Αγορά εργασίας: Τα επαγγέλματα με τις μεγαλύτερες ελλείψεις ως το 2035

Η αγορά εργασίας στην Ελλάδα θα γίνεται όλο και πιο «σφιχτή» τα επόμενα χρόνια, υποστηρίζουν αναλύσεις ειδικών, όπως αναφέρει σχετική έρευνα του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών.  Αυτό σημαίνει ότι η απόσταση μεταξύ των κενών θέσεων εργασίας και του αριθμού των ανέργων θα μειώνεται και θα είναι σχετικά δυσκολότερο στους εργοδότες να βρουν το κατάλληλο προσωπικό.  Προς το παρόν πάντως η αγορά εργασίας στην Ελλάδα παραμένει επίμονα «χαλαρή». Δηλαδή η ανεργία ξεπερνά τις κενές θέσεις εργασίας ή την λεγόμενη «αποτελεσματική ανεργία», με αποτέλεσμα η χώρα μας να έχει από τα υψηλότερα ποσοστά αναξιοποίητου εργατικού δυναμικού.  Την ίδια στιγμή εκτιμάται  ότι υπάρχουν τουλάχιστον 200.000 κενές θέσεις  – όπως είχε αναφέρει ο πρόεδρος της Τράπεζας της Ελλάδας Γιάννης Στουρνάρας, ενώ η Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων τις υπολόγιζε σε 260.000.

Δείκτης ελλείψεων εργατικού δυναμικού

Πώς μπορούμε να γεφυρώσουμε το χάσμα ανάμεσα στους άνεργους – που σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ είναι σχεδόν 445.000 άτομα (977.000 σύμφωνα με τη ΔΥΠΑ), και στις κενές θέσεις εργασίας; Ποια είναι τα επαγγέλματα με τις μεγαλύτερες ελλείψεις και τις πιο έντονες ανισορροπίες στην αγορά εργασίας;

Μια χρήσιμη έρευνα που καταγράφει τις ευκαιρίες, τις προκλήσεις αλλά και τις αναντιστοιχίες στην αγορά εργασίας είναι ο Δείκτης Ελλείψεων Εργατικού Δυναμικού και Δεξιοτήτων 2025, του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης (CEDEFOP).

Ο Δείκτης που συνέθεσε η επιστημονική ομάδα του Κέντρου – με βάση το ευρωπαϊκό μοντέλο Πρόβλεψης Δεξιοτήτων (Cedefop Skills Forecast) μας βοηθάει να αναλύσουμε τις τάσεις στην αγορά εργασίας, ώστε να είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε όσα μας επιφυλάσσει το άμεσο και το κοντινό μέλλον – με ορίζοντα το 2035.

Tρεις πυλώνες

Ο Δείκτης ονομάζεται Cedefop Labour and Sκills Shortage Index 2025 και βασίζεται σε τρεις πυλώνες: Ο πρώτος πυλώνας είναι οι ελλείψεις από την πλευρά της ζήτησης (demand shortage). Aφορά τους επαγγελματικούς τομείς που θα αναπτύσσονται με τέτοιο ρυθμό που οι ανάγκες τους θα ξεπερνάνε την προσφορά εργατικού δυναμικού με το συγκεκριμένο επίπεδο δεξιοτήτων.

Ο δεύτερος πυλώνας είναι οι ελλείψεις από την πλευρά της προσφοράς (supply shortage). Αναφέρεται στις ανάγκες αντικατάστασης προσωπικού τα επόμενα χρόνια, καθώς το υπάρχον εργατικό δυναμικό θα αποσύρεται από την αγορά εργασίας.

Ο τρίτος πυλώνας είναι οι ελλείψεις λόγω ανισορροπίας στην αγορά εργασίας (imbalance shortage). Αυτό σημαίνει ότι θα λείπουν οι εργαζόμενοι που διαθέτουν το συγκεκριμένο επίπεδο προσόντων που έχει ανάγκη η αγορά, ανάλογα με  κάθε επάγγελμα.

Οι τρεις πυλώνες βαθμολογούνται σε μια κλίμακα από το 1 (μηδενική έλλειψη ή πλεόνασμα εργατικού δυναμικού) ως το 4 (έντονη έλλειψη). Παρακάτω παρατίθενται τα στοιχεία για την Ελλάδα, με τα επαγγέλματα που βρίσκονται σε επίπεδο 3 και πάνω – δηλαδή θα έχουν μεγάλη ως έντονη έλλειψη εργατικού δυναμικού, ανάλογα με το εκπαιδευτικό επίπεδο και την επαγγελματική θέση.

