Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024
weather-icon 21o
Κατερίνα Δημάκου: Ακρογωνιαίος λίθος στη θεραπεία των βρογχιεκτασιών τα αντιβιοτικά

Κατερίνα Δημάκου: Ακρογωνιαίος λίθος στη θεραπεία των βρογχιεκτασιών τα αντιβιοτικά

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Σπανίων Παθήσεων (29/2) το in.gr αναδεικνύει μέσα από μια σειρά συνεντεύξεων χαρακτηριστικές σπάνιες παθήσεις. Η Πνευμονολόγος Κατερίνα Δημάκου* μιλά για τις βρογχιεκτασίες και τις θεραπευτικές δυνατότητες που υπάρχουν σήμερα στην Ελλάδα.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Σπανίων Παθήσεων (29/2) το in.gr αναδεικνύει μέσα από μια σειρά συνεντεύξεων χαρακτηριστικές σπάνιες παθήσεις. Η Πνευμονολόγος Κατερίνα Δημάκου* μιλά για τις βρογχιεκτασίες και τις θεραπευτικές δυνατότητες που υπάρχουν σήμερα στην Ελλάδα.

Κυρία Δημάκου, τι είναι οι βρογχιεκτασίες; Είναι απόρροια άλλων παθήσεων ή η εμφάνισή τους είναι αυθόρμητη;

Στις βρογχιεκτασίες, οι βρόγχοι γίνονται παθολογικοί, εκτείνονται, μεγαλώνουν σε διάμετρο πέραν του φυσιολογικού. Οι αιτίες που οδηγούν εκεί είναι πολλές, ποικίλες και ανομοιογενείς. Δηλαδή, υπάρχουν πολλά υποκείμενα νοσήματα που οδηγούν τελικά στη δημιουργία των βρογχιεκτασιών, όμως υπάρχει και μια κατηγορία που θεωρούνται ιδιοπαθείς, όταν δηλαδή δεν βρίσκουμε κανένα αίτιο.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Στις βρογχιεκτασίες τα κύρια συμπτώματα, είναι ο βήχας και η απόχρεμψη, η οποία είναι κατά κανόνα βλεννοπυώδης ή πυώδης στα προχωρημένα στάδια και ταλαιπωρεί τους ασθενείς. Άλλα συμπτώματα είναι ο πυρετός που μπορεί να κάνουν οι ασθενείς στις παροξύνσεις, ηδύσπνοια, ο συριγμός και συμπληρωματικά διάφορα άλλα συμπτώματα κατά περίπτωση.

Τι προκαλεί τις βρογχιεκτασίες;

Οι συχνές λοιμώξεις από τη μια μεριά και η φλεγμονή που δημιουργείται από την άλλη, και η διαταραχή του αμυντικού συστήματος αποβολής της βλέννης από τους βρόγχους από την άλλη, συνθέτουν έναν φαύλο κύκλο στον μηχανισμό παθογένεσης των βρογχιεκτασιών ο οποίος τροφοδοτείται συνεχώς όταν εμείς δεν κάνουμε παρέμβαση σε κάποιο απ’ αυτά τα σημεία ή σε περισσότερα από ένα και οδηγεί στην ιστική βλάβη στα τοιχώματα των βρόγχων και επιδεινώνει τη νόσο. Άρα εμείς πρέπει να παρέμβουμε σε κάποιο σημείο αυτού του φαύλου κύκλου. Τα κύρια παθογόνα που ταλαιπωρούν τους ασθενείς είναι η ψευδομονάδα και ο αιμόφιλος, αλλά υπάρχουν και άλλα. Η ψευδομονάδα θεωρείται το πιο σκληρό μικρόβιο και προκαλεί τις λοιμώξεις που κάνουν πιο πολλές παροξύνσεις στους ασθενείς με αποτέλεσμα να μπαίνουν πιο συχνά στο νοσοκομείο, να έχουν χειρότερη πνευμονική λειτουργία και ποιότητα ζωής. Άρα, ο στόχος των θεραπειών είναι κυρίως η ψευδομονάδα, και εκεί έχουν εστιάσει οι περισσότερες μελέτες. Βέβαια τώρα οι νεότερες μελέτες επεκτείνονται και σε άλλα παθογόνα.

Η θεραπευτική αντιμετώπιση των βρογχιεκτασιών είναι ενιαία ή εξατομικεύεται ανάλογα το αίτιο;

Υπάρχουν γενικά θεραπευτικά μέτρα που εφαρμόζονται σε όλους τους ασθενείς και βέβαια ανάλογα με τη βαρύτητα και το στάδιο της νόσου, αλλά υπάρχουν και θεραπείες που αφορούν το υποκείμενο νόσημα. Πρόκειται για αιτιολογική θεραπεία που είναι πολύ απαραίτητη να γίνει και αυτό μας οδηγεί στην ανάγκη να διερευνήσουμε οπωσδήποτε το αίτιο των βρογχιεκτασιών. Δηλαδή υπάρχουν νοσήματα που θέλουν ειδική θεραπεία αφενός και αφετέρου τα γενικά θεραπευτικά μέσα των βρογχιεκτασιών, όπως εφαρμόζονται σε όλους τους ασθενείς.

Η αγωγή περιλαμβάνει αντιβιοτικά;

Όντως, τα αντιβιοτικά θεωρούνται ακρογωνιαίος λίθος στη θεραπεία των βρογχιεκτασιών, όπως για άλλα νοσήματα τα αντιφλεγμονώδη. Είναι μεν η κύρια θεραπευτική προσέγγιση αλλά υπάρχουν και άλλα μέτρα, όπως η φυσικοθεραπεία που πρέπει οπωσδήποτε να γίνεται για να διατηρούνται οι βρόγχοι καθαροί, τα αντιφλεγμονώδη, τα βρογχοδιασταλτικά. Επίσης, σε προχωρημένα στάδια μπορεί να απαιτηθεί οξυγονοθεραπεία, εμβολισμός αν υπάρχει αιμόπτυση, και σε πολύ προχωρημένα στάδια μεταμόσχευση πνευμόνων, αλλά αυτό σε πολύ επιλεγμένες περιπτώσεις. Επανέρχομαι στα αντιβιοτικά για να εξηγήσω ότι αυτά παρεμβαίνουν στις λοιμώξεις ειδικά στις παροξύνσεις, στην εκρίζωση των παθογόνων που όταν αποικίζουν τον πνεύμονα και δημιουργούν στον ασθενή υπόστρωμα για φλεγμονή και περαιτέρω βαρύτητα της νόσου Επομένως, τα αντιβιοτικά χρησιμοποιούνται είτε ενδοφλέβια, είτε από του στόματος, ειδικά στις παροξύνσεις της νόσου, μπορούν όμως να χορηγηθούν για καταστολή μικροβιακού φορτίου, εκρίζωση και προφύλαξη από παροξύνσεις. Μπορούν να χορηγηθούν με δύο τρόπους, ως προφύλαξη χορηγούμενα σε μικρή δόση για μακρά διάρκεια κάποιες κατηγορίες φαρμάκων, για παράδειγμα οι μακρολίδες, και στη συνέχεια για την εκρίζωση και καταστολή του μικροβιακού φορτίου ως εισπνεόμενα αντιβιοτικά, είτε με νεφελοποίηση, είτε με μορφή ξηράς σκόνης, με τη χρήση ειδικών συσκευών, που τελευταία έχουν τεθεί στη διάθεσή μας. Εδώ να τονίσω ότι αυτά θεωρούνται επανάσταση στη θεραπεία διότι με βάσει μελέτες αλλά και στην καθημερινή πράξη βλέπουμε ότι βοηθάνε προς αυτή την κατεύθυνση.

Υπάρχουν περιπτώσεις ασθενών που αναπτύσσουν αντίσταση στη θεραπεία ή όπου οι παρενέργειες είναι περισσότερες από το προσδοκώμενο όφελος;

Υπάρχουν μικρόβια, και ειδικά η ψευδομονάδα, που κάνουν αντοχή στα φάρμακα και τότε έχουμε προβλήματα επιλογής αντιβιοτικών. Όσον αφορά όμως τα εισπνεόμενα, υπάρχουν κάποιες μελέτες που δείχνουν σε ένα ποσοστό αντοχή αλλά αυτό έχει αξιολογηθεί ότι είναι παροδικό. Και είναι ένας από τους λόγους που δεν πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη μας την ανθεκτικότητα που μας δίνει το εργαστηριακό αποτέλεσμα με βάσει το ενδοφλέβιο φάρμακο για να αποκλείσουμε το φάρμακο αυτό ως εισπνεόμενο. Τώρα όσον αφορά στις παρενέργειες πραγματικά υπάρχουν και προσέχουμε πάντα τα προβλήματα τα υπόλοιπα του ασθενούς για να χορηγήσουμε κάποιο φάρμακο, αν για παράδειγμα έχει νεφρική ή ηπατική βλάβη ώστε να επιλέξουμε το κατάλληλο αντιβιοτικό. Τα εισπνεόμενα που αναφερθήκαμε πριν πραγματικά, όντως έχουν παρενέργειες, όπως ο βήχας, ο βρογχόσπασμος, ηδύσπνοια μερικές φορές και σπανιότερα η αιμόπτυση. Όμως, με ποσοστά που δεν είναι πολύ υψηλά και σε βαρύτητα που δεν απαιτούν πάντα διακοπή της θεραπείας. Και να τονίσουμε ότι υπάρχουν τρόποι που μπορούμε να προλάβουμε αυτές τις παρενέργειες.

Οι ασθενείς πόσο καλή συμμόρφωση έχουν στη θεραπεία;

Επειδή είναι κατά κανόνα ταλαιπωρημένοι ασθενείς και έχουν δοκιμάσει παρά πολλές θεραπείες, υπάρχουν δύο κατηγορίες, ή παραιτούνται και δεν θέλουν να κάνουν καινούρια πράγματα, αλλά είναι πολύ μικρό αυτό το ποσοστό, ή προσπαθούν να γαντζωθούν από νέες θεραπείες για να έχουν κάποια αποτελεσματικότητα. Οι περισσότεροι ασθενείς ανήκουν στη δεύτερη κατηγορία και συμμορφούμενοι είναι και αυτό εντείνεται όταν βλέπουν κάποια αποτελεσματικότητα. Μάλιστα, σε πάρα πολλούς ασθενείς πραγματικά έχει αλλάξει η ζωή τους με την πιο συχνή παρακολούθηση, την εφαρμογή νεότερων θεραπευτικών μέτρων και την σωστή συμμόρφωση.

Οι βρογχιεκτασίες υπάρχει τρόπος να προληφθούν;

Παλαιότερα που δεν υπήρχαν μέτρα πρόληψης, εμβόλια που ξέχασα να σας τα αναφέρω πριν στα θεραπευτικά μέτρα, η συχνότητα των μετα-λοιμωδών βρογχιεκτασιών που ήταν δηλαδή αποτέλεσμα βαριών λοιμώξεων νεαρής ή παιδικής ηλικίας ήταν παρά πολύ υψηλή. Αυτό έχει λίγο αμβλυνθεί. Δηλαδή προληπτικά μέτρα, όπως είναι τα εμβόλια βοηθάνε ή η αντιβιοτική θεραπεία που έχουμε τις τελευταίες δεκαετίες στην διάθεσή μας, πραγματικά βοηθάνε και λειτουργούν ως πρόληψη στις λοιμώδεις βρογχιεκτασίες. Δε μπορούμε όμως να το πετύχουμε αυτό σε όλα τα αίτια των βρογχιεκτασιών. Σίγουρα, όμως, σήμερα είναι πολύ λιγότερες οι μετα-λοιμώδεις βρογχιεκτασίες από πριν τη δεκαετία του ’50. Αυτή είναι όμως και μία «πεπονόφλουδα», συγνώμη για τον όρο, γιατί είχαμε καθησυχάσει ότι αφού βρέθηκαν όλα αυτά τα μέτρα τελειώσαμε με το νόσημα. Αλλά βλέπουμε ότι τελικά δεν είναι έτσι. Κάθε μέρα βλέπουμε όλο και περισσότερα περιστατικά βρογχιεκτασιών που δεν σχετίζονται απαραίτητα με παλιές λοιμώξεις, αλλά σχετίζονται με άλλα αίτια ή είναι ιδιοπαθείς.

