Θεόδωρος Αγγελόπουλος: «Ο καθένας µας πρέπει να γίνει αυτός που θα ελπίζει, θα πιστεύει και θα προχωράει»

Στις 27 Απριλίου 1935 γεννήθηκε στην Αθήνα ο εμβληματικός κινηματογραφιστής Θόδωρος Αγγελόπουλος.

Την ημέρα που έκλεινε τα 6 του χρόνια, 27 Απριλίου 1941, θα έβλεπε του Γερμανούς κατακτητές να καταλαμβάνουν την ελληνική πρωτεύουσα.

Φοίτησε στη Νομική Σχολή Αθηνών την οποία όμως εγκατέλειψε προτού αποφοιτήσει. Μετά τη στρατιωτική του θητεία, το 1961, θα φύγει για το Παρίσι όπου και θα ακολουθήσει τον δρόμο του Κινηματογράφου.

«ΤΑ ΝΕΑ», 29.5.2010, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

H συνέντευξη

Με αφορμή τη σημερινή επέτειο της γέννησής του, αναδημοσιεύουμε τη συνέντευξη που παραχώρησε στον Παύλο Θ. Κάγιο και δημοσιεύθηκε στα «ΝΕΑ» στις 29 Μαΐου 2010.

« «Η πιο προφητική ταινία µου είναι ο “Μεγαλέξανδρος”, καθώς µιλάει για την ανάγκη ενός οδηγητή που θα πάει µπροστά την Ιστορία» υποστηρίζει ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, χωρίς να ξεχνάει ότι «αυτοί, εκπροσωπούν την ουτοπία και µόνο προσωρινά µπορούν να οδηγήσουν για λίγο την Ιστορία… “Οι Κυνηγοί” είναι η πιο σατιρική και γεµάτη ειρωνεία ταινία µου πάνω στην αστική τάξη.

»Για το “Ταξίδι στα Κύθηρα”, (…) ο Θόδωρος Αγγελόπουλος λέει: “Είναι η πιο δραµατική ταινία µου, µε πιο πολλή Ελλάδα µέσα της. Είναι και η πιο µουσική µου ταινία» (από εδώ αρχίζει η συνεργασία του µε την Ελένη Καραΐνδρου, που διαρκεί µέχρι σήµερα).

»Στην ταινία, ένας σκηνοθέτης του κινηµατογράφου κουρασµένος απ’ τις µυθοπλασίες, αναζητά µια ιστορία ουσιαστική και προσκολλάται σ’ έναν γέρο που πουλάει λεβάντες στον δρόµο, τον Σπύρο: έναν πρώην κοµµουνιστή, εξόριστο στην Τασκένδη, που έχει επιστρέψει στην πατρίδα ύστερα από 32 χρόνια εξορία.

»Στο χωριό του, που το είχε υπερασπιστεί κατά τη διάρκεια του πολέµου, γίνεται µάρτυρας ενός ξεπουλήµατος της γης και των ιδεών και προσπαθεί να το αποτρέψει.

»Ωστόσο δεν µπορεί να συµπλεύσει µε την πραγµατικότητα που συναντά. Αποµονώνεται. Δεν µπορεί να επικοινωνήσει µε τα παιδιά του, µε τους γύρω του. Μόνο η γυναίκα του, πιστή και υποµονετική Πηνελόπη, τον ακολουθεί µέχρι το τέλος, µέχρι το τελευταίο του ταξίδι.

»Στο «Ταξίδι στα Κύθηρα» είχατε για πρωταγωνιστές τον µυθικό Μάνο Κατράκη και τον Διονύση Παπα γιαννόπουλο µε τη Μαίρη Χρονοπούλου. Πώς ήταν αυτή η συνεργασία;

«Ηταν η τελευταία εµφάνιση του Μάνου Κατράκη στο σινεµά και, όταν βγήκαµε από την προβολή στο Φεστιβάλ των Καννών, γύρισε και µου είπε συγκινηµένος “είχες δίκιο”, εννοώντας κάποιες υποδείξεις µου την ώρα των γυρισµάτων για τις οποίες είχε διαφορετική γνώµη.

Ο Μάνος Κατράκης ήταν ένα τεράστιο κεφάλαιο στη µεταπολεµική ελληνική πραγµατικότητα. Οσο για τον Διονύση Παπαγιαννόπουλο, ήταν τόσο πράος και συνεργάσιµος!

Καθόταν µε τις ώρες στο γραφείο µε το σενάριο, σαν µαθητούδι. Και η Μαίρη Χρονοπούλου ήταν τέλεια, έκανε µεγάλη ερµηνεία. Λυπάµαι πολύ για την περιπέτεια της υγείας της, η Φοίβη πάει και την επισκέπτεται.»

»Εχουν περάσει πάνω από 40 χρόνια από την πρώτη ταινία του, αλλά ο Θόδωρος Αγγελόπουλος συνεχίζει να συνδιαλέγεται µε τον Χρόνο και την Iστορία… Κι όµως, “η σηµερινή µοίρα του ανθρώπου πάνω στη Γη δεν είναι καλύτερη, κι αυτό όχι εξ αιτίας της πρόσφατης οικονοµικής κρίσης” µας λέει και εξηγεί: “Σήµερα δεν έχουµε κανένα σηµείο αναφοράς, όπως παλιά, κι αυτό είναι παγκόσµιο πρόβληµα, όχι µόνο ελληνικό. Παντού στο κόσµο δεν υπάρχει κάτι να πιστέψεις”.

Εσείς υπάρχετε µέσα σε αυτές τις τρεις ταινίες, αλλά και στις άλλες, ή µόνο η «Ιστορία», η «Ελλάδα» και ο «Χρόνος»;

“Επί χούντας ήµουν εδώ, δεν έφυγα. Με χιλιάδες προβλήµατα γύρισα τον ‘Θίασο’ τις ‘Μέρες του ΄36’ ως συνέχεια ενός διαλόγου µε τον Χώρο και την Ιστορία, που είναι και η δική µου ιστορία. Η Ελλάδα είναι και κάτι άλλο εκτός από την ‘οικονοµική δίνη’ στην οποία βρίσκεται τελευταία. Σε αυτή την κρίση που ζει η χώρα µας, να διαλέξουµε να µείνουµε εδώ, να µην την εγκαταλείψουµε, όπως είχαν κάνει πολλοί στη διάρκεια της επτάχρονης χούντας.

Νέοι και πτώχευση

Και στην Ελλάδα, η νεολαία πώς είναι;

Η εξέγερση της νεολαίας τον Δεκέµβριο του 2008 έδειξε ότι τα νέα παιδιά είναι ζωντανά, ανησυχούν, πνίγονται. Δεν είχαν όµως σηµείο αναφοράς και εκτονώθηκαν µε βία. Η βία δεν είναι φαινόµενο που βγαίνει στα καλά καθούµενα. Ο Μάης του ΄68 «ήταν µια εξέγερση µε ελπίδα» έχει πει ο Ντανιέλ Κον Μπεντίτ. Η εξέγερση των δικών µας νέων ήταν χωρίς ελπίδα.

Πιστεύετε ότι η Ελλάδα κινδυνεύει µε πτώχευση;

Πολλοί ξένοι οικονοµολόγοι µου λένε ότι σίγουρα θα πτωχεύσουµε, και παντού στο εξωτερικό αυτή η αίσθηση υπάρχει…

Βλέπετε διέξοδο;

Ελπίζω – αν και δεν το πιστεύω – σ’ ένα ηµίφως, σε µια διέξοδο. Ισως το αύριο να είναι µια ανοιχτή πόρτα. Ο καθένας µας πρέπει να γίνει αυτός που θα ελπίζει, θα πιστεύει και θα προχωράει. Ο Χέντερλιν έχει πει ‘Στα σκοτεινά οδεύουµε. Στα σκοτεινά προχωράµε. Οι ήρωες προχωρούν στα σκοτεινά’. Το να ζει κανείς, βέβαια, στη σηµερινή εποχή, είναι σχεδόν ηρωικό. 

Νέο ελληνικό σινεμά

Το νέο ελληνικό σινεµά εντυπωσιάζει τα τελευταία χρόνια.

Χαίροµαι πολύ που υπάρχουν αρκετοί νέοι σκηνοθέτες µε ενδιαφέρουσες ταινίες, οι οποίες µάλιστα δεν διακρίθηκαν µόνο στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό.

Σαν τον “Κυνόδοντα” του Γιώργου Λάνθιμου και άλλες ταινίες, όπως τη «Στρέλλα» του Πάνου Χ. Κούτρα, την πολύ τολµηρή ταινία «Μέσα στο δάσος» του Αγγελου Φραντζή, τη «Χρυσόσκονη» της Μαργαρίτας Μαντά, το «Ricordi mi» της Στέλλας Θεοδωράκη ή την παλαιότερη «Διόρθωση» του Θάνου Αναστόπουλου.

Κάτι γίνεται στο ελληνικό σινεµά, που είχε πολλά χρόνια να συµβεί κάτι ανάλογο. Εκτός από το ταλέντο, η µατιά πάνω στη ζωή και η σκέψη των νέων σκηνοθετών, είναι κάτι πολύ ξεχωριστό και νοµίζω ότι θα κάνουν σηµαντικά και ιδιαίτερα έργα.

Το τέλος

Βλέµµα στην «Αλλη θάλασσα»

»Xωρίς λεπτό να ξαποσταίνει παρά τα 76 του χρόνια, ο Θόδωρος Αγγελόπουλος ετοιµάζει τη νέα, 14η µεγάλου µήκους ταινία του µε τίτλο “Η άλλη θάλασσα”.

“Δεν ξέρω να κάνω τίποτα άλλο. Αν σταµατήσω να κάνω ταινίες θα πάθω κατάθλιψη. Το σινεµά είναι η αναπνοή µου, ορός ζωής” λέει απλά. Και τον ερχόµενο Δεκέµβριο ετοιµάζεται να πει “µοτέρ πάµε”, σε “πείσµα της όποιας οικονοµικής συγκυρίας, καθώς το υπουργείο Πολιτισµού µου χρωστάει το τρίτο µέρος της τριλογίας µε απόφασή του επί υπουργίας Ευάγγελου Βενιζέλου”.

Ναι, αλλά εδώ κοντεύουµε να κηρύξουµε πτώχευση, θα σας πουν, τον πολιτισµό θα κοιτάµε;

“Επειδή υπάρχει οικονοµική κρίση, δεν σηµαίνει ότι θα αφήσουµε τον πολιτισµό να πεθάνει. Θα είναι τεράστιο λάθος να συµβεί αυτό. Ο πολιτισµός, έτσι κι αλλιώς, ελάχιστα χρήµατα ζητάει για να αναπνεύσει. Το υπουργείο πρέπει να πάρει τις ευ θύνες του, δεν µπορεί να σιωπά για όλα τα θέµα τα του πολιτισµού».

»Με καυτό σηµερινό σενάριο και µε «µατιά» στη θύελλα της εποχής µας, «Η άλλη θάλασσα» – συµβολικά, η δράση του θα καλύπτει το διάστηµα µεταξύ Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς – αρχίζει γυρίσµατα στις αρχές του νέου χρόνου.

»Η υπόθεση της ταινίας: ένας θίασος νέων κάνουν πρόβες σε ένα παλιό σινεµά για να ανεβάσουν την «Οπερα της πεντάρας» του Μπρεχτ και να ενισχύσουν έναν καταυλισµό προσφύγων, αλλά και Ελλήνων που κοιµούνται σε διάφορα σηµεία της Αθήνας, του Πειραιά και της Πάτρας. Αλλά, τελικά, η «Οπερα της πεντάρας» δεν θα ανέβει ποτέ.

Αλλο ένα φινάλε τριλογίας…

«Ναι, αλλά το λυπηρό, εφιαλτικό, είναι ότι µε παράγκες και πρόσφυγες ξεκίνησε η τριλογία στις αρχές του 20ού αιώνα, στο Λιβάδι που δακρύζει, µε µετανάστες-πρόσφυγες και έλληνες αστέγους τελειώνει»».

Τελικά τραγικότερο φινάλε δεν μπορούσε να δοθεί.

Στις 22 Ιανουαρίου του 2012 κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της «Άλλης Θάλασσας» στον περιφερειακό της Δραπετσώνας, μια διερχόμενη μοτοσυκλέτα παρέσυρε και χτύπησε τον Θόδωρο Αγγελόπουλο, ο οποίος υπέκυψε στα τραύματά του λίγο αργότερα.