Το τελευταίο καταφύγιο του Χίτλερ

Στις 16 Ιανουαρίου 1945, ο Αδόλφος Χίτλερ, ο ηγέτης της ναζιστικής Γερμανίας που οδήγησε την υφήλιο στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, τον βιαιότερο πόλεμο στην ιστορία της ανθρωπότητας, βρίσκεται σε δεινή θέση. Ο στρατός του έχει χάσει τον έλεγχο των στρατιωτικών επιχειρήσεων, η πλάστιγγα γέρνει υπέρ των Συμμάχων και ο σοβιετικός Κόκκινος Στρατός προελαύνει, φτάνοντας όλο και πιο κοντά στο Βερολίνο.

Έτσι, ο Χίτλερ αποφασίζει να αλλάξει κρησφύγετο και από τη Ρηνανία να μεταφερθεί στο υπόγειο καταφύγιο του Βερολίνου. Είναι η ύστατη για εκείνον λύση. Φτάνει στο καταφύγιο στις 16 Ιανουαρίου 1945. Θα αυτοκτονήσει μέσα σε αυτό 105 ημέρες αργότερα.

Τμήμα του καταφυγίου τον Ιούλιο του 1947

 Η πρόβλεψη του Γκουντέριαν

Γράφει ο Βάσος Π. Μαθιόπουλος στα «ΝΕΑ» της 8ης Μαΐου 1995:

»Στις 12 Ιανουαρίου 1945 επαληθεύθηκε ό,τι είχε προείπει ο Γκουντέριαν (σ.σ. Χάιντς Γκουντέριαν, στρατηγός των Ναζί) : ο στρατάρχης Ζούκωφ εξαπέλυσε τη μεγαλύτερη, από την αρχή του γερμανοσοβιετικού πολέμου, επίθεση σε όλη την έκταση από τη Βόρεια Σιλεσία μέχρι το κεντρικό Ανατολικό μέτωπο. Η γραμμή άμυνας των Γερμανών, που είχε οριοθετηθεί και οχυρωθεί από τον Οκτώβριο του 1944, έσπασε σε μία εβδομάδα.

»Οι σοβιετικές στρατιές του Κόνιεφ, του Ζούκωφ και του Μπουντιένι, αφού ελευθέρωσαν την Πολωνία, εισχωρούσαν βαθιά μέσα στην Ανατολική Πρωσία. Ο Χίτλερ κατησχυμένος αναγκάζεται να εγκαταλείψει το καταφύγιό του στον Άιφελ της Ρηνανίας – απ’ όπου κατηύθυνε τη μάχη των Αρδενών – κι αποφασίζει να οχυρωθεί στο τελευταίο κάστρο: την Καγκελαρία.

Xάιντς Γκουντέριαν

»Το αρχηγείο που είχε εγκαταστήσει στο Ράστενμπουργκ της Ανατολικής Πρωσίας και από εκεί παρακολουθούσε την πορεία των μαχών του Ανατολικού μετώπου, το είχε αφήσει ήδη από τις 21 Νοεμβρίου 1944 κάτω από την πίεση της ραγδαίας προς δυσμάς ρωσικής επέλασης.

»Όπως συνέβαινε σε κάθε αποτυχία του, φρόντισε ν’ ανταμείψει τη δικαίωση του Γκουντέριαν με το να τον θέσει σε διαθεσιμότητα. Ήταν, στην ουσία, μαζί με τον Μάνσταϊν οι νικήτες της μάχης της Γαλλίας τον Ιούνιο 1940.

»Και ο τελευταίος είχε αποστρατευθεί. Γύρω στον Χίτλερ, στα μέσα του Γενάρη 1945, ήταν πια μόνο οι κόλακες: ο Κάιτελ, ο Κρεπς, ο Γιοντλ, που στο τέλος αυτοκτόνησαν, όπως κι εκείνος ή απαγχονίστηκαν σαν εγκληματίες πολέμου στη Νυρεμβέργη.

Στο καταφύγιο

»Μπαίνοντας το πρωί της 16ης Ιανουαρίου 1945 στην Καγκελαρία, ο Αδόλφος Χίτλερ ήταν ένα ναυάγιο. Από τον αγέρωχο και απροσπέλαστο “φύρερ” των ημερών του “μπλίτσκρικ” (του κεραυνοβόλου πολέμου) – που η αεροπορία του, η Λουφτβάφε, είχε ερειπώσει το Κόβεντρι και το Ρότερνταμ, και τα Ες Ες του τα Καλάβρυτα, το Λίντιτσε και το Οραντούρ – πρόβαλε τώρα μια σκιά, που έτρεμε το αριστερό του χέρι – κατάλοιπο της απόπειρας εναντίον του- και έσκυβε από την πολύχρονη διαμονή στα καταφύγια.

»Ούτε μια φορά δεν είχε επισκεφθεί βομβαρδισμένη πόλη για να δείξει αλληλεγγύη προς τα θύματα. Το μέτωπο το επισκεπτόταν μέχρι τις αρχές του ΄42. Όλο τον υπόλοιπο χρόνο βρισκόταν σε υπόγεια, μπροστά σε χάρτες, κάτω από ηλεκτρικά φώτα, μακριά απ’ τον ήλιο και της ημέρας το φως.

»Στα σκοτάδια, όπου στοιχειοθετούσε τα σχέδια βιομηχανικής εξόντωσης του ανθρώπου στα στρατόπεδα συγκέντρωσης του καθεστώτος του.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 16.10.1999, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Μίσος προς όλους

»Τώρα, στις 16 Ιανουαρίου 1945, δεν διέθετε καν το “μείζον Ράιχ” του. Οι Δυτικοί είχαν εισχωρήσει σε σοβαρό ποσοστό στο προπολεμικό γερμανικό έδαφος και απειλούσαν ήδη την Κολωνία, ενώ οι σοβιετικές στρατιές είχαν μπει στην τελική ευθεία προς το Βερολίνο.

»Όσο πλησίαζε το τέλος, τόσο δυνάμωνε μέσα του το μίσος προς όλους: προς τον γερμανικό λαό, προς τους στρατηγούς του, που τον “πρόδωσαν”, προς τους παλιούς συνεργάτες του. Και η έλλειψη κάθε ίχνους δικής τους λύσης, φούντωνε τις ουτοπικές φαντασιώσεις του για τη “νίκη”.

»Ο Χίτλερ είχε δημιουργήσει πλέγμα αδιεξόδου. Για το Γ’ Ράιχ δεν υπήρχε καμιά δυνατότητα συμβιβασμού και ανακωχής. Σωστά ο Ρούζβελτ είχε στην Καζανμπλάνκα επιβάλει στον Τσώρτσιλ – που διαφωνούσε αρχικά- σαν μόνη λύση του πολέμου την “άνευ όρων παράδοση της Γερμανίας”.

»Κι ενώ πραγματοποιόταν η πολιορκία του Βερολίνου κι ετοιμαζόταν η “ώρα μηδέν” για το Τρίτο Ράιχ, ο Χίτλερ ζήτησε την “καμένη γη”: πλήρη καταστροφή των γερμανικών πόλεων που εγκατέλειπαν τα στρατεύματά του.

Αδόλφος Χίτλερ

Το καταφύγιο μετά τον Πόλεμο

Στις 30 Απριλίου 1945, ο Αδόλφος Χίτλερ αποδεχόμενος πως όλα πλέον είχαν τελειώσει, αυτοκτονεί. Το ίδιο κάνουν και οι πιστοί του συνεργάτες και σύντροφοι που ζούσαν μαζί του στο καταφύγιο.

Όπως γράφει «ΤΟ ΒΗΜΑ» της 16ης Οκτωβρίου 1999, «Αμέσως μετά την γερμανική ήττα, οι άνδρες του σοβιετικού στρατού, μη μπορώντας να το καταστρέψουν, είχαν ανατινάξει το εσωτερικό του και το είχαν γεμίσει με άμμο. Βρίσκεται στην περιοχή όπου κτίστηκε αργότερα το τείχος, σε μια ζώνη που επί δεκαετίες είχε μείνει έρημη.

»Το 1988 ο στρατός της Ανατολικής Γερμανίας κατεδάφισε το κεντρικό τμήμα του καταφυγίου προκειμένου να κτιστούν τριγύρω πολυκατοικίες».

Το 1999 έργα οδοποιίας έφεραν το καταφύγιο του Χίτλερ στην επιφάνεια. Και κυριολεκτικά και μεταφορικά.

«Το ύστατο καταφύγιο του Αδόλφου Χίτλερ, το υπόγειο όπου είχε περάσει ο Φύρερ τις τελευταίες ημέρες της ζωής του, βγήκε από τα ιστορικά ερέβη πάλι για λίγο στο φως προτού ταφεί οριστικά κάτω από τη νέα οδική αρτηρία που κατασκευάζεται στο Βερολίνο.

»Συνεργεία οδοποιίας που εργάζονται πυρετωδώς ξέθαψαν τα τσιμεντένια ερείπια ψάχνοντας για ξεχασμένες βόμβες από την εποχή του πολέμου και προς στιγμήν ετέθη το ερώτημα μήπως θα έπρεπε να χαρακτηρισθεί το “Φύρερμπούνκερ” διατηρητέο μνημείο για να θυμίζει μαύρες σελίδες από την ιστορία του γερμανικού λαού.

»Η απόφαση όμως των αρμοδίων αρχών είναι αμετάκλητη: Το καταφύγιο, που ήταν κάποτε απόρθητος λαβύρινθος σε βάθος τεσσάρων μέτρων κάτω από τη γη, θα μπαζωθεί ξανά και άλλη λύση δεν υπάρχει».

Σήμερα, το μόνο που θυμίζει ότι κάτω από σημείο εκείνο εκτεινόταν το τελευταίο καταφύγιο -κρυσφήγετο του Αδόλφου Χίτλερ, είναι μία πινακίδα.