Τελειώνοντας το καλοκαίρι του  ’44, καθώς οι στρατιές του Τολμπούκιν (σ.σ. σοβιετικού στρατάρχη) κατηφόριζαν κατά τη Βαλκανική, οι Γερμανοί άδειαζαν «ανεπαισθήτως» την ηπειρωτική Ελλάδα. Άφηναν ξοπίσω τους τα Τάγματα Ασφαλείας, που κι αυτά αποκλείστηκαν μέσα σ’ ορισμένες πόλεις και βασάνιζαν τον ξεσηκωμένο, λίγο πολύ ανοιχτά, πληθυσμό τους. Μ’ εξαίρεση την Ήπειρο, όπου επικρατούσε ο Ζέρβας, τη Μακεδονία και Θράκη, όπου οι Βούλγαροι «έτρωγαν το χρόνο», μερικά νησιά που κρατούσαν με τα δόντια οι Γερμανοί, τα κενά εξουσίας που δημιουργούνταν στον κορμό της Ελλάδας πλήρωνε αυτόματα ο ΕΛΑΣ, που ενωνόταν με τις τοπικές οργανώσεις: ΚΚΕ, «εφεδρικός», ΕΠΟΝ, Εθνική Αλληλεγγύη. Με δυο λόγια: Σεπτέμβρη-Οχτώβρη του ’44, ο συσχετισμός δυνάμεων «επί του πεδίου» ήταν κυριολεκτικά συντριπτικός υπέρ του ΕΑΜ και των παρακλαδιών του.


«ΤΑ ΝΕΑ», 29.10.1985, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ

Πανικόβλητος, αλλά και παμπόνηρος και αεικίνητος, ο Γεώργιος Παπανδρέου βρίσκεται από τις 7 του Σεπτέμβρη στην Ιταλία, «στο δρόμο για την Ελλάδα». Χαλάει κυριολεκτικά τον κόσμο για να ανατρέψει αυτή την ολοφάνερη ανισορροπία δυνάμεων. Τηλεγραφεί στον Γεώργιο Β’, στον Τσώρτσιλ, στην πρεσβεία του Λονδίνου, «μανουβράρει» τους συμμάχους αρχιστράτηγους, «ξεγελάει» τον ΕΛΑΣ, το ΚΚΕ, υπονομεύει, υπόσχεται, απειλεί, εκβιάζει — κάνει τα πάντα για να υποτάξει το πανίσχυρο ΕΑΜ στην εντελώς «σκιώδη» κυβέρνησή του και τους συμμάχους. Οι τελευταίοι, μέσω του Άγγλου υπουργού Εξωτερικών Ήντεν, είχαν ειδοποιήσει ήδη την 7η Αυγούστου 1944: «Ούτε καν υπαινιγμός θα έπρεπε να δοθεί στη δημοσιότητα για οποιαδήποτε πρόθεση να σταλούν βρετανικά στρατεύματα στην Ελλάδα κατά την αποχώρηση των Γερμανών».


Την κατάσταση αυτή ανατρέπει άρδην ο Παπανδρέου. Στις 2 Σεπτεμβρίου «μαντρώνει» στην κυβέρνηση «Εθνικής Ενότητας» έξι εκπροσώπους της εαμικής παράταξης: Σβώλος, Αγγελόπουλος, Ζεύγος (σ.σ. Ζέβγος), Πορφυρογένης, Τσιριμώκος και Ασκούτσης ορκίζονται υπουργοί. Μέσα Σεπτεμβρίου διαδίδει ότι «τρεις αγγλικές μεραρχίες είναι έτοιμες ν’ αποβιβαστούν στην Ελλάδα». Μπλόφα καθαρά… χαρτοπαικτική! Ως την έναρξη του Δεκεμβριανού Κινήματος οι Εγγλέζοι δεν είχαν καταφέρει ν’ αποβιβάσουν στην Ελλάδα παρά μόνο 1.650 μάχιμους στρατιωτικούς!


«ΤΑ ΝΕΑ», 21.11.2000, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ

Η μπλόφα, όμως, οδήγησε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, επί ίσοις όροις, τον παντοδύναμο ΕΛΑΣ, τον εξευτελισμένο ΕΔΕΣ —είχε κατηγορηθεί και για συνεργασία με τους Γερμανούς— και τον «παίκτη» Γ. Παπανδρέου.


Στις 26 Σεπτεμβρίου 1944 υπογράφτηκε το Σύμφωνο της Καζέρτας (στρατάρχης Ουίλσον, υπουργός Μακ Μίλλαν, Γεώργιος Παπανδρέου, Στέφανος Σαράφης και Ναπολέων Ζέρβας), που άρχιζε ως εξής:

«1. Όλαι αι ανταρτικαί δυνάμεις αι δρώσαι εν Ελλάδι τίθενται υπό τας διαταγάς της Ελληνικής Κυβερνήσεως Εθνικής Ενότητος.

2. Η Ελληνική Κυβέρνησις θέτει τας δυνάμεις ταύτας υπό τας διαταγάς του στρατηγού Σκόμπυ, όστις ωνομάσθη υπό του Ανωτάτου Συμμαχικού Αρχιστρατήγου ως στρατηγός διοικών τας δυνάμεις εν Ελλάδι».


Το έχουν πει όλοι οι μαχητές — πρόσφατα κι ο Μάρκος Βαφειάδης: η νικηφόρα επανάσταση του λαού της Κατοχής θάφτηκε στην Καζέρτα της Ιταλίας, όπου «οι Σαράφης και Ζέρβας έτυχαν φιλόξενης περιποιήσεως από μέρους των Άγγλων. Μόνο που δεν τους επετράπη ν’ απομακρυνθούν από τον χώρο του Στρατηγείου, ούτε να επικοινωνήσουν με κανέναν…» Νέο μάντρωμα. Και μοιραίο για τον ΕΛΑΣ…

*Απόσπασμα από κείμενο του διακεκριμένου δημοσιογράφου, λογοτεχνικού κριτικού και μεταφραστή Κώστα Σταματίου (1929-1991), που έφερε τον τίτλο «Η αλήθεια για την Απελευθέρωση της Αθήνας» και είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Τα Νέα» την Τρίτη 29 Οκτωβρίου 1985.


Ο Κωνσταντίνος Γ. Δεσποτόπουλος, νομικός και πολιτικός από τη Χίο που είχε διατελέσει πολιτικός και νομικός σύμβουλος του ΕΛΑΣ, καθώς και αντιπρόσωπος Αθηνών στο Εθνικό Συμβούλιο Κορυσχάδων, είχε δηλώσει τα ακόλουθα για τη Συμφωνία της Καζέρτας:

«Σφαλερά, όμως, κατά μεγάλη πλειοψηφία χαρακτηρίζεται η Καζέρτα, από όσους γράφουν για την Αντίσταση, ότι αποτέλεσε το ακροτελεύτιο και αποφασιστικό βήμα στο κυκλωτικό σχέδιο των Άγγλων για τη συντριβή του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ. Κατά την προσωπική μου εκτίμηση, η Καζέρτα δεν αποτελεί ουσιαστικά παρά ένα αποδεικτικό επιδόσεως αποφάσεων που είχαν ληφθεί από τους Άγγλους και τον Γεώργιο Παπανδρέου. […] Η άποψή μου είναι, με βάση αυτά που σας ανέφερα και που νομίζω ότι στηρίζεται αρκετά, ότι η Καζέρτα δεν ήταν παρά μια ιδιότυπη, πανηγυρική γνωστοποίηση διαταγών, που είχαν ληφθεί πριν απ’ τη σύγκλησή της […]. Αυτή για μένα σφραγίζει την μεταπελευθερωτική τύχη της ελληνικής εθνικής αντιστάσεως, αλλά και της Ελλάδας γενικότερα».

Ειδήσεις Σήμερα: