Σε τρεις ερευνητές κβαντικών φαινομένων το Νόμπελ Φυσικής 2003

36

Δύο επιστήμονες ρωσικής καταγωγής και ένας βρετανικής θα μοιραστούν το φετινό Νόμπελ Φυσικής για τη συμβολή τους στη θεωρία των υπεραγωγών και των υπερευστών, ανακοίνωσε το μεσημέρι της Τρίτης η Βασιλική Σουηδική Ακαδημία Επιστημών.

Το βραβείο και τα 1,3 εκατ. δολάρια που το συνοδεύουν θα μοιραστούν ο Αλεξέι Αμπρικόσοβ, 75 ετών, με ρωσική και αμερικανική υπηκοότητα, ο Ρώσος Βιτάλι Γκίνζμπουργκ, 87 ετών, και ο Αντονι Λέγκετ, 65 ετών, με αμερικανική και βρετανική υπηκοότητα.

Τα υπερευστά είναι υγρά σε χαμηλές θερμοκρασίες που έχουν χάσει το ιξώδες τους και ρέουν χωρίς αντιστάση. Η μελέτη τους προσφέρει νέες γνώσεις για τη συμπεριφορά της ύλης κατά τη μετάβαση από την τάξη στο χάος.

Τα υπεραγώγιμα υλικά επιτρέπουν τη διέλευση ηλεκτρικού ρεύματος χωρίς αντιστάσεις. Χρησιμοποιούνται στους επιταχυντές σωματιδίων και τους μαγνητικούς τομογράφους, μεταξύ άλλων -οι πρωτοπόροι της μαγνητικής τομογραφίας τιμήθηκαν τη Δευτέρα με το Νόμπελ Ιατρικής-Φυσιολογίας. Σήμερα αναπτύσσονται υλικά που εμφανίζουν υπεραγωγιμότητα σε ολοένα υψηλότερες θερμοκρασίες.

Μηδενική αντίσταση

Σε θερμοκρασίες λίγων βαθμών πάνω από το απόλυτο μηδέν (-273 βαθμοί Κελσίου) ορισμένα μέταλλα χάνουν την ηλεκτρική τους αντίσταση και αποκτούν την ιδιότητα να εκτρέπουν μερικώς ή πλήρως τις μαγνητικές ροές. Μια θεωρία που βασίζεται στο γεγονός ότι τα ηλεκτρόνια σχηματίζουν ζεύγη σε αυτές τις θερμοκρασίες προτάθηκε για να εξηγήσει τη συμπεριφορά μιας κατηγορίας τέτοιων μετάλλων, των υπεραγωγών τύπου I. Η θεωρία αυτή, που αναγνωρίστημε με το Νόμπελ Φυσικής του 1972, δεν επαρκούσε για την εξήγηση της υπεραγωγιμότητα τύπου ΙΙ, η οποία επιτρέπει τη συνύπαρξη της υπεραγωγιμότητας με τον μαγνητισμό. Οι Γκίνζμπουργκ και Αμπρικόσοβ έθεσαν τη θεωρητική βάση αυτού του φαινομένου, το οποίο συναντά σημαντικές τεχνικές εφαρμογές.

Ο Αντονι Λέτζετ πρότεινε τη δεκαετία του 1970 τη θεωρία που περιγράφει την αλληλεπίδραση και τη διάταξη των ατόμων στα υπερρευστά. Σε ένα σπάνιο ισότοπο του ήλιου η υπερευστότητα εμφανίζεται όταν τα άτομα σχηματίσουν ζεύγη αντίστοιχα με τα ζεύγη ηλεκτρονίων στους υπεραγωγούς. Τα υπερευστά βρίσκονται στην χαμηλότερη ενεργειακά κατάσταση της ύλης και τα άτομά τους είναι διαταγμένα με απόλυτη τάξη. Πρόσφατες έρευνες εξετάζουν πώς η ύλη μεταπηδά στο χάος, ή περιδίνιση, ένα από τα άλυτα προβλήματα της κλασσικής φυσικής.

Ο Αλεξέι Αμπρικόσοβ γεννήθηκε το 1928. Σήμερα εργάζεται στο Εθνικό Εργαστήριο Argonne στο Ίλινοϊ των ΗΠΑ.

Ο Βιτάλι Γκίνζμπουργκ, γεννηθείς το 1916, είναι πρώην πρόεδρος του θεωρητικού τμήματος στο Ινστιτούτο Φυσικής PN Lebedev στη Μόσχα.

Ο Αντονι Λέγκετ γεννήθηκε το 1938. Είναι σήμερα καθηγητής του Πανεπιστημίου του Ίλινοϊ στην Ουρμπάνα στις ΗΠΑ.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