάρξει εναλλακτική, αξιόπιστη και ισχυρή απάντηση απέναντι στη σημερινή κυβέρνηση, τότε είναι βέβαιο ότι τα πράγματα θα αλλάξουν».

Παπανδρέου: Απαιτείται σοβαρός διάλογος για το πού πάει ο τόπος

Ο πρώην πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου χαρακτήρισε το brain drain ως «ψήφο δυσπιστίας» απέναντι σε ένα παρασιτικό, πελατειακό και συγκεντρωτικό πολιτικό σύστημα, τονίζοντας την ανάγκη για βαθιές θεσμικές αλλαγές και μεγαλύτερη συμμετοχή της νεολαίας. Επέκρινε την έλλειψη διαβούλευσης με τους νέους και ανέδειξε την ανάγκη για ένα παραγωγικό μοντέλο που θα βασίζεται στη δημιουργικότητα και τη γνώση.

«Δεν είναι η Ελλάδα της ανάπτυξης μία Ελλάδα που πουλά real estate και που έρχονται τα funds να αγοράσουν κόκκινα δάνεια. Η Ελλάδα της ανάπτυξης είναι αυτή που πρέπει να βασιστεί στον πληθυσμό της και έχει φύγει ο νέος…», είπε χαρακτηριστικά.

Κατηγόρησε τη ΝΔ για αδιαφάνεια, εξάρτηση από μεγάλα συμφέροντα και έλλειψη αξιοκρατίας στην πράξη. Τόνισε ότι απαιτείται σοβαρός  διάλογος για το μέλλον της χώρας και προειδοποίησε πως, χωρίς αλλαγή παραγωγικού μοντέλου, η Ελλάδα κινδυνεύει με νέα κρίση.

Ερωτηθείς για την Κεντροαριστερά και αν το ΠΑΣΟΚ μπορεί μόνο του ή αν χρειάζονται και ευρύτερες δυνάμεις, απάντησε ότι εκείνος λέει «να μη βάλουμε το κάρο μπροστά από τα άλογα» και εξήγησε: «Εάν αναπτυχθεί, κι αυτό κάνει το ΠΑΣΟΚ με πρόγραμμα, πρόταση, όραμα τι πρέπει να αλλάξει στη χώρα, πιστεύω θα συσπειρωθούν δυνάμεις γύρω από αυτή την πρόταση. Αυτό είναι το βασικό θέμα, ένας σοβαρός διάλογος και όχι συζήτηση για την καρέκλα, ποιος είναι πάνω απ’ τον άλλο και ποιος θα πάρει ψήφους. Αυτή είναι μια αδιέξοδη συζήτηση. Η ουσιαστική συζήτηση είναι πού πάει ο τόπος, πώς θα αλλάξουμε το παραγωγικό μοντέλο…».

Αγωνία για το μέλλον της Ελλάδας

Η Ελλάδα δεν είναι φιλική ούτε για επιστροφή όσων έχουν φύγει στο εξωτερικό ούτε για παραμονή, σημείωσε και ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ, Νίκος Ανδρουλάκης, επιρρίπτοντας ευθύνες στην κυβέρνηση της ΝΔ για τη διαχείριση του κράτους ως λάφυρο.

«Διαχειρίζονται το κράτος ως λάφυρο. Και, αν αυτό δεν αλλάξει, δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτα. Νομίζουν οι κυβερνώντες ότι επειδή τους ψήφισε ο λαός, το κράτος είναι ιδιοκτησία τους και εργαλειοποιούν τη γραφειοκρατία, τη διαφθορά, για να αναπαράγουν την εξουσία τους. Αν δεν αντιμετωπίσουμε αυτό το κεντρικό πρόβλημα, δεν αντιμετωπίζουμε τίποτα. Δείτε το σκάνδαλο στον ΟΠΕΚΕΠΕ», ανέφερε χαρακτηριστικά και συμπλήρωσε ότι «εάν εμείς γίνουμε κυβέρνηση, θα βάλουμε τις βάσεις ενός σοσιαλδημοκρατικού προγράμματος που θα φέρει στη χώρα την ευρωπαϊκή κανονικότητα».

Κριτική στο υφιστάμενο παραγωγικό μοντέλο άσκησε και ο πρώην πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος, στην τοποθέτησή του στο συνέδριο του in.  Όπως είπε η Ελλάδα δεν είναι ελκυστική στους ανθρώπους. «Ιδίως στους ανθρώπους που είναι εξειδικευμένοι, έχουν υψηλό επίπεδο μόρφωσης και βεβαίως μπορούν να προσφέρουν πολλά. Αλλά δεν έχουν την αντιμετώπιση που πρέπει για να γυρίσουν», είπε.«Στην Ελλάδα έχουμε ένα παραγωγικό μοντέλο, που ναι κάνει κάποια βήματα, σε επίπεδο πχ Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ), σε επίπεδο χρέους, σε επίπεδο ανάπτυξης. Αλλά το παραγωγικό αυτό μοντέλο δεν έχει καμία μορφή και βιωσιμότητα τέτοια που να εγγυάται θέσεις εργασίας σαν και αυτές που είπαμε προηγουμένως», ανέφερε, ο κ. Παυλόπουλος. «Πρέπει να το διορθώσουμε. Δεν πρέπει να μείνουμε στους αριθμούς», συμπλήρωσε.

