Μ. Ολλανδέζος: Το ελληνικό φάρμακο, συνειδητή επιλογή γιατρών και ασθενών

Συναισθανόμενες τις ανάγκες των καιρών και αφήνοντας πίσω την εσωστρέφεια του παρελθόντος, οι ελληνικες φαρμακοβιομηχανίες επιχειρούν να ενισχύσουν την αξιοπιστία των ελληνικών φαρμάκων και να αποτελέσουν το ισχυρό «χαρτί» της ελληνικής οικονομίας, εκπονώντας την ενημερωτική καμπάνια «Ελληνικό Φάρμακο».

Ο διευθυντής επιστημονικών θεμάτων της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας (ΠΕΦ), Μάρκος Ολλανδέζος* μίλησε στο health.in.gr, με αφορμή την καμπάνια, για την τιμολογιακή πολιτική απέναντι στο εγχώριο φάρμακο και την αναπτυξιακή δυναμική του κλάδου.

Κύριε Ολλανδέζο, εδώ και αρκετό καιρό έχει ξεκινήσει η ενημερωτική εκστρατεία «Ελληνικό Φάρμακο» της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας. Περί τίνος πρόκειται, και γιατί επιλέξατε τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή για την εκπόνηση της καμπάνιας;

Η καμπάνια για το ελληνικό φάρμακο αποσκοπεί στην ενημέρωση των πολιτών για την αξία, την ποιότητα, την αποτελεσματικότητα και ασφάλεια των ελληνικών φαρμάκων που παράγονται στη χώρα μας αλλά και για την σημαντική συνεισφορά της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας στην εθνική οικονομία. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια η αγορά του φαρμάκου διέρχεται μια επίπονη διεργασία αναμόρφωσης στο πλαίσιο της οποίας θεωρούμε ότι οι ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες μπορούν να παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο.

Όταν λέμε ελληνικό φάρμακο, τι εννοούμε, πρωτότυπο, γενόσημο ή κάτι άλλο;

Ο κύριος όγκος της παραγωγής των ελληνικών φαρμακοβιομηχανιών αφορά σε γενόσημα φάρμακα. Η ποιότητα του ανθρώπινου δυναμικού και προσήλωση των ελληνικών φαρμακοβιομηχανιών στην κατά γράμμα τήρηση των αυστηρών προδιαγραφών ποιότητας έχουν φέρει το ελληνικό γενόσημο φάρμακο σε περίοπτη θέση μεταξύ των χωρών της Ευρώπης. Παράλληλα, υπάρχουν σήμερα ελληνικές εταιρείες που αναπτύσσουν πρωτότυπα φάρμακα, επενδύουν στην έρευνα και κατοχυρώνουν ευρεσιτεχνίες.

Πιστεύετε ότι μέσω της καμπάνιας «Ελληνικό Φάρμακο» μπορούν επιτέλους να επιλυθούν οι διάφορες «παρεξηγήσεις» γύρω από τις ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες και τα φάρμακα που παράγουν;

Είναι προφανές ότι μια ενημερωτική εκστρατεία δεν αρκεί από μόνη της να αλλάξει εγκατεστημένες αντιλήψεις και παγιωμένες συμπεριφορές. Όμως, είμαστε αποφασισμένοι να αφήσουμε πίσω μας την εσωστρέφεια παλαιότερων εποχών και να αναδείξουμε τη σημαντική δουλειά που γίνεται από τις ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες, γνωρίζοντας ότι η εμπιστοσύνη του κοινού κερδίζεται μέρα με την ημέρα. Θέλουμε τον Έλληνα γιατρό, φαρμακοποιό και ασθενή να επιλέγουν ελληνικό φάρμακο γνωρίζοντας όλες τις θετικές-θεραπευτικές αλλά και οικονομικές-συνέπειες της επιλογής τους αυτής.

