Τεχνικές πρόληψης και αντιμετώπισης της καρδιαγγειακής νόσου, στο CARDIO ATHENA 2013

Η διαδερμική (μη χειρουργική) αντικατάσταση των βαλβίδων και οι τεχνικές ανίχνευσης της ευάλωτης αθηρωματικής πλάκας θα βρεθούν στο επίκεντρο των εργασιών του Διεθνούς Συνεδρίου Καρδιαγγειακής Ιατρικής Cardio Athena 2013 (29-30 Μαρτίου, Αθήνα), που διοργανώνει η Α’ Καρδιολογική Κλινική και το Ομώνυμο Εργαστήριο του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο Ιπποκράτειο Γ.Ν.Α..

Η επιστημονική ομάδα της Α’ Καρδιολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών έχει ήδη πραγματοποιήσει με επιτυχία περισσότερες από 230 διαδερμικές (μη χειρουργικές) αντικαταστάσεις βαλβίδων, με μηδενικά ποσοστά περιεπεμβατικής θνητότητας.

Τα αποτελέσματα της μελέτης PARTNER, που ανακοινώθηκαν πρόσφατα δείχνουν ότι η διαδερμική αντικατάσταση της αορτικής βαλβίδας έχει σαν αποτέλεσμα την μείωση των θανάτων κατά 46% συγκριτικά με την συντηρητική αντιμετώπιση, ή την βαλβιδοπλαστική. Ταυτόχρονα οι ασθενείς αυτοί έχουν καλύτερη ποιότητα ζωής και μπορούν ζήσουν την καθημερινότητα τους με πολύ λιγότερα συμπτώματα. Τα αποτελέσματα είναι μέχρι σήμερα ενθαρρυντικά, και αν επιβεβαιωθούν, τότε πολλοί ασθενείς με σοβαρού βαθμού στένωση αορτικής βαλβίδας που δεν είναι δυνατόν να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση θα θεραπευθούν, ενώ οι πιο αισιόδοξοι προβλέπουν και την πλήρη αντικατάσταση της χειρουργικής επέμβασης από τη διαδερμική αντικατάσταση των αορτικών βαλβίδων.

Οι συμμετέχοντες θα έχουν επίσης την ευκαιρία να παρακολουθήσουν όλα τα νέα στοιχεία για την κατάλυση της συμπαθητικής νεύρωσης του νεφρού (renal sympathetic denervation-RSD), μια νέα μέθοδο αντιμετώπισης της ανθεκτικής υπέρτασης. Η ανθεκτική υπέρταση, είναι η αρτηριακή πίεση η οποία παραμένει αρρύθμιστη παρά τη λήψη 3 ή περισσοτέρων αντιυπερτασικών φαρμάκων στις μέγιστες ανεκτές δοσολογίες εκ των οποίων το ένα είναι διουρητικό αφορά περίπου το 5-10% του συνόλου των υπερτασικών ασθενών.

Σήμερα είναι γνωστό ότι κεντρικό ρόλο στην ανάπτυξη της ανθεκτικής υπέρτασης παίζει η υπερδραστηριότητα του συμπαθητικού νευρικού συστήματος. Με σκοπό λοιπόν το σημαντικό περιορισμό της διέγερσης του συμπαθητικού νευρικού συστήματος στην ανθεκτική υπέρταση αναπτύχθηκε η κατάλυση της συμπαθητικής νεύρωσης του νεφρού με την διαδερμική εισαγωγή με τοπική αναισθησία ειδικού καθετήρα στις νεφρικές αρτηρίες και χρήση υψίσυχνου ρεύματος.

Η διαδικασία είναι σχετικά απλή, ασφαλής και απαιτείται νοσηλεία μίας ημέρας. Οι ασθενείς που υποβλήθηκαν σε απονεύρωση της νεφρικής αρτηρίας παρουσίασαν σημαντική μείωση της συστολικής αρτηριακής πίεσης κατά μέσο όρο έως και 32 mmHg σε διάστημα παρακολούθησης 6 μηνών.

Πρόσφατα πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα, κατάλυση της συμπαθητικής νεύρωσης του νεφρού σε επιλεγμένους ασθενείς της Μονάδας Υπέρτασης της Α’ Καρδιολογικής Κλινικής με ανθεκτική υπέρταση (επίπεδα αρτηριακής πίεσης ιατρείου> 180/100 mmHg, παρά τη λήψη άνω των 5 αντιυπερτασικών σκευασμάτων). Η θεραπευτική αυτή μέθοδος αντιμετώπισης της σοβαρής αρτηριακής υπέρτασης δημιουργεί μεγάλες προσδοκίες και ανοίγει νέους θεραπευτικούς δρόμους όχι μόνο για την μείωση της υψηλής αρτηριακής πίεσης αλλά και για την αντιμετώπιση συνοδών καταστάσεων που αυξάνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο.

Πρόοδος έχει συντελεστεί όμως και σε ένα άλλο πεδίο της καρδιαγγειακής ιατρικής, στην διάγνωση της «ευάλωτης» αθηρωματικής πλάκας, δηλαδή της αθηρωματικής πλάκας που έχει υψηλό κίνδυνο να ραγεί και να προκαλέσει καρδιακό επεισόδιο. Όπως θα ανακοινωθεί στο συνέδριο, η «ευάλωτη» αθηρωματική πλάκα έχει ορισμένα μορφολογικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά, για την ανίχνευση των οποίων έχουν αναπτυχθεί διάφορες μέθοδοι, που περιλαμβάνουν την ενδοστεφανιαία θερμομέτρηση, την οπτική συνεκτική τομογραφία (OCT) και την εικονική ιστολογία (VH).

Ο συνδυασμός αυτών των τεχνικών αυξάνει τη διαγνωστική δυνατότητα για την εύρεση των επικίνδυνων αθηρωματικών πλακών με απώτερο στόχο τη μείωση του ποσοστού των οξέων εμφραγμάτων του μυοκαρδίου και της θνητότητας της στεφανιαίας νόσου. Είναι χαρακτηριστικό, όπως φαίνεται από μελέτες, ότι αθηρωματικές πλάκες με αυξημένη θερμοκρασία (> 0.10 OC) και πολύ λεπτή κάψα που καλύπτει την αθηρωματική πλάκα (< 60-70 μm) ρήγνυνται σε μεγάλο ποσοστό και προκαλούν οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου. Σε μια μελέτη διαπιστώθηκε ότι το 70-80% των ασθενών με έμφραγμα του μυοκαρδίου έχουν τα αναφερόμενα χαρακτηριστικά.

Τέλος, στο συνέδριο θα ανακοινωθούν τα νεότερα στοιχεία για την σχέση της τεστοστερόνης με την καρδιαγγειακή νόσο. Σύμφωνα με τις παραδοσιακές αντιλήψεις, η τεστοστερόνης είναι ο κύριος παράγοντας για την πρωιμότερη (κατά 10 έτη) εκδήλωση καρδιακών νοσημάτων στους άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες. Ωστόσο δεδομένα που συσσωρεύτηκαν έκτοτε, έχουν ανατρέψει αυτή την θεώρηση.

Πιο συγκεκριμμένα, σε μελέτες που πραγματοποιήθηκαν σε υγιή άτομα, άνδρες με στυτική δυσλειτουργία, ασθενείς με γνωστή καρδιαγγειακή νόσο και προσφάτως σε μελέτη της Α’ Καρδιολογικής Κλινικής σε υπερτασικούς ασθενείς, η χαμηλή (και όχι η υψηλή) τεστοστερόνη σχεδόν διπλασιάζει τον κίνδυνο εμφάνισης θανατηφόρων και μη καρδιαγγειακών συμβαμάτων. Αντιστρόφως, ο κίνδυνος βρέθηκε ότι είναι μειωμένος κατά 30% στα άτομα άνω των 70 ετών με λίγο υψηλότερες τιμές τεστοστερόνης, δηλαδή στις μεγαλύτερες ηλικίες η τεστοστερόνη δρα προστατευτικά.

Η χαμηλή τεστοστερόνη σχετίζεται άμεσα με την εμφάνιση στυτικής δυσλειτουργίας αγγειακής αιτιολογίας που όπως δείξαμε σε πρόσφατη μετανάλυση αυξάνει κατά 44 %, 62 % και 39% τον κίνδύνο εκδήλωσης καρδιαγγειακών νοσημάτων, εμφράγματος μυοκαρδίου και αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου αντιστοίχως. Κατά συνέπεια η μέτρηση της τεστοστερόνης είναι ιδιαίτερα σημαντική για την εκτίμηση του μελλοντικού κινδύνου για καρδιακά επεισόδια.