inForum: Δεν μπορεί να μετρηθεί το brain drain, αλλά υπάρχει όφελος και από τους ψηφιακούς νομάδες

Είναι πολύ δύσκολο να μετρηθούν το brain drain αλλά και το brain regain, είναι η διαπίστωση από τη συζήτηση για το Enterprise Greece και τον ρόλο της οικονομικής διπλωματίας, στο  inForum Brain Retain & Regain που διεξάγεται στη Βιβλιοθήκη της Βουλής (πρώην Δημόσιο Καπνεργοστάσιο).

Στο κρίσιμο ερώτημα, πώς θα μπει φρένο στην μάστιγα της φυγής νέων στο εξωτερικό, Δημήτρης Σκάλκος, γενικός γραμματέας Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Εξωστρέφειας, Πρόεδρος ΔΣ Enterprise Greece του υπουργείου Εξωτερικών, υπερασπίστηκε τον ρόλο της οικονομικής διπλωματίας. Ευρισκόμενος στην Ουκρανία, με μεγάλη επιχειρηματική αποστολή, είπε ότι εντάσσεται και αυτό το ταξίδι με αυτή την προσπάθεια.

Βασικό αίτιο brain drain οι απολαβές

Αναφερόμενος στα ουσιαστικά αίτια του brain drain, είπε ότι ο πραγματικός λόγος έχει να κάνει με ευκαιρίες απασχόλησης και τις αυξημένες απολαβές. Επισήμανε ότι στη διάρκεια της κρίσης 600.000 άνθρωποι έφυγαν, αλλά τώρα πάνω από 350.000 έχουν επιστρέψει.

«Αναπτύσσοντας την εξωστρέφεια θα αυξήσουμε τα κίνητρα για επιστρέψουν άνθρωποι χάρη στην ανάπτυξη στους τομείς της υψηλής τεχνολογίας», είπε ο Δημήτρης Σκάλκος. Και τόνισε ότι πρέπει να ενισχύσουμε τις μορφές του παραγωγικού μοντέλου που θα προσελκύσουν εξειδικευμένο δυναμικό.

Σε ερώτηση της φοιτήτριας δημοσιογραφίας, Μαρίνας Μαρινάκου, αν πρέπει να αισθάνεται ενοχή κάποιος που επιλέγει να φύγει στο εξωτερικό, ο γ.γ. του υπουργείου Εξωτερικών τόνισε ότι «στον σύγχρονο κόσμο δεν είναι κακό να αναζητά κάποιος καλύτερη επιλογή για την επαγγελματική του πορεία. Αρκεί αυτό να γίνεται από επιλογή και όχι από αναγκαιότητα».

Και πρόσθεσε ότι χάρη στην πρόοδο της Ελλάδας, στο μέλλον αυτό θα είναι αποτέλεσμα επιλογής. «Η ελληνική οικονομία ανακάμπτει και χρειάζεται τους νέους της εδώ».

Στις ΗΠΑ τα πανεπιστήμια είναι εχθρός

Ο Στάθης Γουργουρής, καθηγητής Λογοτεχνίας και Κοινωνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Columbia, μίλησε για τις εξελίξεις στις ΗΠΑ και το κλίμα στα αμερικανικά πανεπιστήμια.

Είπε ότι τα πανεπιστήμια «έχουν γίνει ο εχθρός της κυβέρνησης Τραμπ και όσων τον στηρίζουν» και πως έχουν γίνει «εγκληματικές ενέργειες». Δηλαδή, κλείνουν εργαστήρια, σταματούν κρίσιμες ιατρικές έρευνες. Ειδικά το Columbia, είπε, έχει υποστεί ολέθρια ζημιά, κυρίως οι φοιτητές που ανησυχούν αν θα πάρουν βίζα για να μπορέσουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους.

Ο Στάθης Γουργουρής είπε ότι ο ίδιος «χρόνια σκέφτομαι να επιστρέψω. Τώρα επιτάσσεται η επιστροφή». Γιατί το περιβάλλον στην Αμερική είναι πάρα πολύ δύσκολο για την έρευνα. «Λειτουργούμε με πολύ μεγάλη προσοχή, ακόμη και οι ανακοινώσεις είναι γραμμένες με τρόπο για να μη δημιουργήσουν παρέμβαση». Μίλησε για μια μορφή αυτολογοκρισίας ή «ευελιξίας», για να αποφευχθούν οι παρεμβάσεις και να μη δημιουργηθεί πρόβλημα.

«Έχουμε ευθύνη απέναντι σε παιδιά τα οποία έχουν φοβερές προοπτικές» είπε και το «πανεπιστήμιο πρέπει να είναι σαν οικογένεια. Όταν αυτό διακόπτεται δημιουργεί προβλήματα».

Όσον αφορά τη «μονοκαλλιέργεια» του τουρισμού, είπε ότι γενικά η μονοκαλλιέργεια είναι κάτι κακό. «Στην κοινωνική παραγωγή είναι κάτι ολέθριο», επισήμανε εξηγώντας ότι σε όλες τις χώρες που συνέβη αυτό, «η ζημιά που έχει κάνει ο τουρισμός είναι τεράστια για τους ανθρώπους που ζουν εκεί».

Σημείωσε ότι χρειάζεται υπεύθυνος χειρισμός στο θέμα του τουρισμού.

Επίσης, με αφορμή τις εξελίξεις στις ΗΠΑ, είπε ότι δημιουργείται ένα «παράθυρο ευκαιρίας» για την Ελλάδα, αλλά και για την Ευρωπαϊκή Ένωση με ορίζοντα διετίας. «Φεύγουν από την Αμερική τεράστια κεφάλια ανθρώπων και πολλοί Έλληνες. Η Ε.Ε. έχει μοναδική ευκαιρία να απορροφήσει αυτό το προσωπικό και την έρευνα», αλλά πρέπει να δώσει χρήματα. Τα εργαστήρια για να λειτουργήσουν χρειάζονται 5 εκατ. τον χρόνο, αλλά και προσωπικό που θα έχει ειδίκευση. Για να αποδώσει όλο αυτό χρειάζεται και χρόνος. Τουλάχιστον μια δεκαετία.

Μπορούμε περισσότερο στον τουρισμό

Ο Δημήτρης Σκάλκος υπερασπίστηκε τον τουρισμό ως σημαντικό τομέα της ελληνικής οικονομίας, λέγοντας ότι είναι σημαντικό πόρος και πως «μπορούμε περισσότερο». Ωστόσο παραδέχθηκε ότι δεν μπορούμε να στηριζόμαστε μόνο εκεί και πως πρέπει να υπάρξει αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου, με ενσωμάτωση της καινοτομίας και της τεχνολογίας. Σύμφωνα με τον γ.γ. του υπουργείου Εξωτερικών, οι επαγγελματικοί κλάδοι που ανοίγουν θέσεις εργασίας είναι η τεχνολογία, οι υπηρεσίες υγείας και η εκπαίδευση. «Προσπαθούμε να δουλέψουμε σοβαρά – και με ιδιωτικά πανεπιστήμια», είπε και τόνισε ότι «πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι».

Υποστήριξε επίσης ότι οι νέοι έρχονται πίσω για θέσεις υψηλής εξειδίκευσης και καλούς μισθούς. Ωστόσο μίλησε για «κενό στις τεχνικές δεξιότητες» (μηχανικοί κ.λπ΄). Αλλά γίνεται σοβαρή προσπάθεια από μεγάλες επιχειρήσεις να εκπαιδεύσουν τους εργαζόμενους που θα απορροφήσουν στη συνέχεια.

Ο καθηγητής Λογοτεχνίας επισήμανε ότι «τίποτα δεν γίνεται αύριο για να δημιουργηθούν ευκαιρίες. Χρειάζονται αλλαγές θεσμικές και στην αντίληψη της κοινωνίας και της πολιτείας. Χρειάζονται σχέδιο, υπομονή, επένδυση στον χρόνο».

Ψηφιακοί νομάδες και brain gain

Στην ερώτηση της Mαρίνας Μαρινάκους, φοιτήτριας Δημοσιογραφίας ΕΚΠΑ, αν μπορεί να μετρηθεί το brain drain και το regain, και αν θεωρείται επιστροφή ένας νέος να δουλεύει για ξένη επιχείρηση στην Ελλάδα (ψηφιακός νομάς), υπήρξε συμφωνία. Ούτε το ένα ούτε το άλλο μπορούν να μετρηθούν με αυστηρό τρόπο.

Ο Στάθης Γουργουρής εξήγησε ότι πρόκειται για κοινωνικές μετακινήσεις. Και πρόσθεσε ότι όποιος δουλεύει στο εξωτερικό, μένοντας στην Ελλάδα, συμμετέχει στο brain drain. «Αλλά παραμένοντας στην Ελλάδα είναι ενεργός πολίτης στο πλαίσιο του ελληνικού χώρου. Δεν μετράται το ίδιο με κάποιον που έχει φύγει. Μπορεί να είναι υπέρ μας».

Ο Δημήτρης Σκάλκος, επισήμανε ότι «το όριο είναι το φυσικό σύνορο, ασχέτως πού πληρώνεις φόρους». Θέλουμε νέους εδώ, γιατί η κουλτούρα τους πλουτίζει τη ζωή», πρόσθεσε. Σημείωσε επίσης ότι οι νέοι που είναι στο εξωτερικό είναι πρέσβεις της Ελλάδας, παρέχουν καλές υπηρεσίες στη χώρα.

• Παρακολουθήσετεlive το συνέδριο του in