Η Ελλάδα συμμετέχει στην διεθνή επιστημονική έρευνα που αφορά στις βρογχιεκτασίες;

Χωρίς να θέλω να ιδιοποιηθώ κάτι, συμμετέχω σε ευρωπαϊκά προγράμματα που έχει οργανώσει η Ευρωπαϊκή Πνευμονολογική Εταιρεία, με πρώτο και κύριο project την πανευρωπαϊκή καταγραφή των βρογχιεκτασιών. Αυτό θα μας δώσει να καταλάβουμε καλύτερα το νόσημα, την έκταση του, να δούμε τις παραμέτρους που το αφορούν και τις ανά χώρα διαφοροποιήσεις. Στην Ελλάδα, η προσπάθεια μου είναι να γίνει κι εδώ μια καταγραφή σε εθνικό επίπεδο και ήδη έχω ζητήσει τη συμβολή της Ευρωπαϊκής Πνευμονολογικής Εταιρείας και της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας, αλλά φρενάρουμε λιγάκι στο οικονομικό κομμάτι. Επίσης προσπαθώ να εδραιώσω συνεργασίες και με άλλους συναδέλφους ανά την Ελλάδα που ασχολούνται με το νόσημα. Δεν θέλω να ιδιοποιηθώ το χώρο, απλά έτυχε να ξεκινήσω λίγο νωρίτερα να ενδιαφέρομαι για το νόσημα και έχω μαζέψει δεδομένα που ανακοινώνονται σε συνέδρια και μερικά από αυτά έχουν δημοσιευθεί και σε επιστημονικά έντυπα.

Υπάρχει επιστημονικό ενδιαφέρον δηλαδή στην Ελλάδα από τους γιατρούς να ασχοληθούν με τις βρογχιεκτασίες;

Υπάρχει. Και αυτό έχει υποκινηθεί από το γεγονός ότι διαπιστώνουμε μέρα με την ημέρα ότι το νόσημα δεν είναι ορφανό. Αν και δεν έχουμε εκδώσει επιδημιολογικά δεδομένα, διαπιστώνουμε κάθε μέρα ότι εμπλέκεται και σε άλλα νοσήματα σαν επιβαρυντικός παράγοντας ή σαν μόνη διάγνωση σε ασθενείς που εθεωρούντο ότι έπασχαν από άλλα νοσήματα. Δηλαδή, υπήρχε μεγάλη υποδιάγνωση και υποεκτίμηση στο παρελθόν. Και υπάρχουν πραγματικά συνάδελφοι που ενδιαφέρονται γιατί αφορά τους ασθενείς τους. Και να συμπληρώσω ότι η διάγνωση είναι πάρα πολύ εύκολη, με μια ακτινογραφία υψηλής ευκρίνειας γίνεται. Το μεγάλο μυστικό είναι να υποπτευθεί κανείς τη νόσο και να την αναζητήσει.

Ποιες είναι ενδείξεις που θα δείξουν στον κλινικό γιατρό ότι πρόκειται για βρογχιεκτασία;

Τα συμπτώματα είναι μη ειδικά, όπως είπαμε και στην αρχή. Οι ασθενείς έχουν χρονίως βήχα, φλέματα πολλά, κάνουν συχνές λοιμώξεις, στις παροξύνσεις παίρνουν διαρκώς αντιβιοτικά, μερικές φορές παίρνουν και κορτιζόνη και πολύ συχνά έχουν άλλες διαγνώσεις. Συνήθως, θεωρείται ότι έχουν ΧΑΠ ή άσθμα όταν έχουν συριγμό ή χρόνια βρογχίτιδα. Δηλαδή έχουν συμπτώματα που ταιριάζουν και με άλλα νοσήματα, αλλά η χρονιότητα και η βαρύτητα και η έλλειψη ορισμένων παραγόντων, όπως για παράδειγμα ασθενής που τον συνοδεύει η διάγνωση ΧΑΠ και δεν έχει καπνίσει ποτέ, μας οδηγεί να σκεφτούμε και αυτό το νόσημα. Και να ξανατονίσω ότι μπορεί να έχει και αυτό το νόσημα, δηλαδή το ψάχνουμε και σαν κύρια νόσο και σαν συνοσηρότητα.

