Οκτώ χρόνια μετά τη βαρυσήμαντη εξαγγελία του Εμανουέλ Μακρόν για την επιστροφή της αφρικανικής πολιτιστικής κληρονομιάς, η Γαλλία κάνει επιτέλους ένα πιο αποφασιστικό βήμα. Στις 30 Ιουλίου, η υπουργός Πολιτισμού Ρασιντά Ντατί παρουσίασε στο υπουργικό συμβούλιο ένα νέο νομοσχέδιο που υπόσχεται να απλοποιήσει τη μέχρι πρότινος δύσκαμπτη και χρονοβόρα διαδικασία επιστροφής αντικειμένων που αποκτήθηκαν κατά την αποικιοκρατική περίοδο, σύμφωνα με την Τhe Art Newspaper.

Παρότι το νομοσχέδιο διακηρύσσει την προστασία των δημόσιων συλλογών τέχνης, παράλληλα ανοίγει παράθυρο για εξαιρέσεις, θέτοντας υπό αμφισβήτηση τον μέχρι πρότινος απαραβίαστο χαρακτήρα τους. Πιο συγκεκριμένα, προβλέπει δυνατότητα αποχαρακτηρισμού αντικειμένων που αφαιρέθηκαν με τη βία ή χωρίς νόμιμη συναίνεση — υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχει επίσημο αίτημα από κράτος και ότι το αντικείμενο θα διατηρηθεί και θα εκτεθεί δημόσια στον τόπο προορισμού του.

Ακτή Ελεφαντοστού, Αλγερία, Μαλί, Μπενίν, Μαδαγασκάρη και Αιθιοπία

Σύμφωνα με το δημοσίευμα της TAN, η διαδικασία είναι πολυεπίπεδη: κάθε περίπτωση θα αξιολογείται από μια διμερή επιστημονική επιτροπή και, αν εγκριθεί, η τελική απόφαση θα ανήκει στο Conseil d’Etat, το ανώτατο διοικητικό όργανο της Γαλλίας. H περίοδος που καλύπτει το νέο πλαίσιο είναι από το 1815 (μετά το Συνέδριο της Βιέννης) έως το 1972, όταν υιοθετήθηκε η σύμβαση της UNESCO για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Ήδη, χώρες όπως η Ακτή Ελεφαντοστού, η Αλγερία, το Μαλί, το Μπενίν, η Μαδαγασκάρη και η Αιθιοπία έχουν εκφράσει σχετικό ενδιαφέρον, με αιτήματα που περιλαμβάνουν αντικείμενα μεγάλης πολιτισμικής και ιστορικής αξίας — όπως το θρυλικό τύμπανο της Ακτής Ελεφαντοστού ή τον «θησαυρό του Σέγκου» (χρυσός και κοσμήματα από το βασίλειο των Τουκουλέρ, τα οποία ανακαλύφθηκαν από γαλλικά στρατεύματα το 1890).

Προς το παρόν, κάθε πράξη επαναπατρισμού απαιτεί την ψήφιση ξεχωριστού νόμου, μια διαδικασία που έχει περιορίσει σε μόλις 30 τις επιστροφές από το 2017 και μετά. Το νέο πλαίσιο στοχεύει στο να απλοποιήσει αυτή τη διαδικασία, αν και η πολιτική συγκυρία παραμένει δύσκολη: το παρελθόν της αποικιοκρατίας είναι ακόμη θέμα ταμπού, και η αύξηση ακροδεξιών φωνών δεν ευνοεί ανοιχτές συζητήσεις γύρω από την ηθική ευθύνη της Γαλλίας.

Έντονος είναι και ο προβληματισμός γύρω από δωρεές: πολλές συλλογές προέρχονται από αντικείμενα που χάρισαν ιεραπόστολοι, στρατιωτικοί ή δημόσιοι λειτουργοί, και θεωρούνται νομικά προστατευμένες. Ο γερουσιαστής Πιερ Ουζουλιάς, μέλος της επιτροπής Πολιτισμού, ζητά μεγαλύτερη θεσμική διαφάνεια και προτείνει τη δημιουργία ενός μόνιμου επιστημονικού συμβουλίου για να διασφαλιστεί ότι οι αποφάσεις δεν υπαγορεύονται από διπλωματικά συμφέροντα.

Το νομοσχέδιο θα περάσει από τη Γερουσία τον Σεπτέμβριο. Μέχρι τότε, η συζήτηση γύρω από την αποκατάσταση ιστορικών αδικιών —μέσω της επιστροφής κλεμμένων πολιτιστικών θησαυρών— μόλις ξεκινά.

Ειδήσεις Σήμερα: