Απεξάρτηση και από τη νικοτίνη για τους εφήβους της «Στροφής»

Σήμερα, η σκέψη της ημέρας της Θεραπευτικής Κοινότητας «Στροφή» είναι αφιερωμένη στην Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος καθώς η διεθνής κοινότητα συζητάει για τις βλαβερές συνέπειες που έχει το κάπνισμα από το προσωπικό στο στενό οικογενειακό περίγυρο, το συλλογικότερο έως το κοινωνικό, δίνοντας παροτρύνσεις για την υιοθέτηση ενός πιο υγιεινού τρόπου ζωής, χωρίς τη «συνήθεια» του καπνίσματος.

Σύμφωνα και με τον πλήρη οδηγό για τις νόμιμες και τις παράνομες ψυχοδραστικές ουσίες, DRUGS, (Harry Shapiro Εκδόσεις Ερευνητές – ΚΕΘΕΑ, 2009, σελ.232), η νικοτίνη είναι ένα ναρκωτικό με περίπλοκες επιδράσεις στη δραστηριότητα του εγκεφάλου. Απορροφάται πολύ γρήγορα από τους πνεύμονες, έτσι ώστε κάθε εισπνοή να έχει σχεδόν άμεση και ξεχωριστή επίδραση. Τα επίπεδα νικοτίνης αυξάνονται κατά τη διάρκεια του καπνίσματος ενός τσιγάρου και ύστερα πέφτουν ραγδαία μέχρι το επόμενο κάπνισμα. Η αμεσότητα της επίδρασης θεωρείται ότι συμβάλλει στο να κάνει το κάπνισμα ελκυστικό, ενώ η ραγδαία μείωσή της οδηγεί στη συχνή χρήση.

Η πιο εντυπωσιακή πλευρά του καπνίσματος είναι ο βαθμός εξάρτησης και η συστηματική χρήση. Οι άνθρωποι που αρχίζουν το κάπνισμα τείνουν να αυξάνουν την κατανάλωση μέχρι να γίνουν συστηματικοί καπνιστές. Αν σταματήσουν, νιώθουν ανησυχία, ευερεθιστότητα και κατάθλιψη.

Στη «Στροφή», την Κοινότητα Εφήβων Απεξάρτησης από Ψυχοτρόπες Ουσίες του ΚΕΘΕΑ, σε καθημερινή βάση τα τελευταία δύο χρόνια γίνονται συστηματικές προσπάθειες ώστε κάθε έφηβος/η που εντάσσεται στο θεραπευτικό πλαίσιο να πετύχει την αποχή και από μια ουσία που θεωρείται κοινωνικά αποδεκτή, τη νικοτίνη. Οι προσπάθειες που γίνονται δεν αποσκοπούν μόνο στην αποχή από τη νικοτίνη, αλλά και στη συνειδητοποίηση των παιδιών της συστηματικής χρήσης του καπνίσματος, που δηλώνει την εξαρτητική σχέση με τη νικοτίνη, εντέλει. Το εγχείρημα δύσκολο, καθώς είναι σημαντικό να αποκτήσει κάποιος τη δύναμη της αλλαγής.

Οι έφηβοι και λίγο πιο μετά από την τυπική ενηλικίωσή τους βρίσκονται σε μια διαδικασία διαμόρφωσης της ταυτότητά τους, προκειμένου να αποκτήσουν μια υπεύθυνη στάση απέναντι στον εαυτό τους και στη ζωή.

Η εμπειρία λέει πως μια τέτοια προσπάθεια, αποχής από κάθε είδους εξαρτητικές ουσίες, για να είναι αποτελεσματική θα πρέπει να στηρίζεται καταρχήν στη βασική αρχή της προσωπικής απόφασης για αλλαγή. Για την ενίσχυση της αλλαγής απαραίτητη φαίνεται να είναι η έμπρακτη υποστήριξη ενός ενήλικα τουλάχιστον που λειτουργεί ως θετικό πρότυπο στον κύκλο επιρροής του εφήβου. Έχει να κάνει με την υπεύθυνη στάση του ενήλικα όπου θα επηρεάσει τον έφηβο που έρχεται σε επαφή μαζί του, καθώς παίζει έναν ρόλο-πρότυπου.

Η προσωπική απόφαση για αλλαγή, πρώτα απ’ όλα των ενηλίκων που έρχονται σε επαφή με εφήβους (γονείς, εκπαιδευτικοί, θεραπευτές, επιμορφωτές), σχετικά με την μη αποδοχή του καπνίσματος, οπότε και με την διακοπή του, εφόσον υφίσταται, δίνει το μήνυμα εμπράκτως και στους εφήβους που βρίσκονται στον κύκλο επιρροής του, για την αποτροπή τους από το κάπνισμα ή τη διακοπή του, εάν έχει ξεκινήσει.

Οι προσπάθειες στο παρελθόν στην Κοινότητα της Στροφής για το θέμα της αποχής των παιδιών από το κάπνισμα, είχαν τον χαρακτήρα του υποχρεωτικού και του κανόνα, οπότε δεν αποβήκαν αποδοτικές.

Τα τελευταία χρόνια, μέσα και από εσωτερικές διεργασίες του πλαισίου στην ανάπτυξη ενός ελκυστικότερου θεραπευτικού μοντέλου για έφηβους/νεαρούς ενήλικες, διαπιστώθηκε ότι πρώτα απ’ όλα μετράει η σχέση που οι έφηβοι καταρχήν έχουν και εμπιστεύονται με τους ενήλικες/θεραπευτικό προσωπικό της Κοινότητας.

Στη συνέχεια, η σχέση αυτή της εμπιστοσύνης, και όταν ο ενήλικας-θεραπευτικό προσωπικό αποτελεί θετικό πρότυπο ως προς τα παιδιά της Κοινότητας και αποφασίζει να διακόψει από τη «συνήθεια» αυτή, τότε τα παιδιά υιοθετούν αυτή την απόφαση και κάνουν τις προσπάθειές τους για να γίνει και δική τους πράξη.

Επιπλέον, γνωστή είναι η επιρροή που ασκείται μεταξύ των συνομηλίκων και το αντίκτυπο που έχει η σχέση αυτή στην απόφαση ενός νεαρού ατόμου στο θετικό ή στο αρνητικό. Εφόσον η επιρροή των συνομηλίκων είναι στην κατεύθυνση υιοθέτησης ενός θετικού προτύπου, τότε οι πιθανότητες σταθεροποίησης μιας απόφασης για αλλαγή ενός εφήβου προς το θετικό γίνεται ρεαλιστική και σιγά-σιγά επεκτείνεται και σε άλλες επιλογές, έως ότου ο έφηβος να οδηγηθεί σε μια αλλαγή στάσης ζωής που να βασίζεται σε μια αντίληψη εκτίμησης εαυτού όπως η ακόλουθη: «Προσέχω τη ζωή μου, τον εαυτό μου, νοιάζομαι για αυτόν και δεν τον καταστρέφω, οπότε απέχω απ ’ό,τι μπορεί να έχει βλαπτική συνέπεια προς εμένα». Αυτό τον ρόλο άλλωστε έχει στην Κοινότητα η λειτουργία του γκρουπ συνομηλίκων όπου βοηθάει τα μέλη της κοινότητας στην κινητοποίηση και στην ενίσχυση της απόφασή τους για μια καθαρή ζωή, επιτυγχάνοντας σταδιακά μικρές αλλαγές σε διάφορα επίπεδα.