Ψηλά στην ατζέντα της πολιτικής αντιπαράθεσης παραμένει το ζήτημα της Λιβύης και των σχέσεων τόσο της Τρίπολης όσο και της Βεγγάζης με την Αθήνα, στη σκιά του τουρκολιβυκού μνημονίου.

Αντιπαράθεση η οποία επανήλθε δυναμικά μετά και την κυκλοφόρηση από τον ΟΗΕ των δύο ρηματικών διακοινώσεων της Τρίπολης, οι οποίες κατατέθηκαν στις 27 Μαΐου και στις 20 Ιουνίου για το Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό και την προκήρυξη διεθνούς διαγωνισμού για τα οικόπεδα νότια της Κρήτης με στόχο τις έρευνες για υδρογονάνθρακες. Στις συντεταγμένες που συνόδευαν την πρώτη ρηματική διακοίνωση, η οποία έγινε με αφορμή το Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό, η Τρίπολη καταθέτει συντεταγμένες και χάρτες οι οποίοι είναι στο πνεύμα της τουρκικής λογικής, που δεν αναγνωρίζει δικαιώματα θαλασσίων ζωνών στα νησιά πέραν της αιγιαλίτιδας ζώνης, σβήνει την Κρήτη, κλείνει τον Κόλπο της Σύρτης και περιλαμβάνει το τουρκολιβυκό μνημόνιο.

Η Τρίπολη δηλώνει πίστη στην Τουρκία

Η Τρίπολη δηλαδή δηλώνει πίστη στην Τουρκία, με την οποία έχει υπογράψει το τουρκολιβυκό μνημόνιο, ακολουθώντας την λογική της «περικύκλωσης» απέναντι στην Ελλάδα, επιχειρώντας να της στερήσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα. Με τη Λιβύη να εμφανίζεται να διεκδικεί μέση γραμμή σαν να μην υπάρχει η Κρήτη.

Στο χάρτη που δημοσιοποίησε μετά την κατάθεση των δύο ρηματικών διακοινώσεων η Λιβύη, χωρίς ωστόσο αυτός να συνοδεύεται από συντεταγμένες, εμφανίζεται πάντως να σέβεται τη μέση γραμμή, όπως την αντιλαμβάνεται η Ελλάδα, κάτι που εκτιμήθηκε – αρχικά – ως θετικό.

Όπως καθιστούν σαφές διπλωματικές πηγές και οι δύο ρηματικές διακοινώσεις της Λιβύης θα απαντηθούν από την Αθήνα, το αμέσως επόμενο διάστημα. Με τις απαντήσεις να συντάσσονται έτσι που να απαντούν με νομικά επιχειρήματα και να εκφράζουν τις ελληνικές θέσεις, στη βάση του διεθνούς δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας.

Με διπλωματικές πηγές να επισημαίνουν πως αν και οι ρηματικές διακοινώσεις δεν παράγουν άμεσα νομικά αποτελέσματα, ωστόσο σε ενδεχόμενη προσφυγή σε διεθνές δικαστήριο αυτές λαμβάνονται υπόψη ως τεκμήριο για το τι έχει καταγράψει η κάθε χώρα, ως εκ τούτου έχει ιδιαίτερη σημασία να είναι άρτια προετοιμασμένες.

Υπενθυμίζουν δε ότι η Λιβύη έχει υπογράψει τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, αλλά δεν την έχει κυρώσει, ενώ σημειώνουν και ότι η Τρίπολη με συνυποσχετικό έχει προσφύγει δύο φορές στο Διεθνές Δικαστήριο για ζητήματα που αφορούν οριοθετήσεις. Στη μία περίπτωση προσέφυγε κατά της Τυνησίας και την άλλη κατά της Μάλτας, άρα έχει προηγούμενο.

Σημαντικές οι δύο επισκέψεις Γεραπετρίτη στη Λιβύη

Ο Υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης πάντως αποτιμά θετικά τις δύο επισκέψεις του στη Λιβύη, τόσο στη Βεγγάζη, όσο και στην Τρίπολη. Επισκέψεις που είχαν τρία θέματα στην ατζέντα. Τις θαλάσσιες ζώνες, το μεταναστευτικό και τις διμερείς σχέσεις, με την Αθήνα να θεωρεί ότι μπορεί να εισφέρει στη Λιβύη, μία χώρα η οποία βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση, δεδομένου και του ντε φάκτο διχασμού που καθιστά δύσκολη τη συνεννόηση και τη σύνθεση.

Ενώ η διπλωματικές πηγές ξεκαθαρίζουν πως η Αθήνα δεν είχε καμία εμπλοκή με το επεισόδιο που έλαβε χώρα κατά την επίσκεψη της ευρωπαϊκής αποστολής στη Βεγγάζη.

Όσον αφορά τις θαλάσσιες ζώνες με την πλευρά του Χαλίφα Χαφτάρ, στη Βεγγάζη, ο Γεραπετρίτης συζήτησε τα ζητήματα των θαλασσίων ζωνών, με αιχμή και το τουρκολιβυκό μνημόνιο στην σκία και μίας κοινοβουλευτικής επιτροπής για την επαναξιολόγηση των εν λόγω ζητημάτων. Η θέση της ελληνικής διπλωματίας ήταν σαφής, όπως και η αναφορά στο διεθνές δίκαιο ήταν αυτή, ότι η Ανατολική Λιβύη, έχοντας μη κυρώσει το τουρκολιβυκό μνημόνιο έχει επιδείξει μία θέση υπέρ του διεθνούς δικαίου.

Η Ελλάδα μπορεί να συζητήσει θαλάσσιες ζώνες μόνο εάν φύγει από το τραπέζι το τουρκολιβυκό μνημόνιο

Στη δυτική Λιβύη, δηλαδή στην κυβέρνηση της Τρίπολης υπό τον Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπέιμπα, ο Γεραπετρίτης έθεσε επίσης τα ζητήματα που προκύπτουν στις ελληνο -λιβυκές από την υπογραφή του τουρκολιβυκού μνημονίου το 2019. Ο Γεραπετρίτης επανέλαβε ότι για την Ελλάδα το τουρκολιβυκό μνημόνιο είναι παράνομο και ανυπόστατο. Συμφωνήθηκε ότι η κοινή  βάση θα πρέπει να είναι στο μέλλον η έναρξη τεχνικών συζητήσεων για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών. Ωστόσο είναι ξεκάθαρο από την ελληνική πλευρά, όπως σημειώνουν σε όλους τους τόνους διπλωματικές πηγές στην Αθήνα, δεν μπορεί να γίνει καμία απολύτως συνεννόηση, ούτε τεχνική, ούτε πολιτική για την οριοθέτηση ΑΟΖ, όσο υπάρχει για την πλευρά της Λιβύης το τουρκολιβυκό μνημόνιο.

Η Ελλάδα θέλει να καλλιεργήσει τη συζήτηση, στη βάση της επίλυσης των διαφορών, ωστόσο αυτό όπως καθίσταται σαφές θα πρέπει να γίνεται με τον τρόπο που προβλέπει το διεθνές δίκαιο και το δίκαιο της θάλασσας.

Να σημειωθεί ότι η Αθήνα είναι σε ανοιχτή γραμμή και απόλυτο συντονισμό με την Αίγυπτο για το θέμα των θαλασσίων ζωνών ενώ υπάρχει η πρόθεση να απευθυνθεί και πρόσκληση στον Αγκίλα αλ Σάλεχ, τον πρόεδρο του κοινοβουλίου με έδρα την Ανατολική Λιβύη να επισκεφθεί την Αθήνα.

Η σημασία της Chevron

Ιδιαίτερη σημασία στις παρούσες συνθήκες έχει για την ελληνική διπλωματία και το γεγονός ότι εταιρείες όπως η Chevron έχουν εκφράσει ενδιαφέρον για τα οικόπεδα νότια της Κρήτης. Όπως επισημαίνουν διπλωματικές πηγές υπάρχουν δύο επίπεδα στα οποία η κάθε χώρα κάνει τις κινήσεις της όσον αφορά την άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της που αφορούν την υφαλοκρηπίδα και την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη αξιώσεις, οι οποίες κατά την κρίση της μπορεί να έχουν ένα έρεισμα στο Δίκαιο της Θάλασσας και είναι και η εφαρμογή των αξιώσεων αυτών στο πεδίο.

Σημειώνουν ωστόσο πως όταν πρόκειται για έρευνα και εκμετάλλευση κοιτασμάτων, άρα και προκήρυξη οικοπέδων, εκεί είναι που κρίνει η αγορά η ίδια ποια είναι τα δικαιώματα τα οποία επικαλείται η κάθε χώρα.

Οι ίδιες πηγές εκτιμούν ότι  καμία ιδιωτική εταιρεία, η οποία μάλιστα έχει ένα συγκεκριμένο βεληνεκές, δεν θα θελήσει ποτέ να αναλάβει ένα ρίσκο το οποίο είναι κυριαρχικό, δηλαδή ένα ρίσκο το οποίο ανάγεται στη θέση της χώρας της ίδιας. Όπως λένε δεν θα πήγαινε ποτέ μία εταιρία του βεληνεκούς της Chevron να αναλάβει έρευνα και αξιοποίηση οικοπέδων, εάν δεν αντιλαμβανόταν η ίδια μέσα από το δικό της κρίσιμο νομικό έλεγχο ότι πράγματι ανήκουν στη θαλάσσια δικαιοδοσία της χώρας που προκηρύσσει τα οικόπεδα αυτά.

Σε αυτό το πλαίσιο η ελληνική διπλωματία θεωρεί εξαιρετικά σημαντικό να αποτυπώνεται στο πεδίο η άσκηση των όποιων κυριαρχικών δικαιωμάτων και να υπάρχει ανταπόκριση από την αγορά.

Το μεταναστευτικό και η Λιβύη

Την ίδια στιγμή για το μεταναστευτικό διπλωματικές πηγές τόνιζαν πως η κατάσταση που επικρατεί αυτή τη στιγμή στη Λιβύη δεν δίνει τη δυνατότητα για τον πλήρη λεγχο της μετανάστευσης. Η Λιβύη συνορεύει με χώρες όπως το Σουδάν που βρίσκονται σε συνθήκες εμπόλεμης σύρραξης, χώρες που φιλοξενούν μεγάλο αριθμό μεταναστών, όπως η Αίγυπτος, αλλά και χώρες που βρίσκονται σε ιδιαίτερα ευαίσθητη κατάσταση όπως ο Νίγηρας και ο Τσαντ.

Ακόμα περισσότερο δυσκολεύει και το γεγονός ότι η Λιβύη έχει μεγάλη συνοριακή γραμμή.

Το πρόβλημα της μετανάστευσης για την Ελλάδα είναι από την Ανατολική Λιβύη, ενώ για την Ιταλία από την Δυτική Λιβύη.

Αυτό το οποίο συζήτησε η Αθήνα στη Λιβύη για το μεταναστευτικό, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές είναι η ανάγκη να υπάρξει μεγαλύτερος έλεγχος και συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών για τον έλεγχο των μεταναστευτικών ροών. Επίσης να υπάρξει μια ευρωπαϊκή βοήθεια προς τη Λιβύη, έτσι ώστε να εξασφαλίσει η χώρα τις αναγκαίες υποδομές και τον εξοπλισμό για πιο αποτελεσματική επιτήρηση των ακτών.

Με όσους παρακολουθούν τις εξελίξεις να υπογραμμίζουν τους τεράστιους κινδύνους για τους ανθρώπους αυτούς που αναγκάζοναι να μπουν στις βάρκες των διακινητών, καθώς όταν οι βάρκες βγαίνουν στα ανοιχτά δεν είναι δυνατό να γίνει επιχείρηση αποτροπής παρά μόνο διάσωσης. Με αρμόδιες πηγές να σημειώνουν πως μετά την επίσκεψη Γεραπετρίτη στη Βεγγάζη έχει αρχίσει να καταγράφεται μία μείωση των μεταναστευτικών ροών από την Ανατολική Λιβύη, η οποία ωστόσο θα πρέπει να περάσει ένα εύλογο χρονικό διάστημα, προκειμένου να ξεκαθαριστεί εάν είναι συγκυριακό ή αποτελεί αλλαγή στάσης της Βεγγάζης.

Όπως υπογραμμίζουν διπλωματικές πηγές τα επόμενα βήματα στις σχέσεις Ελλάδας – Λιβύης, τόσο με τη Βεγγάζη όσο και με την Τρίπολη, είναι να καταστεί δυνατό να ελεγχθούν οι μεταναστευτικές ροές και να υπάρξουν δίαυλοι επικοινωνίας.

Διάλογος με τη Λιβύη, αλλά…

Η Αθήνα από την πλευρά της πάντως είναι σαφής, η Λιβύη είναι μία γειτονική χώρα και ως εκ τούτου πρέπει να υπάρξει προσπάθεια οικοδόμησης ισορροπημένων σχέσεων, τόσο με την Τρίπολη όσο και με τη Βεγγάζη και αξιοποίηση όλων των δεδομένων προς όφελος των συμφερόντων της χώρας, όπως υποστηρίζεται. Σε αυτό το πλαίσιο έχουν ενεργοποιηθεί πλήρως όπως τονίζουν διπλωματικές πηγές τόσο η πρεσβεία της Ελλάδας στην Τρίπολη όσο και το προξενείο στη Βεγγάζη.

Σε αυτό το πλαίσιο σαφώς δεν πρέπει να αγνοείται η επιρροή της Τουρκίας στην Λιβύη, η προσπάθεια της να προσφέρει ανταλλάγματα και στην πλευρά Χαφτάρ, προκειμένου να την προσεταιριστεί, καθώς και το γεγονός ότι η ελληνική πλευρά δεν διαθέτει τα κονδύλια της Άγκυρας, ωστόσο μπορεί να δώσει γεωπολιτικά ανταλλάγματα και στήριξη. Να σημειωθεί ότι για την Ελλάδα μεγάλη σημασία έχει ο ρόλος της Αιγύπτου, με την οποία η Αθήνα είναι εξαρχής σε απευθείας επικοινωνία, όσον αφορά το τουρκολιβυκό μνημόνιο, ενώ έχουν υπάρξει και απαντήσεις από κοινού στον ΟΗΕ Αθήνας – Καΐρου, σε επιστολές της Άγκυρας και της Τρίπολης.

Ειδήσεις Σήμερα: