Ένα σχόλιο για τα κακώς κείμενα, αλλά και μία αντιπρόταση για την αναδιάρθρωση του πεδίου της έρευνας στην Ελλάδα κομίζουν με σημερινό, κοινό τους άρθρο που δημοσιεύει σε αποκλειστικότητα το in, η Πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Ερευνητών (ΕΕΕ) και Διευθύντρια Ερευνών του ΕΚΕΦΕ «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ», Δρ. Μαρία Κωνσταντοπούλου και ο Γραμματέας της ΕΕΕ και Διευθυντής Ερευνών του ΕΛΚΕΘΕ, Δρ. Δημήτρης Σακελλαρίου.

Στο άρθρο τους, οι ερευνητές κάνουν αναφορά σε ένα «χαοτικό πλαίσιο» που επικρατεί στον χώρο της έρευνας, πράγμα που επεξηγεί και τις «δυσλειτουργίες» και «αδιαφανείς διαδικασίες» που παρατηρήθηκαν στα πρόσφατα προγράμματα «Ερευνώ-Καινοτομώ» και «Trust Your Stars».

Επίσης, αντιπροτείνουν έναν νέο τρόπο διάρθρωσης του πεδίου της έρευνας που θα απαντούσε στον κατακερματισμό, οδηγώντας σε ένα πιο αποδοτικό σύστημα, με μεγαλύτερη διαφάνεια και βελτιωμένες δυνατότητες στην απορρόφηση των κονδυλίων.

Ολόκληρο το άρθρο:

Δρ Μαρία Κωνσταντοπούλου,
Πρόεδρος Ένωσης Ελλήνων Ερευνητών, Διευθύντρια Ερευνών ΕΚΕΦΕ «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ»

Δρ Δημήτρης Σακελλαρίου,
Γραμματέας Ένωσης Ελλήνων Ερευνητών, Διευθυντής Ερευνών ΕΛΚΕΘΕ

Οι δυσλειτουργίες και οι αδιαφανείς διαδικασίες που παρατηρήθηκαν σε προκηρύξεις και αξιολογήσεις ερευνητικών προτάσεων, όπως το “Ερευνώ-Καινοτομώ” και το “Trust your stars”, προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις από σύσσωμη την ερευνητική-ακαδημαϊκή κοινότητα της χώρας. Ανάγκασαν τον Πρωθυπουργό να αναγνωρίσει ότι “πιθανόν να έγιναν αστοχίες” και να εξαγγείλει την ίδρυση (μετά τις επόμενες εκλογές!) Υπουργείου Έρευνας που θα συμπεριλαμβάνει Ερευνητικά Κέντρα και Πανεπιστήμια. Σε συνέχεια αυτής της εξαγγελίας, συγκροτήθηκε ήδη ομάδα εργασίας, όπως ανακοίνωσε ο Υπ. Επικρατείας κ. Σκέρτσος, με στόχο την ενοποίηση του χώρου της έρευνας, της καινοτομίας και της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Ο Ενιαίος Χώρος Έρευνας, Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης και Καινοτομίας, δηλαδή η απρόσκοπτη διασύνδεση, συνεργασία και αμφίδρομη κινητικότητα μεταξύ Πανεπιστημίων και Ερευνητικών Κέντρων και η διευκόλυνση των συνεργασιών και κοινών δράσεων με τον Ιδιωτικό Τομέα, είναι διαχρονικό αίτημα της Ελληνικής Ερευνητικής Κοινότητας και βασίζεται στις επιτυχημένες πρακτικές άλλων χωρών με υψηλές επιδόσεις στην έρευνα και τη καινοτομία.

Όλα τα παραπάνω έχουν προκαλέσει εκτεταμένη συζήτηση, η οποία έρχεται σαν συνέχεια της πριν λίγους μήνες παραίτησης οκτώ (8) μελών του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΣΕΤΕΚ), οι οποίες ανέδειξαν στο υψηλότερο επίπεδο την αντίδραση της ερευνητικής-ακαδημαϊκής κοινότητας στην απαξίωση της Έρευνας από την Ελληνική Κυβέρνηση.

