Ελπίδες γενετικής θεραπείας της κατάθλιψης

Νέα Υόρκη: Αμερικανοί επιστήμονες ανακάλυψαν ένα τρόπο να χειραγωγούν ένα γονίδιο που μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα σοβαρής κατάθλιψης και πιστεύουν ότι η ανακάλυψή τους θα μπορούσε μελλοντικά να οδηγήσει σε γενετική θεραπεία της κατάθλιψης.

Η νόσος πλήττει περίπου 121 εκατ. ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

Οι ερευνητές ήδη κάνουν κλινικές δοκιμές για μια παρόμοια γονιδιακή θεραπεία σε εγκεφάλους ασθενών που πάσχουν από νόσο του Πάρκινσον και ελπίζουν ότι θα μπορούσαν να προσαρμόσουν την τεχνική τους και στην κατάθλιψη.

Η ανακάλυψη έγινε από τον νευροχειρουργό Μάικλ Κάπλιτ του Εργαστηρίου Μοριακής Νευροχειρουργικής του Ιατρικού Κολλεγίου του Πανεπιστημίου Κορνέλ, και παρουσιάστηκε στο επιστημονικό έντυπο Science Translational Medicine, σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters και το BBC.

Ο Δρ Κάπλιτ και οι συνεργάτες του έκαναν πειράματα με ποντίκια, μελετώντας εξονυχιστικά τη δραστηριότητα του γονιδίου p11, που ρυθμίζει τη δραστηριότητα ενός τμήματος του εγκεφάλου, του επικλινούς πυρήνα, ο οποίος αποτελεί το εγκεφαλικό κέντρο για την ικανοποίηση και την ανταμοιβή.

Η κατάθλιψη χαρακτηρίζεται, μεταξύ άλλων, από μια ανηδονική κατάσταση, δηλαδή αδυναμία να νιώσει ο ασθενής ευχαρίστηση στη ζωή του.

Το γονίδιο p11 (ένα από τα κυριότερα γονίδια που θεωρείται ότι εμπλέκονται στην κατάθλιψη) βοηθά στη ρύθμιση των σημάτων της σεροτονίνης, νευροδιαβιβαστής που παίζει καθοριστικό ρόλο για το συναίσθημα της ευχαρίστησης.

Δεν είναι τυχαίο ότι τα περισσότερα αντικαταθλιπτικά φάρμακα στοχεύουν ακριβώς να ενισχύσουν το επίπεδο της σεροτονίνης, η οποία επίσης επιδρά στον ύπνο, την όρεξη και τη γενικότερη ψυχική διάθεση.

Οι ερευνητές έδειξαν ότι τα πειραματόζωα στα οποία το γονίδιο p11 είναι ανενεργό, παράγεται λιγότερη σεροτονίνη, με συνέπεια να εμφανίζονται καταθλιπτικά συμπτώματα (απάθεια στα ερεθίσματα, έλλειψη κινητικότητας κ.α.).

Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν τη βοήθεια ενός γενετικά τροποποιημένου ιού ως «μεταφορικού μέσου» για να εισάγουν το σωστό γονίδιο στα ποντίκια και αυτά σύντομα εξήλθαν από την καταθλιπτική κατάσταση.

Όμως, αυτό δεν αποδεικνύει κατ’ ανάγκη ότι και στους ανθρώπους αυτό το γονίδιο p11 προκαλεί καταθλιπτικά συμπτώματα και ότι η ενεργοποίησή του θα καταπολεμήσει την κατάθλιψη.

Γι’ αυτό, οι ερευνητές μελέτησαν δείγματα εγκεφάλου από πτωματικούς δότες που είχαν κατάθλιψη και τα συνέκριναν με ανάλογα δείγματα μη καταθλιπτικών ατόμων, διαπιστώνοντας ότι όντως τα επίπεδα του γονιδίου p11 στον εγκέφαλο των καταθλιπτικών ήταν σημαντικά μικρότερα σε σχέση με των υπολοίπων ανθρώπων.

Όμως, ο Δρ Κάπλιτ ξεκαθαρίζει ότι η γονιδιακή θεραπεία της κατάθλιψης θα χρειαστεί αρκετά ακόμα χρόνια για να δοκιμαστεί σε ανθρώπους, αν και, όπως είπε, οι μέχρι τώρα δοκιμές της ανάλογης θεραπείας σε ασθενείς με νόσο Πάρκινσον δείχνουν ότι η μέθοδος είναι ασφαλής.

Ένα πρόβλημα που έχει ανακύψει ωστόσο, είναι ότι επειδή οι ιοί που μεταφέρουν το «σωστό» γονίδιο, είναι αρκετά μεγάλοι και δεν μπορούν να περάσουν το φράγμα αίματος-εγκεφάλου που προστατεύει τον εγκέφαλο, το γονίδιο θα πρέπει να εισαχθεί απευθείας στον επικλινή πυρήνα του εγκεφάλου του ασθενούς μέσω χειρουργικής επέμβασης.

Στο επόμενο στάδιο, οι Αμερικανοί επιστήμονες θα δοκιμάσουν την αντικαταθλιπτική γονιδιακή θεραπεία σε μαϊμούδες, σε συνεργασία με τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ.

Ο Δρ Κάπλιτ παράλληλα έχει ιδρύσει την εταιρία Neurologix, που έχει τα πνευματικά δικαιώματα της γονιδιακής θεραπείας μέσω του p11.

Οι σημερινές φαρμακευτικές θεραπείες της κατάθλιψης ουσιαστικά αντιμετωπίζουν μόνο τα συμπτώματα και όχι τις αιτίες, ενώ στις περιπτώσεις σοβαρής κατάθλιψης τα φάρμακα δεν έχουν αποτέλεσμα.

Σε αυτές τις σοβαρότερες περιπτώσεις κυρίως, η γενετική θεραπεία υπόσχεται μια μελλοντική θεραπεία, επισημαίνει ο Δρ Κάπλιτ.

Γενικότερα πάντως, η γενετική θεραπεία μέσω αντικατάστασης ενός «προβληματικού» γονιδίου ή «διόρθωσης» της δράσης του, θεωρείται ακόμα μια άκρως πειραματική τεχνική, αν και έχει δείξει κάποια πρώτα ενθαρρυντικά αποτελέσματα στην θεραπεία ορισμένων παθήσεων.

ΑΠΕ-ΜΠΕ

health.in.gr