Η απίστευτη δεκαετία του ’60: Ματιές σε γεγονότα που ξεχώρισαν το 1961

To Σαββατοκύριακο 11-12 Νοεμβρίου του 1961, το «μπλέντερ» της διεθνούς και ελληνικής επικαιρότητας τα είχε όλα.

Ο Ζαν Κοκτώ «συναντήθηκε» με την Αλίκη Βουγιουκλάκη και οι Χρουστσόφ και Στάλιν με τον Μινωτή και τον Τσαρούχη, ενώ η άτυχη μαϊμού με το όνομα Γολιάθ, δεν κατάφερε ποτέ να φτάσει στο διάστημα.

Και όλα αυτά, πάντα υπό τους ρυθμούς ενός νέου χορού που κυρίευε τον πλανήτη, το «τουίστ».

Ζαν Κοκτώ

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 11.11.1961, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Ο Ζαν Κοκτώ, ποιητής, θεατρικός -και όχι μόνο- συγγραφέας και ζωγράφος, μία από τις σπουδαιότερες προσωπικότητες του πνεύματος του περασμένου αιώνα, το 1961 ήταν 72 χρόνων. Ήταν αυτός που είχε πως «η ζωή είναι μια οριζόντια πτώση» και τα τελευταία εκείνα χρόνια της ζωής του (πέθανε το 1963), συνέχισε να γράφει.

Τον Νοέμβριο του 1961, βρισκόταν σε περίοδο ανάρρωσης ύστερα από ένα πρόβλημα υγείας που είχε αντιμετωπίσει.

Καθ’ όλη τη διάρκεια της ασθένειάς του είχε απαιτήσει από τους ανθρώπους που τον φρόντιζαν, να του έχουν συνεχώς δίπλα του χαρτί και στυλό και να κρατάνε σε ασφαλές σημείο όποιο κείμενο και αν του προέκυπτε.

« Αυτά τα γραπτά υπήρξαν και για μένα εξίσου ακατανόητα. Βρέθηκα μπροστά σε σημεία ανεξήγητα, κομμάτια φράσεων, αρχές ποιημάτων. Συνταράχθηκα, ώστοσο, όταν είδα αυτή την αυτόματη γραφή, καμωμένη , ασυνείδητα, μέσα στον πυρετό. Της ήμουν και της είμαι ακόμα ξένος. Δεν ήταν δυνατό να την υποφέρω. Πολλές ώρες κάθε μέρα αποκρυπτογραφώ την ίδια τη γραφή μου. Μεταγράφω, αποκαλύπτω»

Ο Ζαν Κοκτώ, επί τω εικαστικώ του έργω, Πηγή: therake.com

Γνήσιο τέκνο των πρωτοποριακών avant guarde ρευμάτων της εποχής του, έδινε, στα 72 του χρόνια, τόπο στους επόμενους.

«Σήμερα πολλοί νεώτατοι συγγραφείς αποστρέφονται με μία ειλικρίνεια που εκτιμώ την παλαιά φρουρά που έγινε πια δογματική.

»Χωρίς αμφιβολία, στην χωρίς πλαίσιο εποχή μας η αποστροφή αυτή είναι για τους παραπάνω συγγραφείς το μόνο μέσο να αποκτήσουν την μοναδική πολυτέλεια της νεότητος: την ανυπακοή»

Όπως εξάλλου πολύ σωστά είχε πει: «Οι νέοι γνωρίζουν τι δεν θέλουν πριν να γνωρίσουν τι θέλουν».

Η Λίζα και η άλλη

Η Αλίκη Βουγιουκλάκη, τον Νοέμβριο του 1961, ήταν 27 ετών και ετοιμαζόταν για την πρεμιέρα της κινηματογραφικής ταινίας «Η Λίζα και η άλλη».

Στο θέατρο και τον κινηματογράφο είχε κάνει το ντεμπούτο της ήδη από το 1953 και 1954 αντίστοιχα, όμως η μεγάλη εκτόξευση στην καριέρα της είχε έρθει πρόσφατα, με τις ταινίες «Το ξύλο βγήκε από τον παράδεισο» (1959), «Το Κλωτσοσκούφι» (1960) και «Μανταλένα» (1960).

Τώρα το ελληνικό κινηματογραφικό κοινό αδημονούσε να περάσει το Σαββατοκύριακο 11-12 Νοεμβρίου 1961 και να φτάσει η Δευτέρα για να δει τη νέα ταινία της Αλίκης που θα έκανε πρεμιέρα σε οκτώ διαφορετικές κινηματογραφικές αίθουσες της Αθήνας.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 12.11.1961, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Ο μελετητής, επιμελητής εκδόσεων και καθηγητής νεοελληνικής φιλολογίας Γιώργος Σαββίδης, γνωστός με την υπογραφή του, Γ. Π. Σαββίδης, σημείωνε λίγες ημέρες μετά την πρεμιέρα:

«Η δνις Βουγιουκλάκη μάς βεβαιώνει με τον πιο πειστικό τρόπο ότι είναι πάντα μοναδική και ασυναγώνιστη ως Αλίκη, αλλά συνάμα ότι μπορεί εξ’ ίσου άνετα και αμίμητα να είναι ‘η Άλλη’».

»Σ’ αυτό, φυσικά την βοηθάει – η ευαίσθητη, πνευματώδης και πολυμήχανη σκηνοθεσία του κ. Δημόπουλου, η πάντα αψεγάδιαστη – και εδώ εμπνευσμένη- φωτογραφία του κ. Ουώλτερ Λάσσαλυ, και η υποδειγματική μουσική του κ. Μάνου Χατζηδάκι.»

Το Στάλινγκραντ αλλάζει (πάλι) όνομα

Στα πλαίσια της αποσταλινοποίησης, της αποκήρυξης δηλαδή του παλαιού ηγέτη της ΕΣΣΔ, Ιωσήφ Στάλιν, που ο γ.γ της Σοβιετικής Ένωσης Νικίτα Χρουστσώφ ξεκίνησε το 1956, η ρώσικη πόλη Στάλινγκραντ , αλλάζει και πάλι όνομα.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 10.11.1961, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Κατά την τσαρική περίοδο ονομαζόταν Τσαρίτσιν και το 1925 πήρε το όνομα του Στάλιν, Από τον Νοέμβριο του 1961 (και μέχρι σήμερα) παίρνοντας το όνομα του ποταμού Βόλγα, ονομάζεται Βόλγκογραντ.

Μέχρι σήμερα πάντως το όνομα Στάλινγκραντ, μένει στην Ιστορία λόγω της ομώνυμης ιστορικής μάχης του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου.

Ο μικρός Γολιάθ

Τον Νοέμβριο του 1957, η σκυλίτσα Λάικα είχε θυσιαστεί στον βωμό της ψυχροπολεμικής «Κούρσας του Διαστήματος» ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Σοβιετική Ένωση.

Η Λάικα ήταν ο μόνος ζωντανός οργανισμός που επιβιβάστηκε στον τεχνητό δορυφόρο Σπούτνικ 2.

Ο Νικίτα Χρουστσόφ, είχε δώσει ρητή εντολή για την επίσπευση των προετοιμασιών της εκτόξευσης, προκειμένου αυτή να συμπέσει με τη συμπλήρωση 40 χρόνων από την έναρξη της Οκτωβριανής Επανάστασης (1917).

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 11.11.1961, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Οι Ρώσοι γνώριζαν ότι η Λάικα δεν θα επιβιώνε, καθώς δεν είχαν σχεδιάσει τον δορυφόρο για ασφαλή επιστροφή στη Γη. Η Λάικα απεβίωσε πάντως, πολύ νωρίτερα απ’ ό,τι υπόλογιζαν

Η Λαίκα δεν ήταν ούτε το πρώτο ούτε και το τελευταίο ζώο που θυσιαζόταν για την επίτευξη των διαστημικών φιλοδοξιών των δύο μεγάλων δυνάμεων.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 12.11.1961, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Τον Νοέμβριο του 1961, στα πλαίσια της «βιολογικής» αποστολής «Ατλας», η NASA τοποθέτησε στον κώνο του πυραύλου μια μικρή μαϊμού – σκίουρο, με το όνομα «Γολιάθ».

Δυστυχώς ο πύραυλος λίγα δευτερόλεπτα μετά την εκτόξευσή του πήρε καθοδική πορεία και για λόγους ασφαλείας καταρρίφθηκε.

Η Κάλλας αποχαιρετά τη Σκάλα και τη Μήδεια

Πίσω στις Τέχνες, τον Αύγουστο του 1961, η Μαρία Κάλλας, αποθεώθηκε στην Επίδαυρος, ως Μήδεια σε μια παράσταση που σκηνοθετήθηκε από τον Αλέξη Μινώτη και σκηνογραφήθηκε από τον Γιάννη Τσαρούχη.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 8.8.1961, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Τώρα, Νοέμβριο του 1961, οι εμβληματικοί αυτοί καλλιτέχνες φεύγουν για το Μιλάνο.

Η «Μήδεια» της Κάλλας, του Μινωτή και του Τσαρούχη «έδωσε» πέντε παραστάσεις, από τον Δεκέμβριο του 1961 ως τον Μάιο του 1962. Μετά από αυτές, η Μαρία Κάλλας, ως τον θάνατό της το 1977, δεν ξανανέβηκε στη φημισμένη σκηνή του Μιλάνου, ούτε και ερμήνευσε στην όπερα το ρόλο της Μήδειας.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 12.11.1961, Ιστορικό Αρχείο 

Το «Τουίστ» κυριεύει τον κόσμο

Όλα αυτά συνέβαιναν, τη στιγμή που ο χωρός «τουίστ» είχε αρχίσει να κατακτά τον πλανήτη

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 11.11.1961, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Όπως σημειώνει ο δημοσιογράφος του Observer, Μάικλ Ντείβι, τον Νοέβριο του 1961 ο χορός «Τουίστ» είχε γίνει «η νέα χορευτική τρέλλα του Μανχάταν, με την οποίαν ασχολείται αυτάς τας ημέρας κάθε Νεοϋρκέζος που επιθυμεί να είναι κοινωνικά συγχρονισμένος. Το «τουίστ» κάνει την εντύπωσι ενός Χούλα – Χουπ δίχως…στεφάνι!

»Βήματα δεν υπάρχουν καθόλου, διότι τα πόδια είναι καρφωμένα εις το δάπεδον! Είναι μια νέα έκδοσις του ρον εντ ρολ, βελτιωμένη και επηυξηυμένη προς όλας τα κατευθύνσεις.

»Μπορεί να θεωρήσει κανείς τον παρτενναίρ του ως…προαιρετικόν και να χορεύη και μοναχός του. Με ανοικτά πόδια στέκεσαι, λοιπόν, και ρίχνεις το βάρος εις το αριστερό σου πόδι, ανασηκώνοντας συγχρόνως το τακούνι σου.

»Κάνεις ‘έκτασιν των χειρών’, όπως εις την γυμναστικήν, με τους αγκώνες, προς τα έξω και τις παλάμες να πλησιάζουν, σαν να οδηγής αυτοκίνητον ή να κάνης προπόνησιν…πυγμαχίας, και το κακό αρχίζει».