«Χρειάζονται ριζικές αλλαγές»

«Ο καθοριστικός, ο πρώτος λόγος που φεύγουν οι νέοι μας, είναι οι συνθήκες εργασίας. Δηλαδή όταν δεν υπάρχουν συλλογικές συμβάσεις εργασίας, όταν δεν υπάρχουν αξιοπρεπείς μισθοί, όταν δεν υπάρχουν θέσεις εργασίας στην ειδικότητα, ή στην ειδίκευση που έχει ο νέος επιστήμονας, αναγκάζεται να αναζητά άλλους τρόπους», είπε στην τοποθέτησή του ο ΓΓ του ΚΚΕ Δημήτρης Κουτσούμπας, προσθέτοντας ότι «ο καπιταλισμός και εδώ στην Ελλάδα και εκεί, στην Ευρώπη, στην Αμερική, σε όλο τον κόσμο είναι ίδιος. Είναι σύστημα εκμεταλλευτικό. Άρα το παραγωγικό μοντέλο έχει να κάνει με το πως αλλάζει συνολικά αυτό το σύστημα».

«Εμείς λέμε και στους νέους που μένουν εδώ, να παλέψουν μαζί με τους εργαζόμενους. Οι γιατροί, όλες οι ειδικότητες, οι νοσηλευτές, να φτιάξουν το μέτωπό τους, τη συμμαχία τους, να παλέψουν να διεκδικήσουν και άμεσες ανάσες ανακούφισης, για καλυτέρευση των όρων, των συνθηκών της δουλειάς τους, της ζωής τους, αλλά και να κάνουν ριζικές αλλαγές, αυτό που λέμε ‘άλλο μοντέλο’, ένα άλλο κοινωνικό σύστημα», σημείωσε.

  «Κρίσιμο το ζήτημα του παραγωγικού μοντέλου»

«Αυτό που βιώνουν οι νέοι άνθρωποι είναι πως οι προοπτικές τους λιγοστεύουν», ανέφερε, ο πρόεδρος της Νέας Αριστεράς Αλέξης Χαρίτσης, σημειώνοντας ότι θα πρέπει να μας απασχολήσει συνολικά το παραγωγικό μοντέλο.

«Η πολιτική μπορεί να αλλάξει τη ζωή των ανθρώπων προς το καλύτερο και το χειρότερο. Το ζήτημα του παραγωγικού μοντέλου είναι κρίσιμο. Σήμερα, λείπει το παραγωγικό κομμάτι», είπε, προσθέτοντας ότι: «οι νέοι νιώθουν την πολιτική μακριά από αυτούς, πρόκειται για μια αντίληψη που καλλιεργείται εντέχνως. Καλλιεργεί μια κοινωνία χαμηλών προσδοκιών. Αυτό πρέπει να το αντιστρέψουμε. Δεν είναι όλες οι πολιτικές το ίδιο, δεν είναι όλοι οι πολιτικοί το ίδιο». Εξέφρασε δε, φόβους ότι με τις εξελίξεις που υπάρχουν στην Ευρώπη στα επόμενα χρόνια μπορεί να δούμε «τέρατα».

«Η αδυναμία αξιοκρατικής προόδου σπρώχνει τους νέους στο εξωτερικό»

Από την πλευρά του, ο Στέφανος Κασσελάκης υποστήριξε πως σε καμία περίπτωση ο ίδιος δεν θα είχε την ίδια εξέλιξη αν βρισκόταν στην Ελλάδα, ενώ ανέφερε πως η αδυναμία αξιοκρατικής προόδου εντός της χώρας σπρώχνει τους νέους στο εξωτερικό. Τόνισε δε,  την ανάγκη επενδύσεων στην έρευνα και την καινοτομία. Είπε ότι ο ρόλος της πολιτικής είναι «να εξασφαλίζει ίσες αφετηρίες και να αφήνει τους πολίτες να εξελίσσονται», καθώς και ότι «το βασικό πράγμα που πρέπει να κάνουμε στην πολιτική είναι να βάλουμε νέο κόσμο να την αλλάξει» και έκλεισε λέγοντας: «Επιλέξτε άλλους ανθρώπους – με τους ίδιους δεν θα αλλάξει τίποτα».

Ειδήσεις Σήμερα: