Αναβολικές ουσίες: Μεγάλος όγκος, μεγάλα προβλήματα…

«Δοκίμασέ το και θα δεις. Δεν θα πιστεύεις πόσο αποδοτικό είναι. Θα νοιώθεις άλλος άνθρωπος, πιο δυνατός, πιο ξεκούραστος. Θα είσαι πάντοτε ένα βήμα μπροστά από τους άλλους. Και μην ακούς αυτά που λένε, ότι δηλαδή βλάπτουν την υγεία και άλλα τέτοια. Αυτά δεν είναι σαν τα άλλα, είναι φυτικά, δεν έχουν καμία επίδραση στον οργανισμό, τα αποβάλλει από μόνος του. Δοκίμασε και θα με θυμηθείς…»

Ο παραπάνω μονόλογος θα μπορούσε να είναι – και μάλλον είναι – κοινός τόπος σε πολλά γυμναστήρια. Ο υπερβάλλων ζήλος όσων επιθυμούν να δημιουργήσουν, γρήγορα και εύκολα, ένα καλλίγραμμο σώμα ή να αποκτήσουν φυσική κατάσταση με ταχείς ρυθμούς οδηγεί συχνά στη λήψη αναβολικών ουσιών.

Η εν λόγω πρακτική έχει συχνά κακές επιπτώσεις στον ανθρώπινο οργανισμό. Ωστόσο, δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν, ότι η λήψη τους, σε πλήθος περιπτώσεων, αυξάνει τη μυϊκή μάζα του οργανισμού και τον βοηθά, με φυσικό τρόπο, να αποκτήσει δύναμη και ενέργεια. Ποια είναι, όμως, η αλήθεια;

Τι είναι τα αναβολικά;

Τα αναβολικά στεροειδή – όπως είναι και ο ορθότερος όρος – είναι συνθετικές παραλλαγές της ανδρικής ορμόνης τεστοστερόνης, δηλαδή στην ουσία μιμούνται τη δράση της. Η τεστοστερόνη συμμετέχει στην αύξηση του όγκου των μυών και των οστών κατά την εφηβική περίοδο, ενώ συμβάλλει στη διατήρηση των δευτερευόντων χαρακτηριστικών του φύλου σε όλη τη διάρκεια της ζωής ενός άνδρα.

Η χρήση των στεροειδών είναι ένας γρήγορος τρόπος για την αύξηση του όγκου του σώματος με τη λιγότερη δυνατή προσπάθεια. Υπάρχουν σε πολλές παραλλαγές και, αναλόγως του φύλου του χρήστη τους, προσδίδουν τις αντίστοιχες «ενισχυτικές» ιδιότητες. Η Ιατρική Επιτροπή της ΔΟΕ (Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής) έχει, μάλιστα, καθορίσει ορισμένες κατηγορίες ουσιών, οι οποίες χρησιμοποιούνται για ντόπινγκ. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται τα διεγερτικά φάρμακα, τα ναρκωτικά, τα διουρητικά, τα τοπικά αναισθητικά, τα κορτικοστεροειδή, οι βήτα-αναστολείς και οι πεπτιδικές ορμόνες.

Τα άτομα που συνήθως λαμβάνουν αναβολικά είναι οι αθλητές και όσοι επιθυμούν να αποκτήσουν, εύκολα και γρήγορα, μυϊκό όγκο και μεγαλύτερη αντοχή. Ακόμη και μέχρι σήμερα πολλοί επαγγελματίες αθλητές κάνουν χρήση διαφόρων ουσιών, με την ελπίδα όχι μόνο να επιτύχουν καλύτερες επιδόσεις αλλά και να μη γίνουν αντιληπτοί από τους διοργανωτές των αγώνων. Χαρακτηριστική ήταν η περίπτωση του Καναδού σπρίντερ, Μπεν Τζόνσον, ο οποίος κατέστρεψε την καριέρα του όταν, πριν από αρκετά χρόνια, βρέθηκε ντοπαρισμένος στον τελικό των 100 μέτρων όπου είχε σημειώσει και παγκόσμιο ρεκόρ.

Πόσο διαδεδομένη είναι η χρήση των στεροειδών;

Όπως καταδεικνύεται από τα στοιχεία ερευνών παγκοσμίως, η χρήση στεροειδών αναβολικών, τόσο μεταξύ των επαγγελματιών αθλητών, όσο και εκείνων που επιθυμούν να αποκτήσουν εύκολα ένα καλλίγραμμο σώμα, αυξάνεται με σταθερούς ρυθμούς.

Μελέτες που έλαβαν χώρα σε σχολεία των ΗΠΑ κατέδειξαν ότι το 3 έως 5% των αγοριών και το 0,5% των κοριτσιών έκαναν χρήση ναρκωτικών ουσιών σε κάποια στιγμή της ζωής τους. Μάλιστα, στην ίδια έρευνα αποδείχθηκε ότι η χρήση στεροειδών κυμαινόταν στα ίδια σχεδόν επίπεδα με την κατανάλωση του ναρκωτικού «κρακ», ενώ ξεπερνούσε τη χρήση της παραισθησιογόνου ουσίας PCP.

Οι επιπτώσεις στον οργανισμό

Όπως ισχύει και με όλες τις φαρμακευτικές ουσίες, τα αναβολικά ενδέχεται να βοηθήσουν τον ανθρώπινο οργανισμό, μόνο όμως όταν χορηγούνται με συγκεκριμένες ενδείξεις, στη σωστή δοσολογία, υπό τις κατάλληλες συνθήκες και πάντοτε με την επίβλεψη της αρμόδιας ιατρικής ομάδας.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι δεν πρέπει να αξιοποιούνται ως μέσο ενισχυτικό του όγκου ή της αντοχής, για έναν πολύ απλό λόγο: όσοι επιδιώκουν κάτι τέτοιο δεν αρκούνται στη λήψη μικρής ποσότητας των ουσιών, αφού δεν επιφέρουν σχεδόν κανέναν αποτέλεσμα. Ιδίως οι επαγγελματίες αθλητές λαμβάνουν ποσότητα σχεδόν εκατό φορές μεγαλύτερη από τις συνήθεις θεραπευτικές δόσεις κάποιων φαρμάκων, τις περισσότερες φορές δίχως καν να ενημερώσουν τον προπονητή τους.

Α. Στους άνδρες

Όπως είναι φυσικό, οι παρενέργειες που δημιουργούνται είναι πολλές και σημαντικές. Οι άνδρες βιώνουν αλλαγές στα χαρακτηριστικά του φύλου τους. Παρότι τα αναβολικά είναι παραλλαγές της τεστοστερόνης, μπορούν να πυροδοτήσουν μηχανισμούς του οργανισμού, οι οποίοι με τη σειρά τους να αναστείλουν φυσιολογικές λειτουργίες του αναπαραγωγικού συστήματος.

Οι πιο συνηθισμένες εκδηλώσεις είναι η ατροφία των όρχεων και η μείωση του όγκου του σπέρματος, βλάβες που στις περισσότερες περιπτώσεις δεν είναι ανατάξιμες. Επιπλέον μπορεί να παρουσιαστεί σεξουαλική ανικανότητα, καλοήθης υπερπλασία του προστάτη, αλωπεκία, συχνές ουρολοιμώξεις, γυναικομαστία και στείρωση. Το σύνολο των παραπάνω συμπτωμάτων είναι γνωστό με την ονομασία «χημικός ευνουχισμός».

Β. Στις γυναίκες

Όσον αφορά το «ασθενές φύλο» οι επιπτώσεις είναι πιο επικίνδυνες αλλά και αντιαισθητικές. Εντοπίζονται σε δασυτρυχισμό, ιδίως στην περιοχή του προσώπου, αλλαγή της χροιάς της φωνής, μεγέθυνση της κλειτορίδας και διαταραχές του καταμήνιου κύκλου. Παράλληλα, μπορεί να συνοδεύονται από αλλαγή της κατανομής του λίπους.

Τέλος, οι γυναίκες που κάνουν χρήση στεροειδών αναβολικών εκδηλώνουν υπερασβεσταιμία, με αποτέλεσμα να σχηματίζονται πολύ εύκολα λίθοι στους νεφρούς, ενώ συχνή είναι και η εκδήλωση πολυκυταραιμίας, η οποία προκαλεί διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος, των ηπατικών λειτουργιών καθώς και του κεντρικού νευρικού συστήματος, όπως η κατάθλιψη και η ψύχωση.

Ωστόσο, η συχνή χρήση αναβολικών στεροειδών σε μεγάλες ποσότητες ενέχει και άλλες σοβαρές παρενέργειες, που πλήττουν και τα δύο φύλα. Αυτές περιλαμβάνουν ακμή, ίκτερο, ρίγη, οιδήματα των ποδιών και των αστραγάλων, δυσοσμία της αναπνοής, μείωση της αποκαλούμενης «καλής» χοληστερόλης (HDL), υψηλή αρτηριακή πίεση, εκδήλωση διαφόρων τύπων καρκίνου, πόνο στις αρθρώσεις, καθώς και μεγέθυνση της πιθανότητας τραυματισμού στους τένοντες, τους συνδέσμους και τους μύες.

Άλλοι κίνδυνοι

Όσο κι αν φαντάζει απίθανο, οι παρενέργειες των στεροειδών αναβολικών δεν σταματούν εδώ. Εκτός από τις παραπάνω οργανικές συνέπειες έχει αποδειχθεί ότι ενδέχεται να επηρεάσουν την ανάπτυξη, πολύ συχνά με ανεπανόρθωτο τρόπο. Μάλιστα, για το λόγο αυτό οι ιατροί αποφεύγουν να τις χορηγούν σε μικρά παιδιά για θεραπευτικούς σκοπούς, εκτός από πολύ σπάνιες περιπτώσεις και όταν πρόκειται για βαριά μορφή ασθένειας, η οποία δεν χρήζει άλλης αγωγής. Ένας επιπλέον λόγος αφορά τον εθισμό στα στεροειδή, ο οποίος είναι πάρα πολύ συχνός και μπορεί να οδηγήσει στη χρήση και άλλων συναφών ουσιών που τελικά προκαλούν εξάρτηση.

