Ντόπινγκ, μια παλιά πρακτική που δεν πρόκειται να σταματήσει

36

Η είδηση για χρήση απαγορευμένων ουσιών στην ελληνική ομάδα άρσης βαρών ήρθε να υπενθυμίσει το πρόβλημα του ντόπινγκ, ένα φαινόμενο που χρονολογείται από τον 19ο αιώνα και πρόκειται να συνεχιστεί σε εξελιγμένες μορφές, ακόμα και με τη χρήση της γενετικής μηχανικής.

Αν και οι άνθρωποι ανέκαθεν αναζητούσαν χημικά μέσα για την ενίσχυση των επιδόσεών τους, τα πρώτα περιστατικά ντόπινγκ στον αθλητισμό χρονολογούνται στον προπερασμένου αιώνα. Ο Αμπρααμ Γουντ, ένας από τους συμμετέχοντες σε αγώνα δρόμου αντοχής που πραγματοποιήθηκε στη Βρετανία, δήλωσε το 1807 ότι είχε χρησιμοποιήσει λάβδανο (βάμμα οπίου) για να παραμείνει ξύπνιος και να αντέξει την κακουχία για ένα 24ωρο.

Στον Ολυμπιακό μαραθώνιο του 1904, ο Αμερικανός Τόμας Χικς κέρδισε χάρη στον προπονητή του, ο οποίος του έκανε υποδερμικές ενέσεις στριχνίνης, μιας τοξικής ουσίας με διεγερτική δράση. Στους Ολυμπιακούς του Βερολίνου το 1936, αναφέρονται οι πρώτες περιπτώσεις χρήσης βενζεδρίνης, μιας ουσίας στην ομάδα των αμφεταμινών.

Η μεγάλη υπόθεση των στεροειδών αναβολικών άνοιξε το 1954, όταν εμφανίστηκαν οι πρώτες μαρτυρίες για τη χρήση τεστοστερόνης από τη ρωσική ομάδα άρσης βαρών.

Μετά την απαγόρευση του ντόπινγκ το 1928 από την IAAF, το 1966 από τη FIFA και το 1967 από τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή, προπονητές και αθλητές αναζητούν όλο πιο εξεζητημένα χημικά μέσα, ώστε να αυξάνουν τις επιδόσεις χωρίς να γίνονται αντιληπτοί.

Από τη δεκαετία του 1990 έχει γίνει πολύς λόγος για το μονταφινίλ, ένα διεγερτικό φάρμακο κατά της ναρκοληψίας που αυξάνει τις νοητικές και σωματικές επιδόσεις, καθώς και για το διαβόητο πλέον THG (τετραϋδρογεστρινόνη), που χρησιμοποιήθηκε μεταξύ άλλων από την έκπτωτη Αμερικανίδα αθλήτρια Μάριον Τζόουνς.

Το THG είναι στεροειδές αναβολικό που δημιουργήθηκε από τον Πάτρικ Αρνολντ της αμερικανικής εταιρείας διατροφικών συμπληρωμάτων BALCO.

H παράνομη πλέον ουσία ανέδειξε το πρόβλημα των «σχεδιασμένων» φαρμάκων (designer drugs), μόρια που έχουν την ίδια δράση και παρόμοια χημική δομή με απαγορευμένες ουσίες και έχουν σχεδιαστεί ειδικά για να παρακάμπτουν τις απαγορεύσεις. Αυτό μπορεί να γίνει με την προσθήκη ή αφαίρεση χημικών ομάδων σε απαγορευμένες ουσίες.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, το THG έχει στενή χημική συγγένεια με τα απαγορευμένα αναβολικά στεροειδή γεστρινόνη και τρενβολόνη. Η WADA πάντως έχει φροντίσει να απαγορεύσει κάθε ουσία, γνωστή ή άγνωστη, με δράση όμοια των ουσιών που χρησιμοποιούνται για ντόπινγκ.

Στα σχεδιασμένα φάρμακα αναμένεται να προστεθεί τα επόμενα χρόνια και το λεγόμενο γονιδιακό ντοπάρισμα, το οποίο η WADA (Παγκόσμια Υπηρεσία Αντι-ντόπινγκ) ορίζει ως τη «μη θεραπευτική χρήση κυττάρων, γονιδίων, γενετικών στοιχείων, ή την τροποποίηση της γονιδιακής έκφρασης, με τη δυνατότητα βελτίωσης της αθλητικής απόδοσης».

Ένα παράδειγμα θα ήταν η αξιοποίηση πειραματικών γονιδιακών θεραπειών για παθήσεις των μυών, στις οποίες οι γιατροί εισάγουν στον οργανισμό του ασθενή επιπλέον αντίγραφα γονιδίων που παράγουν αυξητικούς παράγοντες.

Επειδή οι ουσίες που παράγονται από τα έξτρα γονίδια δεν διαφέρουν σε τίποτα από τις φυσικές ουσίες του οργανισμού, οι έλεγχοι σε δείγματα αίματος ή ούρων δεν θα μπορούσαν να αποκαλύψουν το ντοπάρισμα. Απάντηση θα έδιναν ίσως μόνο προσεκτικές γενετικές εξετάσεις στους συγκεκριμένους ιστούς όπου έχουν εισαχθεί τα επιπλέον γονίδια.

Μια τέτοια γονιδιακή θεραπεία που ενδεχομένως προσφέρεται για ντόπινγκ είναι η Repoxygen της φαρμακευτικής εταιρείας Oxford Biomedica, η οποία προορίζεται για την αντιμετώπιση της αναιμίας. Αφορά την εισαγωγή στον οργανισμό ενός τροποποιημένου ανθρώπινου γονιδίου της ερυθροποιητίνης (EPO), ώστε να αυξάνεται η παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων (ερυθροποιητίνη είναι γνωστό ότι χρησιμοποίησαν στο Γύρο της Γαλλίας το 1999 συναθλητές του Αμερικανού ποδηλάτη Λανς Αρμστρονγκ).

Η WADA έχει ήδη απαγορεύσει προληπτικά το γονιδιακό ντόπινγκ, είναι όμως αμφίβολο το κατά πόσο η απαγόρευση θα εμποδίσει και τη χρήση του στην πράξη.

*Οι ουσίες που σύμφωνα με τις πρώτες εξετάσεις χρησιμοποίησαν οι Έλληνες αρσιβαρίστες δεν θα ανακοινωθούν μέχρι την επανάληψη του ελέγχου. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, ανιχνεύθηκε η τρενβολόνη (ή τριενολόνη), ένα στεροειδές αναβολικό που χρησιμοποιείται από ορισμένους εκτροφείς στις ΗΠΑ για την αύξηση της μυικής μάζας των βοοειδών. Στην Ευρώπη η χρήση της απαγορεύεται και στα ζώα. Εκτός από τρενβολόνη λέγεται ότι ανιχνεύθηκε ένα αντιοιστρογόνο (τα στεροειδή αναβολικά μπορεί να αυξήσουν τα επίπεδα των θηλυκών ορμονών), καθώς και βουπρενορφίνη, ένα ισχυρό οπιοειδές αναλγητικό που χρησιμοποιείται και ως υποκατάστατο της ηρωίνης.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