Την επόμενη δεκαετία θα αυξηθούν οι ανάγκες σε βοηθούς ιατρικών ειδικοτήτων και νοσηλευτές, λιγότερο από ό,τι σε γιατρούς

Ελλείψεις σε προσωπικό υψηλής ειδίκευσης (πτυχιούχοι ανώτατης και μεταπτυχιακής εκπαίδευσης)

Ανάμεσα στα επαγγέλματα με τις μεγαλύτερες ελλείψεις σε πτυχιούχους είναι οι επαγγελματίες υγείας, με τεχνική ειδίκευση οι οποίοι θα έχουν μεγαλύτερη ζήτηση από ό,τι το αμιγώς ιατρικό προσωπικό. Σε αυτούς περιλαμβάνονται βοηθητικές ειδικότητες, εργαστηριακό προσωπικό, νοσηλευτές, διασώστες-οδηγοί ασθενοφόρω

Ελλείψεις θα υπάρχουν σε στελέχη διοικητικής και εμπορικής διεύθυνσης, επαγγελματίες συνεργάτες νομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών υπηρεσιών (δηλαδή κατώτερα και μεσαία βοηθητικά στελέχη) και σε στελέχη παραγωγής και εξειδικευμένων υπηρεσιών – κατηγορία που περιλαμβάνει τους υπεύθυνους παραγωγής στη βιομηχανία και στον αγροτικό τομέα, επιβλέποντες σε τεχνικά-κατασκευαστικά έργα, προϊστάμενους-μάνατζερ μηχανοργάνωσης (ΙΤ) κ.λπ.

Στην κορυφή των επαγγελμάτων που θα έχουν τις μεγαλύτερες ελλείψεις την επόμενη δεκαετία – πάντα σε επίπεδο ανώτατης εκπαίδευσης – είναι τα διευθυντικά  στελέχη και τα ανώτερα στελέχη δημόσιας διοίκησης – θέσεις που απαιτούν συνήθως πανεπιστημιακή και μεταπτυχιακή εκπαίδευση.

Μεγάλη έλλειψη εργατικού δυναμικού θα σημειωθεί βοηθητικές ειδικότητες επιστημονικής και τεχνικής ειδίκευσης (π.χ. βοηθός μηχανικού) ενώ αντιθετα δεν θα υπάρχει ιδιαίτερη έλλειψη σε επαγγελματίες επιστήμονες – τεχνικούς και μηχανικούς.

Όσοι σπουδάζουν διοίκηση τουριστικών επιχειρήσεων και λιανεμπορίου μάλλον την έχουν πατήσει, τουλάχιστον σύμφωνα με τους δείκτες του Cedefop, αφού πρόκειται για τομείς που θα έχουν πληθώρα προσφοράς και χαμηλές ανάγκες αναπλήρωσης προσωπικού (συνολικός βαθμός 1,3)

Οι μεγαλύτερες ελλείψεις για εργαζόμενους μεσαίας ειδίκευσης θα αφορούν τη μεταποίηση

Ελλείψεις σε προσωπικό μεσαίας ειδίκευσης (δευτεροβάθμια εκπαίδευση)

Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Cedefop όσοι έχουν απλώς ένα λυκειακό –μεταλυκειακό επίπεδο εκπαίδευσης θα δυσκολευτούν να βρουν δουλειά στο μέλλον σε επαγγέλματα που δεν θεωρούνται αμιγώς χειρωνακτικά, αφού δεν προβλέπονται μεγάλες ελλείψεις παρά σε τρεις τομείς: Επαγγέλματα προσωπικής φροντίδας και προσωπικών υπηρεσιών και πωλητές. Σε αντίθεση με ό,τι πιστεύεται τα επαγγέλματα στον επισιτισμό και τη φιλοξενία δεν φαίνεται να αντιμετωπίζουν θέματα έλλειψης. Αρα το επιχείρημα ό,τι ξεμένουμε από γκαρσόνια και καμαριέρες, μάλλον δεν ευσταθεί.

Αντιθέτως στα χειρωνακτικά επαγγέλματα θα υπάρχει σοβαρή έλλειψη σε τεχνίτες συναρμολόγησης, χειριστές μηχανημάτων, οδηγούς και οδηγούς επαγγελματικών οχημάτων, ηλεκτρολόγους και ηλεκτρονικούς. Η μεγαλύτερη έλλειψη όμως θα παρουσιάζεται στον τομέα της επεξεργασίας τροφίμων, ξυλουργικής, ιματισμού και σε αντίστοιχους κλάδους μεταποίησης.

Ελλείψεις σε προσωπικό χαμηλής ειδίκευσης (βασική εκπαίδευση)

Όπως είναι αναμενόμενο για όσους έχουν ολοκληρώσει μόνο τη βασική εκπαίδευση οι επαγγελματικές προοπτικές στο μέλλον δεν είναι ιδιαίτερα ρόδινες.
Ελλείψεις θα παρουσιάζονται σε εργάτες ορυχείων, οικοδομής, εργοστασίων και μεταφορών. Όμως στο συγκεκριμένο τομεά θα είναι εξαιρετικά έντονη η ανισορροπία προσόντων – δηλαδή η αγορά θα ζητάει δεξιότητες που δεν θα έχει το διαθέσιμο δυναμικό.

Ο δεύτερος τομέας με ελλείψεις σε χειρώνακτες θα είναι ο λεγόμενος τομέας «υπαίθριων υπηρεσιών και πωλήσεων» (street sales and related services professionals). Περιλαμβάνει επαγγέλματα κυρίως περιστασιακά, όπως οι παρκαδόροι, οι φορτοεκφορτωτές, οι διανομείς φυλλαδίων, τα «παιδιά για τα θελήματα». Πρόκειται για τις λεγόμενες δουλειές του ποδαριού. Μόνο που ακόμα και σε αυτό τον τομέα η ανισορροπία προσόντων θα φτάσει στον μέγιστο βαθμό.