Έκλαμψη ακτίνων γάμμα ίσως συγκλόνισε το Γαλαξία μας πριν από χιλιάδες χρόνια

36

Ενδείξεις για μια έκλαμψη ακτίνων γάμμα -ένα από τα πιο βίαια φαινόμενα στο Σύμπαν- που εκδηλώθηκε εντός του Γαλαξία μας πριν από μερικές χιλιάδες χρόνια εντόπισε για πρώτη φορά η NASA.

Οι ερευνητές πιστεύουν ότι ένα τεράστιο άστρο εξάντλησε τα καύσιμά του, εξερράγη και κατέρρευσε, δημιουργώντας δύο συμμετρικούς πίδακες ύλης και ακτινοβολίας γάμμα, με ισχύ όσο δέκα πεντάκις εκατομμύρια Ήλιοι.

Σύμφωνα με ανακοίνωση του Κέντρου Διαστημικής Πτήσης Marshall της NASA, το διαστημικό τηλεσκόπιο ακτίνων Χ Chandra και το οπτικό τηλεσκόπιο των 200 ιντσών στο όρος Πάλομαρ εντόπισαν τις ενδείξεις στο κατάλοιπο ενός υπερκαινοφανούς (σουπερνόβα) που δημιουργήθηκε από το θάνατο του άστρου.

Πρόκειται για το νεφέλωμα W49B, σε σχήμα βαρελιού, το οποίο βρίσκεται σε απόσταση 35.000 ετών φωτός από τη Γη. Οι αστρονόμοι ανίχνευσαν γύρω από το νεφέλωμα δακτυλίους αερίου που λάμπουν στο υπέρυθρο, καθώς και έντονη εκπομπή ακτίνων Χ κατά μήκος του άξονα του βαρελιού.

«Τα αποτελέσματα αυτά προσφέρουν συναρπαστικές ενδείξεις ότι ένα άστρο με εξαιρετικά μεγάλη μάζα εξερράγη σε δυο πανίσχυρους πίδακες οι οποίοι είχαν αντίθετη κατεύθυνση και ήταν πλούσιοι σε σίδηρο» αναφέρει ο Τζόναθαν Κίοχεν της NASA.

Η κοντινότερη έκλαμψη ακτίνων γάμμα που είχε εντοπιστεί έως σήμερα εκδηλώθηκε σε απόσταση εκατομυρίων ετών φωτός, σε άλλο γαλαξία.

Οι εκλάμψεις ακτίνων γάμμα δημιουργούνται όταν άστρα μεγάλης μάζας εξαντλούν τα πυρηνικά τους καύσιμα, καταρρέουν και μετατρέπονται σε μαύρες τρύπες, οι οποίες περιβάλλονται από έναν περιστρεφόμενο δίσκο εξαιρετικά θερμού και μαγνητισμένου αερίου. Το περισσότερο από το υλικό αυτό τελικά απορροφάται από τη μαύρη τρύπα, ωστόσο μια μικρή ποσότητα εκτοξεύεται σε αντίθετες κατευθύνσεις κατά μήκος του άξονα περιστροφής, κινούμενο σχέδόν με την ταχύτητα του φωτός. Το φαινόμενο συνοδεύεται από την έκλυση τεράστιων ποσών ενέργειας υπό τη μορφή ακτινοβολίας γάμμα.

Οι πίδακες διαρκούν ελάχιστα λεπτά, είναι όμως τόσο ισχυροί ώστε θα μπορούσαν να καταστρέψουν οποιαδήποτε μορφή ζωής βρεθεί στην πορεία τους σε απόσταση εκατοντάδων ετών φωτός.

Οι τέσσερις δακτύλιοι που εντοπίστηκαν στο W49B, διαμέτρου 25 ετών φωτός, αποτελούνται από αέρια που απελευθερώθηκαν από το άστρο λόγω της ταχύτατης περιστροφής του χιλιάδες χρόνια πριν ανατιναχθεί.

Το Chandra ανίχνευσε επίσης τα ίδια τα κατάλοιπα των πιδάκων, αέρια πλούσια σε σίδηρο και νικέλιο θερμοκρασίας εκατοντάδων εκατομμυρίων βαθμών Κελσίου.

Το σενάριο που προκύπτει είναι ότι ένα άστρο τεράστιας μάζας σχηματίστηκε από ένα πυκνό νέφος αερίων, έλαμψε για μερικά εκατομμύρια χρόνια, εκτοξεύοντας δακτυλίους αερίου, και στη συνέχεια εξερράγη σε σουπερνόβα με ταυτόχρονη έκλαμψη ακτίνων γάμμα.

Η έρευνα παρουσιάστηκε σε συνάντηση της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας στο Ντένβερ.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