Μουσική τέλεια, αλλά «άδεια» – Πώς να καταλάβετε ότι το τραγούδι που ακούτε δημιουργήθηκε από ΑΙ

Ένα κομμάτι μπορεί να κολλήσει στο μυαλό σου από την πρώτη ακρόαση. Αλλά τι συμβαίνει όταν πίσω από τη μουσική δεν βρίσκεται κάποιος καλλιτέχνης από σάρκα και οστά, αλλά ένας αλγόριθμος; Και πρέπει άραγε οι πλατφόρμες να ενημερώνουν το κοινό όταν ένα τραγούδι είναι προϊόν AI – ή αρκεί η απόλαυση του ακροατή;

Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι το 97% των συμμετεχόντων δεν μπόρεσε να ξεχωρίσει ένα τραγούδι που είχε δημιουργηθεί από τεχνητή νοημοσύνη. Παρ’ όλα αυτά, όσοι γνωρίζουν πού να εστιάσουν, μπορούν να εντοπίσουν ενδείξεις.

«Η AI δεν έχει περάσει πόνο ή απώλεια· αναπαράγει μοτίβα»

Όταν οι «καλλιτέχνες» δεν υπάρχουν πουθενά

Το παράδειγμα του συγκροτήματος The Velvet Sundown, που βρέθηκε στο επίκεντρο το περασμένο καλοκαίρι, θεωρήθηκε χαρακτηριστικό: χωρίς δισκογραφική, χωρίς εμφανείς φυσικές παρουσίες ή λογαριασμούς μελών στα social media, και με δύο άλμπουμ που ανέβηκαν μέσα σε λίγες εβδομάδες, οι υποψίες φούντωσαν.

Παρότι οι ίδιοι περιέγραψαν το project ως καλλιτεχνική αναζήτηση που χρησιμοποιεί εργαλεία AI «υπό ανθρώπινη καθοδήγηση», πολλοί ακροατές ένιωσαν εξαπατημένοι όταν ανακάλυψαν την αλήθεια. Οι εικόνες τους έμοιαζαν υπερβολικά επεξεργασμένες, χωρίς ρεαλιστικά περιβάλλοντα, ενώ δεν υπήρχε κανένα ίχνος ζωντανών εμφανίσεων ή συνεντεύξεων.

Η έλλειψη φυσικής παρουσίας συνεχίζει να θεωρείται μία από τις πρώτες ενδείξεις για «τεχνητούς» καλλιτέχνες — αν και η τεχνολογία εξελίσσεται τόσο γρήγορα, ώστε αυτή η μέθοδος δεν αρκεί πλέον.

Όταν η μουσική μοιάζει «τέλεια» — αλλά άδεια

Παλαιότερα, η παραγωγή μουσικής μέσω AI ήταν αργή και περιορισμένη. Σήμερα, ένα πλήρες τραγούδι μπορεί να δημιουργηθεί μέσα σε δευτερόλεπτα, προκαλώντας πλημμυρίδα νέων κομματιών στις πλατφόρμες.

Τα τραγούδια αυτά συχνά έχουν κοινά χαρακτηριστικά:

• δομή που ακολουθεί πιστά το μοτίβο κουπλέ–ρεφρέν
• γραμματικά «σωστούς» αλλά άχρωμους στίχους
• παραγωγή χωρίς ατέλειες ή συναισθηματικές διακυμάνσεις
• παρόμοιο ύφος με γνωστά είδη, σαν «μίξη» προηγούμενων επιτυχιών

Κάποιοι ειδικοί τα περιγράφουν ως μουσική που λειτουργεί ως «ηχητικό φόντο», αλλά δεν μπορεί να δημιουργήσει τους επόμενους μεγάλους καλλιτέχνες — γιατί λείπει η προσωπική ιστορία πίσω από το τραγούδι.

Ένα τραγούδι με άψογη γραμματική, γενικούς στίχους και υπερβολικά γυαλισμένη παραγωγή, σε αντίθεση με εμβληματικούς ανθρώπινους στίχους που δεν έχουν πάντα λογική — όπως το «concrete jungle where dreams are made of» της Αλίσια Κιζ ή το διπλό αρνητικό των Rolling Stones στο (I Can’t Get No) Satisfaction – μπορεί να είναι ένδειξη ότι δημιουργήθηκε από AI.

«Η AI δεν έχει περάσει πόνο ή απώλεια· αναπαράγει μοτίβα», σχολιάζουν αναλυτές της μουσικής βιομηχανίας.

Όταν η φωνή δεν… αναπνέει

Ακόμη και ρεαλιστικά AI φωνητικά, όταν τα ακούσει κανείς προσεκτικά, μπορεί να διακρίνονται από:

• υπερβολική καθαρότητα χωρίς σπασίματα ή λαρυγγικές εντάσεις
• παράξενη άρθρωση σε σύμφωνα και εκρήξεις («p», «t»)
• τυχαίες αρμονίες που εμφανίζονται και εξαφανίζονται
• φωνή που ακούγεται «ασώματη», χωρίς φυσική δυναμική

Όμως τα σημάδια αυτά δεν αποτελούν αποδείξεις — η τεχνολογία γίνεται τόσο πειστική που η διάκριση απαιτεί εξειδίκευση.

Όταν οι άνθρωποι και τα εργαλεία συνεργάζονται

Η τεχνητή νοημοσύνη δεν παράγει μόνο αυτόνομη μουσική — συχνά λειτουργεί ως δημιουργικό «δεύτερο χέρι». Οι Beatles χρησιμοποίησαν machine learning για να απομονώσουν τη φωνή του Τζον Λένον στο Now and Then το 2023, ενώ καλλιτέχνες όπως η Imogen Heap και ο Timbaland έχουν δημιουργήσει AI «προσωπικότητες» με τις δικές τους φωνές.

Η Heap κυκλοφόρησε πρόσφατα τραγούδι με τη φωνητική της «ψηφιακή εκδοχή», επιτρέποντάς της να συμμετέχει σε συνεργασίες που δεν θα προλάβαινε η φυσική της παρουσία. Υποστηρίζει ότι η διαφάνεια είναι απαραίτητη: όπως οι συσκευασίες τροφίμων γράφουν συστατικά, έτσι και η μουσική πρέπει να δηλώνει τον τρόπο παραγωγής της.

Το ζήτημα της σήμανσης

Παρότι αυξάνονται οι πιέσεις για επισήμανση AI μουσικής, δεν υπάρχει ακόμη νομικό πλαίσιο που να την επιβάλλει. Η Deezer έχει ήδη εισαγάγει εργαλείο ανίχνευσης που εντόπισε ότι περίπου το 34% των νέων uploads είναι πλήρως AI· το Spotify σχεδιάζει φίλτρα για αμφισβητούμενα tracks και νέα metadata ώστε οι δημιουργοί να δηλώνουν ότι χρησιμοποιήθηκε AI.

Στόχος δεν είναι η «ποινή», αλλά η εμπιστοσύνη του κοινού.

Τελικά, πρέπει να μας νοιάζει;

Για πολλούς ακροατές, η απάντηση είναι απλή: αν ένα τραγούδι σου προκαλεί ρίγη, τι σημασία έχει ποιος — ή τι — το έγραψε; Άλλοι, όμως, υποστηρίζουν ότι οι ακροατές έχουν δικαίωμα στη γνώση, ειδικά όταν οι φωνές και τα έργα τους μπορεί να έχουν χρησιμοποιηθεί χωρίς συναίνεση.

Το μόνο σίγουρο είναι ότι η συζήτηση δεν έχει λήξει — και ίσως δεν θα λήξει σύντομα.

*Με πληροφορίες από: BBC