Θεωρείτε ότι τα ελληνικά φάρμακα είναι «παρεξηγημένα» εντός Ελλάδος, ενώ στο εξωτερικό χαίρουν αποδοχής;

Ανιχνεύοντας τάσεις και αντιλήψεις των χρηστών, πριν ακόμη ξεκινήσουμε το σχεδιασμό της καμπάνιας, βρεθήκαμε μπροστά σε μια πολύ ιδιαίτερη εικόνα: Από τη μια πλευρά, το ελληνικό φάρμακο απολαμβάνει την εμπιστοσύνη ιατρών και ασθενών σε 85 χώρες. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν έλληνες ασθενείς που επί χρόνια χρησιμοποιούν ελληνικά γενόσημα φάρμακα με απόλυτη επιτυχία χωρίς καν να το γνωρίζουν. Κάποιοι δε από αυτούς δηλώνουν επιφυλακτικοί στο ενδεχόμενο να χρησιμοποιήσουν κάποιο γενόσημο. Θεωρούμε ως κεντρική αποστολή της καμπάνιας μας το γεφύρωμα των κενών αυτών.

Η ελληνική Πολιτεία κάνει τα απαραίτητα για να στηρίξει το ελληνικό φάρμακο και τους επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται στο χώρο αυτό; Μήπως θα έπρεπε να κάνει περισσότερα για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας αλλά και της παρουσίας του ελληνικού φαρμάκου στην εγχώρια αγορά;

Η ελληνική Πολιτεία έχει αντιληφθεί πλέον τη στρατηγική σημασία της ύπαρξης εγχώριου παραγωγικού ιστού. Δυστυχώς οι όποιες αποφάσεις λαμβάνονται στο πλαίσιο των μνημονιακών δεσμεύσεων της χώρας για τη φαρμακευτική πολιτική, ένα πλαίσιο το οποίο δεν εξασφαλίζει τη βιωσιμότητα ούτε του συστήματος φαρμακευτικής περίθαλψης ούτε και της υγιούς επιχειρηματικότητας.
Εμείς ζητούμε όχι στήριξη, αλλά άρση των αντικινήτρων που εμποδίζουν τις ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες να αναπτύξουν πλήρως τις σημαντικές δυνατότητές τους.

Τα ελληνικά φάρμακα είναι ακριβά, φθηνά ή κάπου στο ενδιάμεσο, σε σχέση πάντα με την καινοτομία και αποτελεσματικότητά τους;

