Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος: Η συνθηκολόγηση της Ιταλίας και η αντίδραση των Ναζί

Στις 8 Σεπτεμβρίου 1943, ένας από τους κύριους πρωταγωνιστές του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, αποχωρεί ηττημένος. Η φασιστική Ιταλία, βασική σύμμαχος της ναζιστικής Γερμανίας, συνθηκολογεί με τους Αγγλοαμερικανούς Συμμάχους και παραδίδεται άνευ όρων.

Λίγες εβδομάδες αργότερα οι Σύμμαχοι εισβάλουν στην Ιταλία, γεγονός που οδηγεί στην πτώση του φασίστα ηγέτη Μπενίτο Μουσολίνι και στη μεταβίβαση της εκτελεστικής εξουσίας της Ιταλίας στον Βασιλιά Βιττόριο Εμμανουέλε ΙΙ. Ο ιταλός βασιλίας, μετά τη σύλληψη του Μπενίτο Μουσολίνι στις 25 Ιουλίου, αναθέτει τη προεδρία της ιταλικής κυβέρνησης στον αρχηγό του ιταλικού επιτελείου στρατού, Πιέτρο Μπαντόλιο, ο οποίος τελικά θα συνθηκολογήσει με τους Συμμάχους.

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 9.9.1943, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Η Ελλάδα βρίσκεται, από τον Απρίλιο του 1941, υπό την τριπλή κατοχή Γερμανών, Ιταλών και Βουλγάρων. Ο ελληνικός Τύπος τελεί υπό την αυστηρή γερμανική λογοκρισία και μέσα από τις σελίδες των ελληνικών εφημερίδων εκφράζεται με σαφήνεια η οργή των Γερμανών για την συνθηκολόγηση της Ιταλίας.

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 10.9.1943, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

«Ο γερμανικός τύπος δημοσιεύει τας πληροφορίας περί άνευ όρων συνθηκολογήσεως της Ιταλίας με πολύ μεγάλους τίτλους εις τους οποίους την χαρακτηρίζει ως άνανδρον προδοσίαν και ότι είχε λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα.

(…)

»Η προδοτική στάσις του Ιταλού Βασιλέως και του στρατάρχου Μπαντόλιο είναι πασιφανής ήδη εκ του γεγονότος ότι το έγγραφον της προδοσίας είχεν υπογραφή ήδη την 3ην Σεπτεμβρίου ενώ ακόμη την 8ην Σεπτεμβρίου εγένοντο απόπειραι προς άρνησιν πάσης σχετικής πληροφορίας».

«ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ», 22.9.1967, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Η αντίδραση του Χίτλερ

Η συνθηκολόγηση της Ιταλίας όσο και αν εύλογα η γερμανική πλευρά ισχυριζόταν το αντίθετο, ήταν ένα σημαντικό πλήγμα για τους Ναζί και σε επίπεδο επιχειρησιακό αλλά και σε επίπεδο συμβολισμών και ψυχολογίας. Γι’ αυτό άλλωστε ο ίδιος ο Αδόλφος Χίτλερ, με δημόσιά του ομιλία θέλησε να διασκεδάσει τις εντυπώσεις.

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 12.9.1943, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Μεταξύ άλλων ο Χίτλερ ανέφερε:

«Γερμανοί και Γερμανίδες!

»Απηλλαγμένοι από του καταθλιπτικού βάρους της από μακρού πιεζούσης ημάς αναμονής, θεωρώ ότι επέστη η στιγμή, κατά την οποίαν δύναμαι και πάλι να ομιλήσω προς τον γερμανικόν λαόν, χωρίς να παρίσταται ανάγκη να προσφύγω ενώπιον εμού του ιδίου ή της δημοσιότητος εις το ψεύδος..

»Η επελθούσα κατάρρευσις της Ιταλίας έπρεπε να προβλέπηται προ πολλού, όχι συνεπεία της ελλείψεως ευνοϊκών ιταλικών δυνατοτήτων διά μίαν αποτελεσματικωτέραν άμυναν ή μη παροχής της απαιτούμενης γερμανικής βοηθείας, αλλά μάλλον συνεπεία της αποτυχίας ή καλλίτερον της απροθυμίας των στοιχείων εκείνων, τα οποία ως κατακλείδα της συστηματικής κωλυσιεργείας των παρεκίνησαν προς συνθηκολόγησιν.

»Διότι τώρα συνετελέσθη ό,τι οι άνδρες ούτει επεδίωκον από ετών: η μεταπήδησις τις ανωτάτης διοικήσεως του ιταλικού κράτους από του συμμάχου της Ιταλίας Γερμανικού Ράιχ προς τους κοινούς εχθρούς».

Ανακοίνωση της ναζιστικής στρατιωτικής διοίκησης στην Ελλάδα
«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 12.9.1943, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Οι όροι

Το «ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ» της 14ης Σεπτεμβρίου 1943 δημοσιεύει τους όρους συνθηκολόγησης της Ιταλίας, που συμφωνήθηκε μεταξύ του αμερικανού στρατάρχη, και μετέπειτα προέδρου των ΗΠΑ, Ντουάιτ Αϊζενχάουερ και του στρατάρχη Μπαντόλιο. Ορισμένες από τις σημαντικότερες υποχρεώσεις που αναλάμβανε η Ιταλία ήταν οι εξής:

«1ον) Άμεσος κατάπαυσις των εχθροπραξιών εκ μέρους των ιταλικών ενόπλων δυνάμεων.

2ον) Η Ιταλία θα πράξη παν το δυνατόν διά να παρεμποδίση την εις τους Γερμανούς παροχήν οιασδήποτε διευκολύνσεως, ήτις θα ήτο προς όφελος αυτών είς τον αγώνα εναντίον των Ηνωμένων Εθνών.

3ον) Όλοι οι αιχμάλωτοι ή κρατούμενοι των ηνωμένων εθνών να παραδοθούν αμέσως εις το Γενικόν Στρατηγείον των Συμμάχων. Ουδείς αιχμάλωτος ή κρατούμενος επιτρέπεται να μεταφερθή εις Γερμανίαν, τώρα ή βραδύτερον.

4ον) Ο ιταλικός στόλος και η ιταλική αεροπορία να παραδοθούν αμέσως εκεί όπου το Γενικόν Στρατηγείον των Συμμάχων θα γνωστοποιήση εν πάση λεπτομερεία και όπου θα αφοπλισθούν.

(…)

6ον) Άμεσος παράδοσις της Κορσικής και ολοκλήρου του ιταλικού χώρου, δηλαδή των ιταλικών νήσων και της ηπειρωτικής Ιταλίας εις τους Συμμάχους προς τον σκοπόν της ιδρύσεως βάσεων διά περαιτέρω επιχειρήσεις ή και δι’ άλλους σκοπούς, τους οποίους οι Σύμμαχοι θα κρίνουν ως απαραιτήτους».