Εφίδρωση και κακοσμία: υπάρχει λύση

Ο υδράργυρος έχει πάρει την ανιούσα και όλοι ψάχνουμε τρόπους να ανακουφιστούμε από τη ζέστη και ότι αυτή συνεπάγεται. Μια συνήθη και φυσιολογική αντίδραση του ανθρώπινου οργανισμού στις υψηλές θερμοκρασίες είναι η εφίδρωση. Aλλοι ιδρώνουν πολύ, άλλοι λιγότερο, πραγματικά ενοχλητικός γίνεται όμως ο ιδρώτας όταν συνοδεύεται και από δυσοσμία.

Η διαδικασία της εφίδρωσης είναι όπως προαναφέραμε μια καθ’ όλα φυσιολογική διαδικασία κάθε υγιούς ατόμου. Οι παράγοντες που συμβάλλουν σ’ αυτή τη διαδικασία είναι η σωματική άσκηση, ειδικά όταν είναι έντονη και πολύωρη, οι υψηλές θερμοκρασίες καθώς και το άγχος.

Η εφίδρωση που προκαλείται από άγχος ή νευρικότητα συνήθως εντοπίζεται στην περιοχή του προσώπου, στις μασχάλες, στις παλάμες των χεριών και στα πέλματα των ποδιών.

Ωστόσο, η συχνότητα και η ποσότητα της εφίδρωσης αλλά και η μυρωδιά της εξαρτάται από παράγοντες όπως η ψυχολογική κατάσταση του ατόμου, η κατανάλωση συγκεκριμένων τροφών και ροφημάτων, η λήψη φαρμακευτικών σκευασμάτων, τα επίπεδα των ορμονών του σώματος και φυσικά ορισμένες παθήσεις. Επιπλέον, μερικά άτομα μπορεί έχουν κληρονομήσει την τάση της υπερβολικής εφίδρωσης ειδικά στις παλάμες και τα πέλματα.

Το δέρμα έχει δύο τύπους ιδρωτοποιών αδένων: τους εξωκρινείς και τους αποκρινείς. Οι εξωκρινείς αδένες καλύπτουν την πλειοψηφία της έκτασης του ανθρώπινου σώματος και ανοίγουν απευθείας στην επιφάνεια του δέρματος. Οι αποκρινείς αναπτύσσονται στους θύλακες των τριχών και ειδικά στις περιοχές του κεφαλιού, της μασχάλης και των γεννητικών οργάνων.

Το ανθρώπινο σώμα έχει περίπου πέντε εκατομμύρια εξωκρινείς αδένες. Όταν η θερμοκρασία του σώματος αυξάνεται, το αυτόνομο νευρικό σύστημα διεγείρει αυτούς τους αδένες, οι οποίοι εκκρίνουν υγρό στην επιφάνεια του δέρματος με στόχο την ανακούφισή του. Το υγρό, δηλαδή ο ιδρώτας, αποτελείται κυρίως από νερό και χλωριούχο νάτριο, ενώ περιέχει και μικρές ποσότητες ηλεκτρολυτών, ουσιών που συμβάλλουν στην ρύθμιση της ισορροπίας των υγρών του σώματος και όχι μόνο.

Οι αποκρινείς αδένες, εκκρίνουν ένα παχύρρευστο υγρό απευθείας στον σωλινίσκο του αδένα. Όταν ο άνθρωπος διακατέχεται από άγχος, τα τοιχώματα του σωλινίσκου συστέλλονται και ο ιδρώτας ανεβαίνει στην επιφάνεια του δέρματος όπου τα βακτηρίδια αρχίζουν να τον διασπούν. Τις περισσότερες φορές είναι η διαδικασία της διάσπασης που προκαλεί την δυσοσμία.

Ένας αριθμός παραγόντων επηρεάζουν το πόσο ιδρώνει κανείς και τη μυρωδιά που αναδίδει ο ιδρώτας. Ορισμένα φαγητά, φάρμακα και παθήσεις μπορεί να παρεμβαίνουν στη διαδικασία της εφίδρωσης.