Η έννοια του φθηνού ή του ακριβού φαρμάκου είναι σχετική. Είναι άραγε ακριβό ένα γενόσημο φάρμακο με κόστος ημερήσιας θεραπείας π.χ. 0,5 ευρώ, τη στιγμή που υποκαθιστά μια νεότερη θεραπεία με ισοδύναμο θεραπευτικό αποτέλεσμα αλλά με τριπλάσια τιμή; Είναι ακριβό ένα φάρμακο γενόσημο ή πρωτότυπο που υποκαθιστά τη χρήση νοσοκομειακών υπηρεσιών, απελευθερώνοντας πολύτιμους και πανάκριβους πόρους;
Μιλώντας με αριθμούς: Τα γενόσημα στη χώρα μας τιμολογούνται σε ποσοστό μεταξύ 40% και 37,5% της τιμής του πρωτότυπου φαρμάκου αναφοράς (αναμένεται περαιτέρω μείωση στο 32,5%). Αυτές είναι οι ονομαστικές τιμές αφού εάν υπολογισθούν οι πρόσθετες υποχρεωτικές επιβαρύνσεις (ασφαλιστικό rebate -9%, rebate όγκου από 2% έως 8% ανάλογα με τις πωλήσεις, το clawback ανάλογα με την υπέρβαση του στόχου για τη δαπάνη), οι πραγματικές τιμές είναι πολύ χαμηλότερες.
Σε πολλές περιπτώσεις, το κόστος της παραγωγής ενός ελληνικού φαρμάκου, καλύπτεται οριακά από την καθοριζόμενη τιμή του. Θα πρέπει να αναλογισθεί κανείς ότι οι ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες επιβαρύνονται με πάγια ανελαστικά έξοδα και επιχειρούν σε περιβάλλον που θυμίζει ναρκοπέδιο. Η πρόσφατη περιπέτεια της εξόφλησης των επί τριετία συσσωρευμένων χρεών των νοσοκομείων με ομόλογα τα οποία εν συνεχεία «κουρεύτηκαν» είναι χαρακτηριστική. Όλα αυτά μεταφράζονται σε πρόσθετο κόστος και κατά συνέπεια τα ελληνικά φάρμακα δεν μπορούν να είναι η φθηνότερη επιλογή συγκρινόμενα με φάρμακα από τρίτες χώρες χαμηλού κόστους. Όμως με βεβαιότητα αποτελούν τη συμφερότερη επιλογή, αν αναλογισθεί κανείς ότι για κάθε 1.000 ευρώ που δαπανώνται σε ελληνικό φάρμακο, γυρίζουν στο ΑΕΠ 3.420 ευρώ μέσω της ενίσχυσης της απασχόλησης, της καταβολής μισθών και εργοδοτικών εισφορών, φόρων, παραβόλων κ.λπ.
Αναφορικά με το θέμα της καινοτομίας, θεωρώ λανθασμένη την αντίληψη ότι τα γενόσημα φάρμακα δεν ενσωματώνουν έρευνα και καινοτομία. Μια επίσκεψη στα εργαστηριακά τμήματα πολλών ελληνικών φαρμακοβιομηχανιών θα έπειθε για το αντίθετο. Βέβαια ως κοινωνία, είμαστε εθισμένοι στην αντίληψη ότι η καινοτομία αφορά αποκλειστικά τα φάρμακα των μεγάλων πολυεθνικών φαρμακοβιομηχανιών πρωτοτύπων. Ασφαλώς υπάρχουν καινοτόμα πρωτότυπα φάρμακα που σώζουν ζωές και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των ασθενών. Όμως εάν κρίναμε αυστηρά το τι συνιστά πραγματική καινοτομία σε σχέση με τις πραγματικές ανάγκες υγείας, καθώς και τη σχέση κόστους /οφέλους κάθε νεωτερισμού που προβάλλεται ως καινοτομία, τότε θα καταλήγαμε σε μια εντελώς διαφορετική προσέγγιση όχι μόνο για το φάρμακο αλλά και για το σύνολο της υγείας.

Πιστεύετε ότι η μνημονιακή πολιτική αναφορικά με τη φαρμακευτική δαπάνη είναι υπέρ ή κατά του ελληνικού φαρμάκου;

Οι στόχοι της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης τέθηκαν ώστε να διορθωθούν οι υπερβολές του παρελθόντος. Θεωρώ ότι έπειτα από τέσσερα χρόνια περικοπών στη δαπάνη περάσαμε πλέον στο άλλο άκρο, σε μια νέα επικίνδυνη υπερβολή. Πριν λοιπόν αποφανθούμε για το αν η μνημονιακή πολιτική για τη φαρμακευτική δαπάνη είναι υπέρ ή κατά του ελληνικού φαρμάκου θα πρέπει να επισημάνουμε ότι βαίνει πλέον σε βάρος των ασθενών και της δημόσιας υγείας.

Έχετε κάποια συγκροτημένη αντιπρόταση για την ενίσχυση της παρουσίας του ελληνικού φαρμάκου στην ελληνική αγορά, που να έχετε καταθέσει στο υπουργείο Υγείας; Αν ναι, πως έχει γίνει δεκτή; Διαβλέπετε πεδίο διαλόγου και εφαρμογής της;

Η ΠΕΦ καταθέτει σταθερά προτάσεις τα τελευταία χρόνια με γνώμονα την προστασία της δημόσιας υγείας, την επίτευξη των στόχων της δαπάνης αλλά και την ανάπτυξη της εγχώριας φαρμακοβιομηχανίας. Αυτό θεωρούμε ότι αποτελεί ένα τρίπτυχο που θα πρέπει να διέπει κάθε σύστημα φαρμακευτικής πολιτικής.
Διάλογος υπάρχει. Συνομιλούμε με την Πολιτεία, αντιλαμβανόμενοι και τις υφιστάμενες δεσμεύσεις έναντι της τριμερούς επιτήρησης και θεωρούμε ότι υπάρχει αντίληψη για τη κρισιμότητα των θεμάτων.

Το site που έχετε στήσει για το «Ελληνικό Φάρμακο», έχει επισκεψιμότητα; Τι μηνύματα λαμβάνετε από την κίνηση του site και το προφίλ των χρηστών που το επισκέπτονται;

Το ενημερωτικό site για το «Ελληνικό Φάρμακο» βρίσκεται στον αέρα από τα μέσα Ιουλίου και σημειώνει μεγάλη επιτυχία. Ήδη πάνω από 50.000 μοναδικοί χρήστες του Internet έχουν πραγματοποιήσει περισσότερες από 100.000 επισκέψεις στις σελίδες του site. Μάλιστα ο χρόνος παραμονής τους στο site είναι αρκετά υψηλός, γεγονός που συνηγορεί στο ότι οι Έλληνες έχουν ανάγκη να ενημερωθούν για τα ελληνικά φάρμακα και τα πλεονεκτήματά τους, μια ανάγκη που το site προσπαθεί να καλύψει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Πέραν του διαδικτύου και των τηλεοπτικών σποτ, πως έχετε σκοπό να προσεγγίσετε εκείνη την ομάδα του πληθυσμού που παραμένει σκεπτική απέναντι σας;

Δεν περιμένουμε να αλλάξουμε τον κόσμο με μια ενημερωτική καμπάνια. Χρειάζεται ικανό χρονικό διάστημα μέχρι η πληροφορία να μετατραπεί σε γνώση και στη συνέχεια σε βίωμα. Όμως η ποιότητα, η ασφάλεια, η αποτελεσματικότητα των ελληνικών φαρμάκων αποτελούν αξιόπιστη διαχρονική μαρτυρία και υπό αυτή την έννοια, ο χρόνος είναι με το μέρος μας.

Τι πιστεύετε ότι είναι αυτό που πρέπει να σκέφτεται συνειρμικά ο Έλληνας όταν σκέφτεται το ελληνικό φάρμακο;

Ασφάλεια, ποιότητα, αποτελεσματικότητα.

Είναι αρκετό να «επιμένουμε ελληνικά» για να συνεχίσουμε να έχουμε καλά και πρωτοπόρα φαρμακευτικά σκευάσματα; Οι ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες δίνουν κίνητρα τους νέους επιστήμονες να μείνουν στην χώρα;

Η ελληνική φαρμακοβιομηχανία μπορεί μεν να καλύψει ένα σημαντικό μέρος των αναγκών των ασθενών σε φαρμακευτικές θεραπείες, αλλά όχι το σύνολό τους: Υπάρχουν αξιόλογα πραγματικά καινοτόμα φάρμακα που σώζουν ζωές και είναι ευθύνη της Πολιτείας να φροντίσει ώστε οι ασθενείς να έχουν ισότιμη πρόσβαση σε αυτά.
Όσο για το θέμα των κινήτρων σε νέους επιστήμονες, αυτή τη στιγμή ελληνικές εταιρείες εκπονούν ερευνητικά προγράμματα σε συνεργασία με Πανεπιστήμια της χώρας αλλά και του εξωτερικού με στόχο την ανάπτυξη της πρωτογενούς έρευνας και την ενίσχυση νέων επιστημόνων ερευνητών. Μπορούμε να επιτύχουμε ακόμη περισσότερα, αλλά χρειάζεται αφενός ένα σταθερό επιχειρηματικό περιβάλλον και αφετέρου ένα ξεκάθαρο πλαίσιο εθνική ερευνητικής πολιτικής.

*Ο Μάρκος Ολλανδέζος είναι Οικονομολόγος της Υγείας, επιστημονικός συνεργάτης του Τομέα Οικονομικών της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας.

Μαίρη Μπιμπή

health.in.gr