Η αστυνομική εισβολή στην Αρχιτεκτονική του ΕΜΠ ως σύμπτωμα αυταρχικής διολίσθησης

Όσα συνέβησαν τα χαράματα της 14^ης Οκτωβρίου στο ΕΜΠ, όταν αστυνομικές δυνάμεις εισέβαλαν στο κτίριο της Σχολής Αρχιτεκτόνων και συνέλαβαν φοιτητές που συμμετείχαν στην τριήμερη κατάληψη που είχε αποφασίσει ο Σύλλογος Φοιτητών της Σχολής ύστερα από Γενική Συνέλευση που πραγματοποίησε, κατάληψη που περιλάμβανε και την ημέρα της πανεργατικής απεργίας, σηματοδοτούν, εκ των πραγμάτων, ένα σημαντικό βήμα σε μια ολοένα και πιο αυταρχική αντιμετώπιση των φοιτητικών διαμαρτυριών και κινητοποιήσεων. Τα πράγματα κάνει ακόμη χειρότερα το γεγονός ότι της αστυνομικής παρέμβασης στο ΕΜΠ προηγήθηκε σχετικό αίτημα των ίδιων των Πρυτανικών Αρχών του Ιδρύματος.

Αυτό σημαίνει ότι έχουμε να κάνουμε με μία από τις πρώτες περιπτώσεις όπου στοχοποιούνται κατασταλτικά και ποινικοποιούνται οι καταλήψεις που αποφασίζουν ύστερα από γενικές συνελεύσεις οι φοιτητικοί σύλλογοι. Ουσιαστικά, ποινικοποιείται, για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, η φοιτητική απεργία, γιατί αυτό είναι στην πράξη  μία φοιτητική κατάληψη. Δηλαδή, θεωρούμε ότι οι φοιτήτριες και οι φοιτητές, οφείλουν να απεμπολήσουν ένα από τα βασικά μέσα που διαθέτουν για να διαμαρτυρηθούν και να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους. Η δήλωση του Πρύτανη του ΕΜΠ ότι «εφαρμόστηκε ο νόμος» και ότι η «κατάληψη δημοσίου χώρου είναι παράνομη πράξη», πέραν του να παραβλέπει το δικαίωμα των φοιτητών στην κινητοποίηση, προσπερνά το γεγονός ότι μια φοιτητική κατάληψη, ως κινητοποίηση της πιο μαζικής μερίδας της πανεπιστημιακής κοινότητα σε κανένα βαθμό δεν αναιρεί τον χαρακτήρα δημοσίου χώρου για τα πανεπιστήμια. Η συλλογική διαμαρτυρία είναι κατεξοχήν μια πρακτική που αντιστοιχεί στον δημόσιο χώρο.

Το πρόβλημα προέρχεται από τη θέση, που έχει διατυπωθεί και από κυβερνητικά χείλη, ότι εφόσον έχουμε δημοκρατία δεν επιτρέπονται οι καταλήψεις. Βεβαίως, αυτό προσπερνά όλη την πραγματική ιστορία των φοιτητικών καταλήψεων από τη μεταπολίτευση και μετά και στη συμβολή τους στον εκδημοκρατισμό του πανεπιστημίου. Ήταν οι φοιτητικές καταλήψεις του 1979 που οδήγησαν στην απόσυρση του νόμου 815/1978 και συνέβαλαν στο μεγάλο κύμα δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων στη δεκαετία του 1980, οι μαθητικές και φοιτητικές καταλήψεις του 1990-91 που απέτρεψαν μια αυταρχική μεταρρύθμιση, οι μεγάλες καταλήψεις του 2006-2007 που συνέβαλαν αποφασιστικά στο να μην αναθεωρηθεί το άρθρο 16 του Συντάγματος, για να αναφέρω μερικά παραδείγματα μόνο. Ότι σήμερα αυτή η μορφή κινητοποίησης, που θεωρήθηκε κατεξοχήν τμήμα ενός δημοκρατικού ρεπερτορίου συλλογικής δράσης, πλέον αντιμετωπίζεται ως μια ποινικά κολάσιμη πράξη, δείχνει πόσο κλιμακώνεται μια πολιτική και θεσμική δυσανεξία απέναντι στη συλλογική διεκδίκηση και διαμαρτυρία.

Οι ίδιες οι Πρυτανικές Αρχές του ΕΜΠ θα μπορούσαν να σταθούν λίγο περισσότερο και στην ιστορία του ίδιου του Ιδρύματος και το γεγονός ότι προκάτοχοί τους όχι μόνο δεν προχώρησαν σε ποινικοποίηση των κινητοποιήσεων αλλά και υπερασπίστηκαν το δικαίωμα των φοιτητών να αγωνίζονται και να διεκδικούν. Για να αναφέρω ένα παράδειγμα ας περιοριστώ στον Πρύτανη του ΕΜΠ τον καιρό της εξέγερσης του Πολυτεχνείου το 1973, καθηγητή Κωνσταντίνο Κονοφάγο, μετέπειτα υπουργό στην κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Όχι μόνο δεν προσκάλεσε αστυνομική παρέμβαση, αλλά στη Δίκη του Πολυτεχνείου στη Μεταπολίτευση ήταν ο πρώτος μάρτυρας υπεράσπισης.

Εκτός βέβαια και εάν πλέον θεωρούμε πρότυπο ακαδημαϊκής δράσης τον Παναγιώτη Χρήσου, πρύτανη του ΑΠΘ παραμονές της δικτατορίας που κάλεσε τις αστυνομικές δυνάμεις να εισβάλουν στο ίδρυμα εναντίον των φοιτητών, με τις εφημερίδες τις εποχής να απαθανατίζουν τον καθηγητή Νικόλαο Ανδριώτη, πρώην πρύτανη να προσπαθεί να υπερασπιστεί τους φοιτητές απέναντι στην αστυνομική βία. Για την ιστορία ο Χρήστου θα διατελέσει υπουργός σε χουντική κυβέρνηση και θα απομακρυνθεί οριστικά από το Πανεπιστήμιο από το μεταπολιτευτικό Ειδικό Πειθαρχικό Συμβούλιο.

Πάνω από όλα το ερώτημα που προκύπτει από τη στάση των πρυτανικών αρχών του ΕΜΠ αφορά το ποια είναι σήμερα η κρίσιμη προτεραιότητα: η καταστολή των φοιτητικών κινητοποιήσεων ή η οργάνωση της αντίστασης της ακαδημαϊκής κοινότητας απέναντι στις θεσμικά βίαιες παρεμβάσεις της κυβέρνησης, με αποκορύφωμα την κατάργηση μέσω νόμου του άρθρου 16 του Συντάγματος και τη νομιμοποίηση των ιδιωτικών πανεπιστημίων.