Υπεριδρωσία

Μερικοί άνθρωποι ιδρώνουν περισσότερο από κάποιους άλλους χωρίς κανέναν προφανή λόγο. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες που επηρεάζουν τη διαδικασία της εφίδρωσης όπως:

• Η κληρονομικότητα
• Η κατανάλωση συγκεκριμένων τροφών και ροφημάτων, ειδικά εκείνων που περιέχουν καφεΐνη, αλκοόλ και πολλά μπαχαρικά
• Η λήψη συγκεκριμένων φαρμάκων, όπως είναι τα αντιψυχωσικά, η μορφίνη και η θυροξίνη και οι υπερβολικές δόσεις ασπιρίνης και παρακεταμόλης
• Η εμμηνόπαυση στις γυναίκες, λόγω της πτώσης των επιπέδων των οιστρογόνων
• Τα χαμηλά επίπεδα της τεστοστερόνης στους άνδρες, κατάστασης επιστημονικά γνωστή ως υπογοναδισμός
• Η υπογλυκαιμία, ένδειξη της οποίας είναι η έντονη εφίδρωση, η αδυναμία, τα ρίγη, η ναυτία και η πείνα
• Ο πυρετός, ο οποίος όταν αρχίζει να πέφτει συνοδεύεται από έντονη εφίδρωση, ένδειξη ότι το σώμα αποβάλλει την έντονη θερμότητα
• Ο υπερθυρεοειδισμός, συμπτώματα του οποίου είναι η ταχεία απώλεια σωματικού βάρους, οι ταχυπαλμίες, ο εκνευρισμός, η αυξημένη ευαισθησία στη ζέστη και η έντονη εφίδρωση
• Το έμφραγμα
• Η φυματίωση
• Η ελονοσία
• Ορισμένες μορφές καρκίνου, όπως η λευχαιμία και το λέμφωμα

Ανιδρωσία

Και ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι ανησυχούν για την υπεριδρωσία, κάποιοι ανησυχούν για το ακριβώς αντίθετο, την ανιδρωσία, κατάσταση που μπορεί να αποδεχθεί επιβλαβής για τον οργανισμό. Παράγοντες που επηρεάζουν τη φυσιολογική διαδικασία της εφίδρωσης είναι:

• Η λήψη συγκεκριμένων φαρμάκων, όπως είναι τα αντιψυχωσικά
• Η υποϊδρωσική εκτοδερμική δυσπλασία, σπάνια συγγενής ανωμαλία η οποία χαρακτηρίζεται από απουσία ιδρωτοποιών αδένων και συντελεί στην υπερθερμία
• Νευρολογικές διαταραχές που αφορούν το αυτόνομο νευρικό σύστημα και προκαλούν βλάβες στα νεύρα που βοηθούν στον έλεγχο των εσωτερικών οργάνων, των ιδρωτοποιών αδένων και της αρτηριακής πίεσης και γενικότερα της ρύθμισης της θερμοκρασίας του σώματος
• Λοιμώξεις, όπως φλεγμονές των ιδρωτοποιών αδένων, που επηρεάζουν την φυσιολογική τους λειτουργία
• Τα εγκαύματα, κυρίως γ’ βαθμού είτε από φωτιά, είτε από χημικά ή ηλεκτρισμό, διότι μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές βλάβες στους ιδρωτοποιούς αδένες
• Η αφυδάτωση
• Η θερμοπληξία

Ζητήστε ιατρική βοήθεια όταν:

• παρατηρήσετε ότι ιδρώνετε περισσότερο και συχνότερο απ’ ότι συνήθως ή έχετε νυχτερινούς ιδρώτες χωρίς να μπορείτε να εξηγήσετε το λόγο. Ανησυχία θα πρέπει να σας προκαλέσουν και οι συχνοί κρύοι ιδρώτες, που αποτελούν μια αντίδραση του σώματος σε σοβαρές ασθένειες, έντονο άγχος ή έντονο πόνο.
• παρατηρήσετε αλλαγή στην οσμή του ιδρώτα, ένδειξη συγκεκριμένων ιατρικών παθήσεων. Αν η οσμή είναι οπωρώδης, για παράδειγμα, ίσως είναι ένδειξη διαβήτη ή αν η μυρωδιά μοιάζει με αμμωνία, ίσως οφείλεται σε πρόβλημα του ήπατος ή των νεφρών. Επίσης αν η οσμή του ιδρώτα μοιάζει σαν αυτή των ψαριών, τότε μάλλον πρόκειται για μια κατάσταση γνωστή σαν τριμεθιλαμινουρία, δηλαδή αδυναμία του οργανισμού να μεταβολίσει την τριμεθυλαμίνη, φυσικό υποπροϊόν της πέψης τροφών όπως τα ψάρια, τα αβγά και το συκώτι.

Επιπλοκές

Επιπλοκές που σχετίζονται με την υπεριδρωσία ή την ανιδρωσία μπορεί να είναι απλά ενοχλητικές ή ακόμα και απειλητικές για την υγεία. Συχνές επιπλοκές που προκαλούνται από υπεριδρωσία είναι:

• οι μυκητιάσεις στο δέρμα και τα νύχια των ποδιών. Ειδικά στα νύχια ξεκινούν συνήθως ως άσπρα ή κίτρινα σημάδια κάτω από την άκρη του νυχιού, ενώ όταν η μυκητίαση εξαπλώνεται προκαλεί αποχρωματισμό και αποδυνάμωση των νυχιών. Συχνά το δέρμα γύρω από το νύχι είναι ερυθρό και πρησμένο, ενώ πιθανόν να αναδίδει και κάποια οσμή.
• η κακοσμία των ποδιών, που εκδηλώνεται όταν ο ιδρώτας αναμειγνύεται με βακτηρίδια και προκαλεί κνησμό και ξεφλούδισμα της επιδερμίδας.
• μηκυτιάσεις και δερματίτιδες που εκδηλώνονται με κνησμό και αίσθημα καύσου στην βουβωνική χώρα.
• βακτηριακές λοιμώξεις και μυρμηκιές ειδικά στα διαστήματα μεταξύ των δακτύλων των ποδιών.
• κνησμός, που προκαλείται όταν οι πόροι γύρω από τους ιδρωτοποιούς αδένες φράσσουν με αποτέλεσμα ο ιδρώτας να εγκλωβίζεται κάτω από την επιδερμίδα προκαλώντας ερυθρές κηλίδες στο άνω μέρος της πλάτης, το στήθος και τα χέρια.

Επιπλοκές που προκαλεί η ανιδρωσία είναι:

• η θερμική εξάντληση.
• η θερμοπληξία.

Αντιμετώπιση

Για ορισμένα άτομα που πάσχουν από υπεριδρωσία η λύση μπορεί να είναι απλή, όσο ένα καλό φαρμακευτικό ανθιδρωτικό για τις μασχάλες, τις παλάμες και τις πατούσες. Τα ανθιδρωτικά μπλοκάρουν τους ιδρωταδενικούς πόρους με άλατα αργιλίου, μειώνοντας την ποσότητα του ιδρώτα που φτάνει στην επιφάνεια του δέρματος. Τα αποσμητικά, που εξαφανίζουν την οσμή του ιδρώτα κάνουν το δέρμα όξινο άρα λιγότερο ελκυστικό στα βακτήρια.

Ωστόσο υπάρχουν και περιπτώσεις υπάρχουν και λύσεις όπως:

• η ιοντοφόρηση, μια διαδικασία κατά την οποία ο δερματολόγος με τη βοήθεια μιας συσκευής διοχετεύει χαμηλής έντασης ηλεκτρισμό στην περιοχή του σώματος που εντοπίζεται το πρόβλημα. Αν και θεωρείται ανώδυνη και ασφαλής μπορεί να μην αποφέρει αποτέλεσμα καλύτερο από ένα τοπικό ανθιδρωτικό.
• οι ενέσεις Botox που χρησιμοποιούνται και στην αισθητική χειρουργική για τη μείωση των ρυτίδων. Οι ενέσεις στην περίπτωση της υπειδρωσίας μπλοκάρουν τα νεύρα που διεγείρουν τους ιδρωτοποιούς αδένες. Για επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα ωστόσο απαιτούνται αρκετές επισκέψεις στον δερματολόγο, θεωρείται επώδυνη διαδικασία και τα αποτελέσματα διαρκούν μόλις τέσσερις μήνες. Τέλος, μπορεί οι ενέσεις Botox να αναστέλλουν τη διαδικασία της εφίδρωσης αλλά δεν προλαμβάνουν την κακοσμία.
• η χειρουργική επέμβαση επιλέγεται σε σπάνιες περιπτώσεις όταν το πρόβλημα εντοπίζεται μόνο στις μασχάλες, οπότε και αφαιρούνται από το σημείο οι ιδρωτοποιοί αδένες. Μια άλλη χειρουργική μέθοδος που γίνεται λαπαροσκοπικά, περιλαμβάνει την κοπή των νεύρων που μεταφέρουν τα μηνύματα από τα συμπαθητικά νεύρα στους ιδρωτοποιούς αδένες. Απαιτείται μόνο μία ημέρα νοσηλείας και αφήνει πολύ μικρές ουλές. Αξίζει να σημειωθεί ότι ενώ η εφίδρωση στα χέρια σταματά, μπορεί να εμφανιστεί έντονα σε άλλο σημείο του σώματος όπως η πλάτη και το πίσω μέρος των ποδιών.

Γενικές οδηγίες

Πέραν των λύσεων που προτείνει η ιατρική, υπάρχουν πράγματα που μπορείτε να κάνετε μόνοι σας για να ελέγξετε την εφίδρωση και την κακοσμία:

• κάνετε καθημερινά τουλάχιστον ένα χλιαρό μπάνιο
• στεγνώνετε επιμελώς τα πόδια σας μετά από κάθε πλύσιμο, δίνοντας μεγάλη σημασία στα διαστήματα μεταξύ των δακτύλων, όπου και αναπτύσσονται μικροοργανισμοί. Επιπλέον μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ειδική πούδρα που απορροφά τον ιδρώτα
• επιλέγετε παπούτσια και κάλτσες κατασκευασμένα από φυσικά υλικά, όπως το δέρμα και το βαμβάκι
• μην φοράτε συνέχεια το ίδιο ζευγάρι παπούτσια, διότι δεν προλαβαίνει να στεγνώσει ο ιδρώτας με αποτέλεσμα να αναπτύσσονται μικροοργανισμοί
• φοράτε κάλτσες από βαμβάκι ή μαλλί, οι οποίες απορροφούν τον ιδρώτα
• αλλάζετε κάλτσες κάθε φορά που φοράτε τα παπούτσια
• φροντίστε τα πόδια σας να αερίζονται επαρκώς. Εντός του σπιτιού περπατήστε χωρίς παντόφλες
• επιλέξτε υφάσματα από φυσικά υλικά, όπως το βαμβάκι, το μετάξι και το μαλλί, διότι επιτρέπουν στο δέρμα σας να αναπνέει καλύτερα
• χρησιμοποιείτε ανθιδρωτικά προϊόντα κυρίως πριν πέσετε να κοιμηθείτε
• αλλάξτε τη διατροφή σας, αποφεύγοντας την κατανάλωση καφεϊνούχων ροφημάτων και μπαχαρικών
• αποφύγετε να γυμνάζεστε τις ημέρες που έχει πολλή ζέστη
• παρατηρείτε τις αντιδράσεις του οργανισμού σας, ώστε να καταλάβετε αμέσως αν κάτι αλλάξει.

health.in.gr