Η κρυφή δύναμη του ασήμαντου και της αταξίας: Δύο εκθέσεις – συζήτηση με το χθες και το σήμερα

Με δύο εκθέσεις υποδέχεται τη νέα σεζόν το Πολιτιστικό Κέντρο Ίρις στην Ελευσίνα, στο πλαίσιο του φεστιβάλ Αισχύλεια. Τη Δευτέρα 1 Σεπτεμβρίου θα πραγματοποιηθούν στο ΊΡΙΣ τα εγκαίνια της εικαστικής έκθεσης Symbols ΙΙΙ- Εντροπία, ενώ παράλληλα φιλοξενείται η ξεχωριστή έκθεση Το Καμένο Σπίρτο του Κώστα Τσόκλη.

Το Καμένο Σπίρτο

Η έκθεση Το Καμένο Σπίρτο (1972, Παρίσι) εκτέθηκε για πρώτη φορά στην Γκαλερί Αλέξανδρος Ιόλας. Από τότε έχει παρουσιαστεί πολλές φορές σε διάφορες εκθέσεις και τόπους, με στόχο να προβληθεί από τον δημιουργό η κρυφή δύναμη του ασήμαντου και του περιφρονητέου στοιχείου. Θεωρείται ένα από τα κορυφαία έργα της σύγχρονης τέχνης για τη διαχρονικότητα και την αμεσότητά του.

Symbols III – Εντροπία

Η εικαστική δημιουργία λειτουργεί ως μορφή υψηλής εντροπίας, αφού εμπεριέχει τη διαρκή δυνατότητα αποσταθεροποίησης, διάσπασης και ανασύνθεσης: η τάξη δεν προηγείται του χάους, αλλά αναδύεται από αυτό, ως προσωρινή μορφή ισορροπίας στο όριο της αποδιοργάνωσης. Αν, επομένως, αντιληφθούμε την τέχνη εν γένει ως ένα σύστημα εντροπικής αναπλαισίωσης (entropic reframing), που ενσωματώνει το χάος ως δομικό συστατικό, τότε κάθε καλλιτεχνική πράξη λειτουργεί ως αλγόριθμος αταξίας που παράγει εμπειρίες επαναστατικού αναστοχασμού. Έτσι, η τέχνη καθίσταται μοντέλο αντίληψης της κοσμικής τάξης μέσω ενός μηχανισμού προσομοίωσης χαοτικής δυναμικής και οι παραλήπτες διαπαιδαγωγούνται στην κριτική διαχείριση της αστάθειας.

Υπό αυτό το πρίσμα, η εντροπία δεν είναι εχθρός της τέχνης, αλλά το υπόστρωμα από το οποίο αντλεί τη δύναμή της: μπορεί να ενσαρκωθεί στα σημεία της έντασης ενός δωρικού κίονα ή στη μορφή ενός ταύρου σε στάση δυναμικής ηρεμίας ή στα εκουσίως ανολοκλήρωτα έργα (non finito) των Σκλάβων του Μιχαήλ Αγγέλου, δηλαδή σε κάθε καλλιτεχνική στρατηγική που υπογραμμίζει τη συσσωρευμένη ισχύ και το συγκρατημένο πάθος. Εκεί όπου η ενέργεια δεν διαχέεται, αλλά συμπυκνώνεται πριν την ακμή της έκρηξης, στα ζωντανά σύμβολα της τάξης ως προσωρινής καταστολής της διάσπασης.

Η εντροπία αποτελεί την κοινή θεματική, υπό την οποία κορυφαίοι καλλιτέχνες παρουσιάζουν τις προτάσεις τους στην εικαστική έκθεση που λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο των επετειακών πεντηκοστών Αισχυλείων 2025.

Συμμετέχουν οι: Άγγελος Αντωνόπουλος. Ιωσήφ Αραμπατζής. Ζήσης Κοτιώνης. Μιχάλης Μανουσάκης, Κώστας Ντάφλος, Άρτεμις Ποταμιάνου, Ανδρέας Σιτορέγκο, Ερμιόνη Συρογιαννοπούλου, Παναγιώτης Τανιμανίδης, Κωνσταντίνος Τηλιγάδης, Τζώρτζια Τουλιάτου, Ερατώ Χατζησάββα, Τζίμης Χύτας.
Επιμέλεια: Παναγιώτης Πάγκαλος

Τέχνη και εντροπία

Η έννοια της εντροπίας, όπως ορίζεται στη θερμοδυναμική, αναφέρεται στην ποσοτικοποίηση της αταξίας. Θα μπορούσαμε να την ορίσουμε ως το «μέτρο της αβεβαιότητας» ενός συστήματος. Σύμφωνα με τον Ιλιά Πριγκόζιν, η μεγιστοποίηση της εντροπίας συνδέεται με την εμφάνιση δομών και τάξης σε μη ισορροπημένα συστήματα. Τα ανοιχτά συστήματα που βρίσκονται μακριά από την ισορροπία, υπό συνθήκες μέγιστης εντροπίας, μπορούν να παραγάγουν νέες μορφές οργάνωσης, δομής και τάξης.

Η εικαστική δημιουργία λειτουργεί ως μορφή υψηλής εντροπίας, αφού εμπεριέχει τη διαρκή δυνατότητα αποσταθεροποίησης, διάσπασης και ανασύνθεσης: η τάξη δεν προηγείται του χάους, αλλά αναδύεται από αυτό, ως προσωρινή μορφή ισορροπίας στο όριο της αποδιοργάνωσης. Αν, επομένως, αντιληφθούμε την τέχνη εν γένει ως ένα σύστημα εντροπικής αναπλαισίωσης (entropic reframing), που ενσωματώνει το χάος ως δομικό συστατικό, τότε κάθε καλλιτεχνική πράξη λειτουργεί ως αλγόριθμος αταξίας που παράγει εμπειρίες επαναστατικού αναστοχασμού. Έτσι, η τέχνη καθίσταται μοντέλο αντίληψης της κοσμικής τάξης μέσω ενός μηχανισμού προσομοίωσης χαοτικής δυναμικής και οι παραλήπτες διαπαιδαγωγούνται στην κριτική διαχείριση της αστάθειας.

Υπό αυτό το πρίσμα, η εντροπία δεν είναι εχθρός της τέχνης, αλλά το υπόστρωμα από το οποίο αντλεί τη δύναμή της: μπορεί να ενσαρκωθεί στα σημεία της έντασης ενός δωρικού κίονα ή στη μορφή ενός ταύρου σε στάση δυναμικής ηρεμίας ή στα εκουσίως ανολοκλήρωτα έργα (non finito) των Σκλάβων του Μιχαήλ Αγγέλου, δηλαδή σε κάθε καλλιτεχνική στρατηγική που υπογραμμίζει τη συσσωρευμένη ισχύ και το συγκρατημένο πάθος. Εκεί όπου η ενέργεια δεν διαχέεται, αλλά συμπυκνώνεται πριν την ακμή της έκρηξης, στα ζωντανά σύμβολα της τάξης ως προσωρινής καταστολής της διάσπασης.

Η εντροπία αποτελεί την κοινή θεματική, υπό την οποία κορυφαίοι καλλιτέχνες παρουσιάζουν τις προτάσεις τους στην εικαστική έκθεση που λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο των Αισχυλείων 2025. – Παναγιώτης Πάγκαλος

Πληροφορίες

Διάρκεια εκθέσεων: έως 28 Σεπτεμβρίου 2025
Εγκαίνια: Δευτέρα 1 Σεπτεμβρίου στις 20:00
Χώρος: Ίρις, Ελευσίνα
Ώρες λειτουργίας εκθέσεων: Καθημερινά και Σαββατοκύριακα 17:00 – 21.00
Ημέρες μη λειτουργίας των εκθέσεων: 10/9, 12/9, 15/9, 21/9, 26/9