Η Ένωση Ελλήνων Ερευνητών (ΕΕΕ) εκπροσωπεί τους ερευνητές και τις ερευνήτριες των Ερευνητικών Κέντρων (ΕΚ) της Γενικής Γραμματείας Έρευνας & Καινοτομίας (ΓΓΕΚ), που μαζί με τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΑΕΙ) είναι οι βασικοί φορείς βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας και παραγωγής καινοτομίας. Η ιστορία της ΓΓΕΚ και των Ερευνητικών Κέντρων, με τις αλλεπάλληλες σπασμωδικές και αναιτιολόγητες μετακινήσεις από το Υπουργείο Ανάπτυξης στο Υπουργείο Παιδείας και αντίστροφα, φανερώνει την σύγχυση που επικρατεί στην εκάστοτε πολιτική ηγεσία για τον ρόλο της Έρευνας στην κοινωνία αλλά και στην οικονομία.

Επίσης, προκαλεί θλίψη για τα χαμένα οφέλη που θα μπορούσαν να έχουν προκύψει για την κοινωνία και την οικονομία από την υλοποίηση μιας δομημένης Εθνικής Ερευνητικής Πολιτικής, μιας στοιχειωδώς λογικής Διακυβέρνησης της Έρευνας και μιας τακτικής, συστηματικής χρηματοδότησης με αδιάβλητες διαδικασίες αξιολόγησης και χωρίς γραφειοκρατικούς παραλογισμούς.

Η σημερινή δομή του Ερευνητικού Οικοσυστήματος αποτελείται από διάφορους φορείς και όργανα που λειτουργούν σε ένα χαοτικό πλαίσιο, χωρίς σχεδιασμό, χωρίς στοιχειώδη διασύνδεση μεταξύ τους και χωρίς συστηματική χρηματοδότηση.

Η Ένωση Ελλήνων Ερευνητών (ΕΕΕ) έχει ήδη από το 2021 διαμορφώσει και προτείνει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για τη δομή, τη λειτουργία και τη διαλειτουργικότητα των οργάνων διαχείρισης, χρηματοδότησης, υλοποίησης και αξιολόγησης της έρευνας. Βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξη και ορθολογική διαχείριση του ερευνητικού συστήματος είναι η άμεση και αμφίδρομη θεσμική διασύνδεση της Έρευνας με την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.

Το Οργανόγραμμα Διαχείρισης, Λειτουργίας και Χρηματοδότησης του Εθνικού Ερευνητικού Συστήματος περιλαμβάνει και διασυνδέει όλους τους φορείς οργάνωσης, διαχείρισης, χρηματοδότησης, υλοποίησης και αξιολόγησης της έρευνας (Διάγραμμα 1), με καθαρούς ρόλους, χωρίς επικαλύψεις, με απρόσκοπτη υλοποίηση αποφάσεων και ροή χρηματοδοτήσεων, αξιολόγηση σε όλα τα στάδια και ενιαίο τρόπο λειτουργίας στους ομοειδείς φορείς:

Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας, Τεχνολογίας & Καινοτομίας (ΕΣΕΤΕΚ): Το κύριο γνωμοδοτικό όργανο για τον Σχεδιασμό της Εθνικής Ερευνητικής Πολιτικής για το σύνολο της ερευνητικής δραστηριότητας στην Ελλάδα (ΑΕΙ και ΕΚ).
Εθνική Αρχή Αξιολόγησης Έρευνας & Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΑΑΕΑΕ): Μετεξέλιξη της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ), με αποστολή την αξιολόγηση των ΕΚ και ΑΕΙ και την αποτίμηση των ερευνητικών δράσεων και πλαισίων χρηματοδότησης.
Υπουργείο Ανώτατης Εκπαίδευσης & Έρευνας (ΥΠΑΕΕ): Υπάγονται τα ΑΕΙ και το σύνολο των ερευνητικών φορέων (αρχικά τα ΕΚ της ΓΓΕΚ και στη συνέχεια τα ΕΚ που υπάγονται σε άλλα Υπουργεία).
Γενική Γραμματεία Έρευνας & Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ) του ΥΠΑΕΕ: Οι αρμοδιότητες της περιλαμβάνουν την εποπτεία της λειτουργίας των ΕΚ και την υποστήριξη της λειτουργίας του ΕΣΕΤΕΚ.
Εθνικό Ίδρυμα Χρηματοδότησης Έρευνας, Τεχνολογίας, Καινοτομίας (ΕΙΧΕΤΕΚ): Αποτελεί μετεξέλιξη του σημερινού ΕΛΙΔΕΚ, θα εποπτεύεται από το ΥΠΑΕΕ και θα έχει κύρια αποστολή τον συντονισμό και την υλοποίηση των χρηματοδοτήσεων των ερευνητικών προγραμμάτων.