Ένας άλλος κίνδυνος έχει να κάνει με μια παράμετρο, που πολλοί τείνουν να παραβλέπουν. Οι αθλητές, και ιδίως όσοι ασχολούνται με το μπόντι-μπίλντινγκ, συχνά αποφεύγουν να λαμβάνουν αναβολικά από το στόμα και καταφεύγουν στη λήψη τους σε ενέσιμη μορφή. Βασική αιτία για αυτό αποτελεί η πεποίθηση ότι με τον τρόπο αυτό τα στεροειδή απορροφώνται καλύτερα και ταχύτερα από τον οργανισμό. Το «φιλικό» κλίμα που καλλιεργείται στους αθλητικούς χώρους, οδηγεί πολύ συχνά στη χρήση κοινής σύριγγας, γεγονός που αυξάνει στο έπακρο την πιθανότητα μετάδοσης του ιού HIV, ο οποίος προκαλεί το AIDS.

Επιπρόσθετα, ένας από τους πιο σημαντικούς κινδύνους που κρύβουν τα στεροειδή σχετίζεται με την επίδραση στην ψυχική σφαίρα. Μια έρευνα που πραγματοποίησαν ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ στις Ηνωμένες Πολιτείες αναφέρει ότι η εξάρτηση από τα αναβολικά είναι τόσο οργανική, όσο και ψυχική. Οι τακτικοί χρήστες βιώνουν οξεία κυκλοθυμία, ενώ σε πολλές περιπτώσεις εκδηλώνουν και επιθετική συμπεριφορά ακόμη και προς τον ίδιο τους τον εαυτό, ως συνέπεια του συνδρόμου στέρησης που επέρχεται με τη διακοπή λήψης της ουσίας.

Στην ίδια έρευνα του Χάρβαρντ αναφέρεται ότι οι αθλητές που κάνουν χρήση στεροειδών ενδέχεται πολύ συχνά να υποφέρουν από παρανοϊκή ζήλια, άκρα οξυθυμία, παραισθήσεις και γενικότερη μειωμένη ικανότητα αυτοελέγχου, που πηγάζει από το συναίσθημα ότι ο χρήστης είναι αήττητος.

Επί της… ουσίας

Όλοι μας συμφωνούμε ότι το δυτικό πρότυπο ζωής επιβάλλει την εμφανισιακή αρτιότητα. Με απλά λόγια την απόκτηση και διατήρηση ενός καλλίγραμμου σώματος, με απώτερο σκοπό την υποτιθέμενη κοινωνική και προσωπική επιτυχία. Ωστόσο, οι δυο τελευταίοι αυτοί στόχοι δεν επιτυγχάνονται από τη μια ημέρα στην άλλη και πολύ περισσότερο με ξένες προς τον οργανισμό ουσίες.

Αυτό που πρέπει να γίνει απολύτως κατανοητό είναι ότι τα στεροειδή αναβολικά είναι ουσίες οι οποίες προκαλούν, πέρα από εθισμό, πλήθος ανεπανόρθωτων οργανικών βλαβών. Και το σημαντικότερο: η λήψη τους δεν ελέγχεται από το χρήστη. Όπως και με τα ναρκωτικά είναι πάρα πολύ εύκολο να ξεκινήσει κάποιος από απλή περιέργεια και μόλις διαπιστώσει τα πρώτα – θετικά συνήθως – αποτελέσματα, να παρασυρθεί και να επιζητήσει μεγαλύτερες ποσότητες, με αποτέλεσμα να εθιστεί.

Όμως αυτό δεν είναι το νόημα του αθλητισμού, ούτε και της ίδιας της ζωής. Από τη γενικότερη εμπειρία μας γνωρίζουμε όλοι ότι αυτό που κάνει ένα μεγάλο αθλητή είναι η σκληρή, επίμονη και μακρόχρονη προσπάθεια και πάνω απ’ όλα το ήθος. Και σίγουρα όχι οι χημικές ουσίες, τα αποτελέσματα των οποίων διαρκούν λίγο και έπειτα προσγειώνουν απότομα το χρήστη τους στην πραγματικότητα. Μια άσκοπη πραγματικότητα, τα οδυνηρά αποτελέσματα της οποίας μπορούν εύκολα να αποφευχθούν. Αρκεί να κάνουμε εξαρχής τη σωστή επιλογή, δηλαδή εκείνη της πλήρους αποχής από τις ξένες προς το σώμα και το πνεύμα ουσίες…

health.in.gr