Στην περίπτωση που τελικά καταφέρουμε να έχουμε registry και δεδομένου ότι γίνεται αντίστοιχη παγκόσμια καταγραφή, θα αλλάξει ο τρόπος αντιμετώπισης των βρογχιεκτασιών;

Σίγουρα θα αλλάξει. Γιατί θα αλλάξει η γνώση που έχουμε εμείς οι γιατροί. Θα αλλάξει η ενημέρωση των ασθενών, το ενδιαφέρον από εμάς προς τους ασθενείς και θα βρεθούν δεδομένα που θα δικαιολογούν τη συνταγογράφηση φαρμάκων, δηλαδή επιτρέπεται να γραφούμε φάρμακα που σήμερα οι ασθενείς παίρνουν ενώ δεν έχουν ένδειξη για τη νόσο. Δηλαδή, χορηγούνται off label με πάρα πολύ καλά αποτελέσματα συνήθως, όχι πάντα, αλλά το ιδανικό είναι να αποκτήσουν επίσημη ένδειξη για το νόσημα.

Ποιο είναι το κόστος της θεραπείας;

Δυστυχώς δεν έχω στοιχεία, γιατί δεν υπάρχουν επίσημα επιδημιολογικά δεδομένα. Αλλά για την πρόληψη των παροξύνσεων και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών, δηλαδή τα πρώιμα θεραπευτικά μέτρα που στοχεύουν στην πρόληψη, μπορούν να οδηγήσουν σε μείωση του κόστους γιατί ο ασθενής θα γλιτώσει τις πολλές παροξύνσεις που απαιτούν νοσηλείες. Έτσι φαινομενικά ένα φάρμακο μπορεί να είναι ακριβό σαν θεραπεία μηνός ή διμήνου αλλά αυτό να μπορεί να προλάβει επιδείνωση και νοσηλείες που το κόστος τους θα είναι πολλαπλάσιο.

Μαίρη Μπιμπή

*Η Κατερίνα Δημάκου, Πνευμονολόγος, είναι Συντονίστρια Διευθύντρια στην 5η Πνευμονολογική Κλινική του ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία». Στο εν λόγω νοσοκομείο λειτουργεί ειδικό ιατρείο για τις βρογχιεκτασίες στο οποίο είναι υπεύθυνη η κ. Δημάκου, ωστόσο η προοπτική είναι να λειτουργήσει Τμήμα που θα ασχολείται σε κλινικό και ερευνητικό επίπεδο με το νόσημα.

health.in.gr

Sports in

O Τζόλης των 17 γκολ και η… αδικία του Πογέτ (vids)

Ο Γκουστάβο Πογέτ δεν έκανε σωστή διαχείριση στο ματς με τη Γεωργία και αυτό φαίνεται από τον Χρήστο Τζόλη, που είναι ο πιο φορμαρισμένος Έλληνας παίκτης αυτή τη στιγμή και ήταν εκτός αποστολής.

Ακολουθήστε το in.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

in.gr | Ταυτότητα

Διαχειριστής - Διευθυντής: Λευτέρης Θ. Χαραλαμπόπουλος

Διευθύντρια Σύνταξης: Αργυρώ Τσατσούλη

Ιδιοκτησία - Δικαιούχος domain name: ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ ΜΜΕ Α.Ε.

Νόμιμος Εκπρόσωπος: Ιωάννης Βρέντζος

Έδρα - Γραφεία: Λεωφόρος Συγγρού αρ 340, Καλλιθέα, ΤΚ 17673

ΑΦΜ: 800745939, ΔΟΥ: ΦΑΕ ΠΕΙΡΑΙΑ

Ηλεκτρονική διεύθυνση Επικοινωνίας: in@alteregomedia.org, Τηλ. Επικοινωνίας: 2107547007

Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024