Το Εθνικό Ίδρυμα Χρηματοδότησης Έρευνας, Τεχνολογίας, Καινοτομίας (ΕΙΧΕΤΕΚ) θα αποτελεί τον κύριο πυλώνα εθνικής χρηματοδότησης ερευνητικών προγραμμάτων, με σκοπό την ενίσχυση της ερευνητικής αριστείας και την υποστήριξη των εθνικών προτεραιοτήτων. Η εθνική χρηματοδότηση θα αφορά Yποτροφίες Υποψηφίων Διδακτόρων, Υποστήριξη Νέων Επιστημόνων, Βασική και Εφαρμοσμένη Έρευνα, Ερευνητικές Υποδομές, Έρευνα Εθνικής Προτεραιότητας με βάση την Εθνική Ερευνητική Πολιτική, Έρευνα Επείγουσας Αναγκαιότητας για αντιμετώπιση έκτακτων καταστάσεων και κρίσεων, Έρευνα Τομεακής ή/και Περιφερειακής Προτεραιότητας και Ενίσχυση Βιομηχανικής Έρευνας και Καινοτομίας. Πρόσθετη χρηματοδότηση ερευνητικών έργων θα παρέχεται από το ΕΣΠΑ, διάφορα Υπουργεία για τομείς αρμοδιότητάς τους, τις Περιφέρειες και τον Ιδιωτικό Τομέα.

Οργανόγραμμα Διαχείρισης, Λειτουργίας και Χρηματοδότησης του Εθνικού Ερευνητικού Συστήματος (Μαρία Κωνσταντοπούλου/Δημήτρης Σακελλαρίου)

Το Οργανόγραμμα του Εθνικού Ερευνητικού Συστήματος, αν εφαρμοστεί σωστά, μπορεί να οδηγήσει στα ακόλουθα:

  • Θεσμοθέτηση του Ενιαίου Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης, Έρευνας και Τεχνολογίας,
  • Επαρκή χρηματοδότηση για κάλυψη μισθολογικού και λειτουργικού κόστους των Ερευνητικών Κέντρων και Πανεπιστημίων,
  • Ενιαίο Θεσμικό Πλαίσιο για όλα τα ΕΚ των διαφόρων Υπουργείων,
  • Αμφίδρομη Κινητικότητα μεταξύ ΑΕΙ και ΕΚ,
  • Θεσμική και ουσιαστική εξομοίωση μελών ΔΕΠ και Ερευνητών,
  • Συστηματική αξιολόγηση των φορέων διαχείρισης και υλοποίησης της έρευνας,
  • Εξορθολογισμό του πλαισίου διαχείρισης και υλοποίησης των ερευνητικών δραστηριοτήτων (δημόσιο λογιστικό, γραφειοκρατία),
  • Εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου των πνευματικών δικαιωμάτων, για να διασφαλίζεται η μέγιστη μεταφορά τεχνογνωσίας από τα ΑΕΙ και τα ΕΚ προς τον παραγωγικό ιστό της χώρας,
  • Θεσμοθέτηση κινήτρων για επιχειρήσεις με σκοπό τη συνεργασία με ΑΕΙ και ΕΚ και τη χρηματοδότηση ερευνητικών δράσεων

Οι παραπάνω προσεκτικά σχεδιασμένες προτάσεις αποτελούν ένα ώριμο σχέδιο για την θεσμοθέτηση σύγχρονου Οργανογράμματος Διαχείρισης και Πλαίσιο Λειτουργίας του Εθνικού Ερευνητικού Συστήματος. Στόχος του είναι να διευκολύνει τον σχεδιασμό εθνικής ερευνητικής στρατηγικής και την αξιοποίηση του συνόλου του ερευνητικού-ακαδημαϊκού δυναμικού της χώρας, να βελτιώσει την αλληλεπίδραση του δημόσιου ερευνητικού συστήματος με την ερευνητική δραστηριότητα του ιδιωτικού τομέα, να ενισχύσει την εφαρμογή διαφανών και αξιοκρατικών μεθόδων κατανομής και διαχείρισης των ερευνητικών κονδυλίων, με παράλληλη αποτίμηση/αξιολόγηση της χρήσης τους, και τέλος να απελευθερώσει το εν πολλοίς αναξιοποίητο δυναμικό των Ελλήνων ερευνητών/τριών, να ενισχύσει την δημιουργία νέας γνώσης και καινοτόμων αποτελεσμάτων και της αξιοποίησης τους για την κοινωνία και την οικονομική ανάπτυξη.

Ειδήσεις Σήμερα: