Ο δεινόσαυρος Archaeopteryx, πρόγονος των πτηνών, μπορούσε να πετά

36

Μισός δεινόσαυρος, μισό πουλί, ο Archaeopteryx προβληματίζει τους επιστήμονες από το 1861 που ανακαλύφθηκε. Μπορούσε άραγε να πετά; Φαίνεται πως μπορούσε, αποκαλύπτουν τρισδιάστατα μοντέλα του εγκεφάλου του, ο οποίος έμοιαζε με των πουλιών.

«Το σχήμα των εγκεφαλικών λοβών και το πρότυπο των εγκεφαλικών λοβών μοιάζει πολύ με ό,τι βλέπουμε στα σύγχρονα ιπτάμενα πουλιά» αναφέρει η Αντζελα Μίλερ, ερευνήτρια του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου και πρώτη συγγραφέας της δημοσίευσης στο Nature.

Πολλοί παλαιοντολόγοι ήταν ήδη πεπεισμένοι ότι το παράξενο πλάσμα, που έζησε πριν από 150 εκατ. χρόνια και είχε μέγεθος κορακιού, μπορούσε να απογειώνεται σχεδόν όπως τα πτηνά. Αλλοι πίστευαν ότι ο Archaeopteryx μπορούσε απλώς να ανεμοπορεί για μικρές αποστάσεις, ή ότι μόνο περπατούσε, όπως οι πρόγονοί του.

Υβριδική ανατομία

Η παράξενη ανατομία του ιπτάμενου δεινόσαυρου αποτυπώνει την εξέλιξη των πτηνών από τα ερπετά: Οι πτέρυγές του είχαν πούπουλα και τα οστά του ήταν κούφια, όπως στα σύγχρονα πουλιά, όμως διέθετε και δόντια και σπονδυλωτή ουρά, όπως οι δεινόσαυροι.

Μόλις επτά απολιθώματα του Archaeopteryx έχουν εντοπιστεί, με το καλύτερο, που βρέθηκε στη Βαυαρία, να φυλάσσεται στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου (υπάρχουν πάντως φήμες και για άλλα απολιθώματα, που διακινούνται στη μαύρη αγορά).

Η Δρ Μίλερ εξέτασε το απολιθωμένο κρανίο με αξονικό τομογράφο και δημιούργησε στον υπολογιστή τρισδιάστατα μοντέλα του εγκεφάλου.

Η ανάλυση έδειξε ότι ο Archaeopteryx διέθετε διογκωμένο οπτικό φλοιό, ένδειξη ότι είχε την ανεπτυγμένη όραση των πτηνών. Είχε επίσης ογκώδη παρεγκεφαλίδα, το τμήμα του εγκεφάλου που ελέγχει και συντονίζει τις κινήσεις. Η περιοχή αυτή είναι επίσης εξαιρετικά ανεπτυγμένη στα σύγχρονα πτηνά.

Παράλληλα, το έσω αυτί, που αναγνωρίζει τη θέση του σώματος στο χώρο, έμοιαζε επίσης με των πουλιών και η αναλογία όγκου εγκεφάλου-σώματος θυμίζει πτηνό.

Σύμφωνα με τη Μίλερ, ο σκελετός του Archaeopteryx δείχνει ότι δεν μπορούσε να πετά μεγάλες αποστάσεις, μπορούσε όμως άνετα να απογειώνεται και «πρέπει να είχε τη δυνατότητα να ελέγχει τον εαυτό του στον αέρα, αντί απλώς να απλώνει τα φτερά και να ελπίζει για το καλύτερο».

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ,Associated Press